روزنامه ایران/ تولید 75 درصد نفت و تأمین 16 درصد گاز کشور درشرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، یکی از شرکت‌های فرعی شرکت ملی نفت ایران؛ شرکتی که درسال 1377 فعالیت خود را آغاز کرده و در حال حاضر از این شرکت، به عنوان یکی از راهبردی‌ترین شرکت‌های نقش آفرین در صنعت نفت یاد می‌شود.
اما این شرکت برای افزایش تولید خود درسال‌جاری چه برنامه‌هایی را مد نظر دارد؟ علیرضا دانشی، مدیر عامل شرکت ملی نفت‌خیز جنوب در این گفتوگو به تشریح وضعیت و فعالیت‌های این شرکت پرداخته که از نظرمی گذرد:
چه تعداد طرح سنواتی در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب وجود داشته و برنامه‌های شما برای تسهیل در راه‌اندازی این طرح‌ها چه بوده است؟
آنچه از دولت پیشین تحویل گرفتیم تأسیسات مستهلک و فرسوده و خطوط لوله فرسوده، بدهی‌های سازمانی، طرح‌های متوقف و انبارهای خالی و دارای مشکل بود.
درشرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب قریب به 800 پروژه وجود داشت که متأسفانه دچار مشکلات عدیده‌ای بودند و پرونده‌های حقوقی برای آنها تشکیل شده بود؛ سامان دادن به این پرونده‌ها جزو نخستین کارهایی بود که باید انجام می‌شد تا از متضرر شدن بیت المال بیش از این جلوگیری شود.
تشکیل تیم حقوقی برای رسیدگی به این پرونده‌ها جزو اولویت‌ها بود که موفق شدیم مقدار قابل توجهی از آنها را ساماندهی کنیم.
تعداد دیگری نیز باقی مانده که درحال پیگیری است، ضمن اینکه طبق تعهدات باید مطالبات پیمانکاران را هم پرداخت می‌کردیم که با حمایت شرکت ملی نفت ایران توانستیم قریب به 80 درصد از آنها را تسویه کنیم. بنا برتعهدی که نسبت به تأمین خوراک پالایشگاه‌ها و نفت صادراتی داشتیم موفق شدیم با بازسازی خطوط لوله و اورهال سیستم‌های تأسیساتی از وضعیت بحرانی فاصله بگیریم، به طوری که در سال 1400 حدود 3برابر سنوات قبل تعهدات بازسازی در تأسیسات تعریف کردیم. هرچند که برنامه بسیار سنگین بود اما توانستیم بیش از 70درصد از آن را محقق نماییم. کار مهم‌تری که می‌توانستیم انجام دهیم این بود که بین 800 پروژه‌ای که با اشکالات جدی مواجه بودند 66پروژه را غربالگری کردیم و در اولویت ویژه قرار دادیم. چون زمان زیادی از آنها سپری شده بود و سال‌ها متوقف بودند، بهترین کار این بود که وارد مذاکره با پیمانکار شویم که درحال حاضر اکثر این پروژه‌ها تعیین تکلیف شدند.
طرح نگهداشت و افزایش توان تولید که در سال 97 کلید خورد از همان ابتدا دچار مشکل بود؛ چه تدبیری برای انجام آن اتخاذ شده است؟
طرح 28 مخزن، طرح کلیدی است اما متأسفانه طراحی خوبی برای انجام آن نشده است. درهیچ جای دنیا به این صورت مرسوم نیست که تعهد صددرصدی نسبت به انجام کاری داشته باشید و آن را به دولت بعدی تحویل دهید. این دقیقاً اتفاقی است که درباره این طرح افتاده است. درواقع آمده‌اند یک طرح سنگینی را تعریف کردند که قریب به 60 درصد از ظرفیت تولید ما است و آن را با ذائقه خود در دولت قبل هدفگذاری کردند و به دولت سیزدهم تحویل دادند.
