بیش از ۱۰۰ هزار سرباز روس در مرزهای اوکراین صف‌آرایی کرده‌اند. جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا گفته بود میانه ماه فوریه (حدودا دو، سه هفته دیگر) احتمال درگیری نظامی بین دو کشور روسیه و اوکراین بالاست. حال آنکه جمعه وزیر خارجه روس در اظهاراتی کمی امیدوارکننده گفت: «اگر تصمیم با روسیه باشد، هیچ جنگی در کار نخواهد بود. اما ما اجازه نمی‌دهیم به منافعمان تجاوز یا نادیده گرفته شود». با این حال، هیچ‌کس نمی‌داند سرنوشت این التهاب نظامی چه خواهد شد و بسیاری از کشورها افراد خود در سفارت‌های مستقر در اوکراین را خارج کرده‌اند!
آنچه باید درباره رابطه روسیه و اوکراین بدانیم
اوکراین 30 سال پیش و پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی استقلال یافت. منطقه غربی اوکراین به طور کلی از ادغام با اروپای غربی حمایت می‌کند و به عبارتی غرب‌گراست. در همین حال، بخش شرقی این کشور طرفدار روابط نزدیک‌تر با روسیه یا شرق‌گراست.
تنش‌ها بین روسیه و اوکراین در فوریه 2014 به اوج خود رسید، زمانی که معترضان ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهور طرفدار روسیه را برکنار کردند. تقریبا در همان زمان، روسیه شبه جزیره کریمه را در جنوب شرقی اوکراین به زور تصرف و ضمیمه خاک روسیه کرد.
درگیری بعدی در منطقه دونباس، در شرق اوکراین رخ داد. درگیری مسلحانه بین نیروهای دولتی اوکراین و جدایی‌طلبان مورد حمایت پوتین بیش از ۱۴ هزار کشته برجای گذاشته است. برخلاف ماجرای کریمه، روسیه همچنان رسما دخالت خود در درگیری دونباس را رد می‌کند.
آرایش نظامی در مرز اوکراین چقدر جدی است؟
گردان‌های روسی موسوم به BTG، یک واحد ارتش روسیه است که بیش از 800 نیروی نظامی به همراه زره، توپخانه و پدافند هوایی دارد. هنگامی که روسیه در سال 2014 به اوکراین حمله کرد و جدایی‌طلبی را در میان روسی‌زبانان دونباس برانگیخت و کریمه را ضمیمه خاک خود کرد، این کار را شاید با ۶ گردان انجام داد. سال بعد، زمانی که طرفدارانش در دونباس به کمک نیاز داشتند، تقریبا با ۱۰ گردان پاسخ داد.
اکنون اما به گفته دولت اوکراین 56 گردان روس در مرز یا نزدیک آن وجود دارد. تخمین‌های دیگر این تعداد را بالای 70 گردان می‌دانند. این بیشترین تمرکز نیروی نظامی است که در اروپا از زمان پایان جنگ سرد دیده شده است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به مردم گفته است که بسیج آقای پوتین نوعی جنگ روانی است که بهتر است با حفظ آرامش با آن مقابله شود! اما حوالی 23 ژانویه، زمانی که سفارتخانه‌های مختلف شروع به خروج نیروهای خود از کیِف کردند، تنش‌ها افزایش یافت. جوانان طبقه متوسط در حال برنامه‌ریزی اضطراری برای ترک کیِف یا انتقال اعضای خانواده به خارج از مناطقی هستند که احتمال وقوع درگیری وجود دارد.
سابقه پوتین در حملات نظامی
آقای پوتین قبلا از درگیری‌های مسلحانه سرمایه سیاسی خوبی به دست آورده است. جنگ در چچن که در سال 1999 آغاز شد به او کمک کرد تا به ریاست جمهوری برسد. جنگ در گرجستان در سال 2008 یک ناسیونالیسم ضدناتوی دیگر را برای او به ارمغان آورد. همچنین، تصرف کریمه در سال 2014 برای وی محبوبیت بالایی در داخل کشور روسیه به همراه داشت.