این طرح دارای چند مشکل است؛ نخست اینکه مشکلاتی که خود دولت باید انجام می‌داد تحویل بخش خصوصی داده، حال آن که خود بخش خصوصی نیز در شرایط فعلی عملکردی ضعیف‌تر از دولت از خود نشان داده است.
به همین دلیل طرح بسیار خوشبینانه طراحی شده است.
درشرایط ایده آل، فقط یک مورد از این طرح مثلاً نمک زدایی آن حداقل دوسال زمان می‌برد؛ آن وقت همه مواردی را که شامل طرح می‌شد ظرف سه سال تعریف کرده‌اند. ضمن اینکه دولت قبل باید مشکلات درون سازمانی را مرتفع و بعد کارها را برون سپاری می‌کرد.
یکسری از پیمانکاران که نسبت به بقیه آگاهی بیشتری داشتند خودشان اظهار ناتوانی کردند و درخواست جدایی دادند که پذیرفتیم. یک سری دیگر از پیمانکاران را به دلایل ضعفی که داشتند تذکر دادیم. یک سری از پیمانکاران را هم که توانایی اجمالی داشتند کمک کردیم تا مشکلاتشان به حداقل برسد. باتوجه به اینکه نمی‌خواستیم کار در این طرح به 28 مخرن محدود شود تصمیم گرفتیم حجم عظیمی کار برای خودمان تعریف کنیم و آن چیزی نبود جز تعمیرات درون چاهی که انجام شد. درواقع با تعمیرچاهها یکسری فعالیت‌ها جهت افزایش تولید داشته باشیم تا عقب ماندگی‌های پیشین تا حدی جبران شود.
در مورد افزایش توان تولید چه اقداماتی صورت گرفته است؟
درحال حاضر در بهترین شرایط نسبت به یک سال و نیم گذشته هستیم و در پیک تولیداتی که تقاضا کرده بودند قرار داریم.
در شرایط تحریم و آنچه در داخل کشور با آن مواجه بودیم توانستیم حدود 50 درصد افزایش تولید داشته باشیم.
باتوجه به اینکه شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب سه هزار و 300 حلقه چاه دارد که دو هزار و 500 عدد از آنها تولیدی است، چه اقداماتی برای صیانت و افزایش تولید صورت می‌گیرد؟
خوشبختانه در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در ادوار مختلف نیروهای خبره وجود داشتند که نظر کارشناسی برای آنها مهم بوده و برنامه‌های تخصصی برای فعال‌سازی چاه‌ها دارند؛روش‌هایی که باعث می‌شود با تحریک چاه برنامه‌ریزی در روی چاه‌ها انجام شود تا چاه‌ها به پایداری تولید برسند.
روش RGD نیز یک روش قابل ملاحظه است که با جدیت پیگیری می‌شود که روش بسیار کارآمدی به شمار می‌آید و امیدواریم در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب ادامه‌دار باشد. شکاف هیدرولیکی هم از دیگر روش‌های مطلوب در صنعت نفت است که امیدواریم سال 1402 بتوانیم با بومی‌سازی این دانش آن را در شاهرگ صنعت نفت جاری نماییم. در حال حاضر آمادگی کامل داریم که برخی از دانش‌های صنعت نفت را به دنیا صادر کنیم و مهیای صدور خدمات فنی مهندسی در طرح‌های توسعه‌ای و برنامه‌ریزی مخازن نفتی به سراسر دنیا هستیم.
شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب برای جلوگیری از سوزانده شدن گازهای همراه و استفاده بهینه از این گازها چه برنامه‌ای دارد؟
باید اذعان داشت که جمع‌آوری گازهای همراه یکی از اقدامات خوبی بود که در دولت گذشته آغاز شد.
البته ما باید خیلی زودتر از این، چنین کار ارزشمندی را آغاز می‌کردیم ولی به هرحال این اتفاق نیفتاد و برای اولین بار قرارداد اولیه این کار با شرکت پتروشیمی خلیج فارس بیدبلند دو منعقد شد، ولی متأسفانه به دلیل حواشی که وجود داشت کار پیشروی خوبی نداشت.
دررایزنی‌هایی که در این خصوص داشتیم برنامه‌ریزی مشخصی برای از سرگیری فعالیت‌ها ترسیم شد و هم‌اکنون شاهد شتاب چشمگیری در انجام این پروژه مهم هستیم.
امیدواریم تا فروردین ماه سال آینده پیش تراکم دو مجموعه NGL را نیز افتتاح نماییم. ما جمع‌آوری حدود 600 میلیون فوت گاز را در حوزه بیدبلند برنامه‌ریزی کردیم و پروژه پتروشیمی مارون نیز با بیش از 240 میلیون فوت مکعب فعال شد.
یکی دیگر از فعالیت‌های مهمی که در این زمینه صورت گرفته فروش و مزایده گازهای مشعل شمال استان در منطقه مسجد سلیمان بود که چیزی حدود 64 میلیون فوت مکعب مشعل‌ها را همان جا فروختیم. در بحث LNG تفاهمنامه بسیار خوبی با سرمایه‌گذار داخلی و خارجی منعقد شده که برای اولین بار در کشور این کار انجام می‌شود.
برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای در سال آینده چه میزان اعتبار مورد نیاز است و در سال‌جاری چه مقدار از این اعتبارات تخصیص یافت؟
ما نیازمند یک تحلیل رفتاری در حوزه فعالیت‌های اقتصادی کشور هستیم. نه تنها نفت بلکه تمام فعالیت‌های اقتصادی کشور متأثر از بازار ارز است.
پایداری و نگهداشت نرخ ارز در نحوه فعالیت‌های صنعت نفت تأثیر بسزایی دارد. ضمن اینکه نظام حاکم بر مناقصات صنعت نفت نیز بشدت نیاز به پیگیری دارد که مدتی است به طور جدی آن را دنبال می‌کنیم.
درحال حاضر با قانون مناقصاتی که مجلس شورای اسلامی مصوب کرده نمی‌توان فعالیت‌های سنگین، مهم، گسترده و اساسی برای کشور اتخاذ کرد. ممکن است این قانون برای بسیاری از کارها خوب باشد اما سابقه نفت نشان می‌دهد که این قانون مناسب حوزه کاری صنعت نفت نیست. دولت‌های مختلف با این قانون دچار چالش می‌شوند.
قبل از قانون مناقصات قانونی به نام قانون معاملات فنی بازرگانی نفت وجود داشت که لازم است آن را احیا کرد تا پایداری فعالیت‌ها صورت پذیرد.
ما حدود صددرصد بودجه‌های جاری را برای فعالیت‌های روزمره و جاری جذب می‌کنیم با این حال مشکلاتی داریم که نیاز است همین بودجه هم ارتقا پیدا کند.
اما در رابطه با بودجه‌های سرمایه‌ای برای جذب با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستیم چرا که اکثر این بودجه‌ها در نظام پیمانکاری تعریف شده و نتیجه این می‌شود که برای تصویب یک پروژه زمان زیادی طی می‌شود. از آن زمان که فکر یک کار صورت می‌گیرد تا تبدیل به شرح شود، سپس به شکل پروژه درآید و مصوبه هیأت مدیره را در تهران اخذ کند، مدت زمان زیادی سپری می‌شود که باید برای حل این معضل تدبیر جدی اندیشیده شود. جالب ماجرا این است که وقتی تمام این مراحل طی می‌شود و کار به پیمانکار سپرده می‌شود تازه با مشکل نوسان ارز مواجه می‌شویم به طوری که برخی از پیمانکارها از انجام کار اجتناب می‌کنند.