اما او از ارتکاب جنگ با نیروهای زیاد یا تلفات گسترده جنگی حذر دارد، و بسیاری از تحلیلگران سیاسی و تجار روسی فکر می‌کنند او اکنون نیز علاقه‌ای به تغییر این رویکرد ندارد. آنها معتقدند صف‌آرایی در امتداد مرزهای اوکراین به عنوان مقدمه جنگ نیست، بلکه صرفا با هدف ایجاد حس بحران و تقویت غرب‌ستیزی است تا موقعیت رژیم خود را مستحکم کند. این اهداف اکنون برآورده شده و این گروه از منتقدان باور دارند به زودی پوتین از این نمایش نظامی عقب‌نشینی خواهد کرد. اما مشکل اینجاست که آقای پوتین به دنبال مشاوره نیست و همیشه ذهن خود را دنبال می‌کند.
اهداف پنهان پوتین چیست؟
پوتین اوکراین را به عنوان بخشی از «حوزه نفوذ» روسیه – به جای یک کشور مستقل – می‌داند. این احساس مالکیت، کرملین را به تلاش برای جلوگیری از پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا و ناتو سوق داده است. در واقع این دو مورد نشانه‌هایی از غرب‌گرایی محسوب می‌شوند و نفوذ روسیه در اوکراین را کاهش می‌دهد.
پوتین همچنین از اوکراین به عنوان اهرمی برای لغو تحریم‌های قدرت‌های غربی استفاده می‌کند. در حال حاضر، ایالات متحده تحریم‌های مختلف سیاسی و مالی علیه روسیه و همچنین متحدان و شرکای تجاری بالقوه روسیه دارد. حمله روسیه به اوکراین می‌تواند منجر به گفتگوهای دیپلماتیک بیشتری شود که می‌تواند منجر به امتیازاتی در مورد لغو این تحریم‌ها شود.
تایم: بایدن چه پاس گلی به پوتین داد؟
مجله تایم که زمانی برای رای دادن به آقای بایدن سنگ تمام گذاشته بود و در یک اقدام کم‌سابقه طرح جلد خود را به شرکت در انتخابات اختصاص داده بود، طی یادداشتی نقد تندی علیه سیاست‌های خارجی وی نوشته است.
این یادداشت اینگونه آغاز می‌شود «در حالی که تانک‌های روسی در 25 ژانویه در امتداد باتلاق‌های یخ‌زده مرز بلاروس با اوکراین جمع شده بودند، جو بایدن وارد یک بوتیک کوچک در کاپیتول هیل شد. بایدن پس از خرید کارتی برای بانوی اول که روی آن نوشته شده بود «عزیزممم، دلم برای صورتت تنگ شده»، یک هودی که روی آن با جوهر صورت فلکی دب اکبر کشیده شده و یک لیوان تزئین‌شده با صورت کامالا هریس، معاون رئیس جمهور، به خبرنگاران گفت که اگر نیروهای روسی وارد اوکراین شوند، جهان تغییر خواهد کرد. او گفت که در پاسخ حتی تحریم‌های شخصی علیه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه را در نظر خواهد گرفت.»
به اعتقاد تایم، پوتین می‌خواهد بر اهمیت روسیه در صحنه جهانی تاکید کند، بایدن را شرمنده کند و اتحاد کشورهای ناتو را آزمایش کند. او در حال حاضر در راه رسیدن به این اهداف خوب حرکت کرده است. محبوبیت بایدن پس از خروج بی‌برنامه از افغانستان در تابستان گذشته کاهش یافت و طالبان کنترل این کشور را به دست گرفتند. اکنون این دومین آزمون مهم سیاست خارجی بایدن به عنوان رئیس جمهور است.
رایان کراکر، دیپلمات بازنشسته‌ای که به عنوان سفیر در لبنان، کویت، سوریه، پاکستان و عراق خدمت کرده می‌گوید: در حالی که بایدن وعده‌های تحریم‌های اقتصادی گسترده و افزودن حمایت نظامی به نیروهای اوکراینی را داده است، اگر مسکو به اوکراین حمله کند، تهدیدهای دولت بایدن چندان جدی و مشخص به نظر نمی‌رسد.
کراکر معتقد است که رفتار نادرست بایدن در خروج از افغانستان توجه رقبایی مانند روسیه و چین را به خود جلب کرد. تمام دنیا دیدند که چه اتفاقی افتاد و افرادی مانند پوتین برای خودنمایی و عرض اندام جسورتر شدند. اکنون نوبت آن رسیده که بایدن نشان دهد می‌تواند در یک موضوع مهم بین‌المللی، بهتر از مساله افغانستان عمل کند./بورسان