بزرگترین مشکلی که ما درسال 1401 با آن مواجه بودیم این بود که عدم برنده شدن مناقصات درصد قابل توجهی از پروژه‌های ما را شامل می‌شود لذا باید به همان توانمندسازی داخلی روی آوریم.
در واقع یا باید مشکلات پیمانکاری را حل کنیم که متأسفانه این موضوع در حوزه اختیارات ما نیست و نظام اقتصادی کشور در این زمینه دخیل است. ما در رابطه با جذب بودجه‌های جاری عملکرد موفقیت آمیزی داشتیم اما در جذب بودجه‌های سرمایه‌ای که می‌تواند نقطه عطفی باشد آمار پایینی داشته‌ایم. البته می‌دانیم که مشکل کجاست و باید در تعاملات با دولت و مجلس این معضل را مرتفع کنیم تا اوضاع بسامان شود.
باتوجه به حجم بالای تولید در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب سهم این شرکت از نفت و گاز تولیدی کشور چند درصد است و چرا با وجود آگاهی از مزایای ذخیره سازی، دولت قبل اقدام خاصی در خصوص ذخیره‌سازی گاز با هدف تأمین و استفاده در فصل سرما نداشته است؟
در رابطه با ذخیره‌سازی نفت و گاز نه فقط در ایران بلکه در تمام دنیا محدودیت‌هایی وجود دارد و این گونه نیست که بتوانیم ذخیره قابل ملاحظه‌ای ایجاد کنیم. هر چند که رتبه اول یا دوم را در تمام دنیا داشته باشیم بازهم نمی‌توانیم بدون محدودیت آن را ذخیره‌سازی کنیم. متأسفانه پیش از این در برخی از بخش‌های ذخیره‌سازی نفت و گاز شاهد قصور بوده‌ایم اما در حال حاضر چندین مخازن استراتژیک را در برنامه داریم؛ پروژه‌هایی در رابطه با نفت وجود داشته که متوقف و غیرفعال شدند و باید آنها را احیا کنیم. در رابطه با گاز هم باید مخازن زیرزمینی مستعدی پیدا شود که بتوان ذخیره‌سازی را انجام داد.
چه میزان از طرح‌های شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در سال‌جاری با مشارکت شرکت‌های دانش بنیان اجرایی شده است؟
خوشبختانه به دلیل نامگذاری سال به همین عنوان، وضعیت بسیار خوبی داشتیم. به این معنا که پروژه‌های مرتبط با حوزه دانش بنیان، مراکز علمی و دانشگاهی و پارک‌های علم و فناوری در وضعیت بسیار مطلوبی نسبت به گذشته قرار دارند. به رغم اینکه شاهد رشدی حدود سه برابری در مشارکت با شرکت‌های دانش بنیان هستیم اما این رقم به هیچ عنوان مطلوب ما نیست و برنامه منسجمی داریم که درسه سال آتی تقریباً تمام نیازمندی‌ها را به حداقل‌ترین حالت ممکن برسانیم به طوری که تمام نیازها در حوزه بالا دستی از طریق شرکت‌های دانش بنیان مرتفع می‌شود و این حاصل نمی‌شود جز با همکاری مراکز علمی، پژوهشی و تحقیقاتی.
سهم 75 درصدی تولید نفت کشور در نفت‌خیز جنوب
طبق آمار، سهم ما در تأمین نفت حدود 75 درصد و در تأمین گاز کشور حدود 16 درصد است که البته در تأمین گاز نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تری داریم. ما درجریان تأمین سوخت زمستان به تمام قامت، کمک کردیم تا مردم شریف ایران متحمل کمترین سختی شوند. در واقع این مساعدت از طریق پروژه آغاجاری انجام شد و حدود 54 میلیون متر مکعب گاز را تولید و تحویل می‌دادیم که رقم بسیار بالایی به شمار می‌آید؛ چیزی حدود دو فاز و اندی از پارس جنوبی.
