در حالی این روزها استان‌های شمالی یمن تحت کنترل دولت نجات ملی به رهبری انصارالله در صنعا دهمین سالگرد انقلاب 21 سپتامبر را جشن گرفته‌اند، در مقابل تحرکات سیاسی جدیدی در عرصه تحولات جنوب یمن و کابینه خودخوانده عدن به وقوع پیوسته است که با ردگیری نقش بازیگران خارجی در این تحولات می‌توان از برنامه‌ریزی برای برهم زدن معادلات داخلی و حتی شروع موج جدیدی از بحران سخن گفت.
هفته گذشته امارات میزبان نشستی بی‌سابقه میان رهبران دو گروه مهم سیاسی و نظامی در عرصه تحولات جنوب یمن بود که طی آن طارق صالح رهبر گروه موسوم به «مقاومت ملی» و برادر زاده علی عبدالله صالح دیکتاتور سابق یمن با عیدروس الزبیدی رهبر تشکیلات شورای انتقالی جنوب دیدار و مذاکره کردند.
بر اساس آنچه در تارنمای رسمی شورای انتقالی آمده است، الزبیدی و صالح در این نشست راه های همکاری و هماهنگی مشترک به منظور تقویت تلاش برای مقابله با انصارالله و آنجه گروه های تروریستی و افراطی عنوان شده را بررسی کردند.
با این حال بسیاری از تحلیلگران وجود اختلافات عدیده میان این دو گروه نزدیک به امارات را خلاف واقع دانسته و پیام این نشست را بسیار فراتر از محتوای رسانه‌ای شده عنوان می‌کنند؛ پیام‌هایی همچون تشدید رقابت‌های بازیگران جنوبی به نیابت از عربستان و امارات و تلاش‌ها برای فعال کردن جبهه دریای سرخ علیه انصارالله در وضعیت پرتنش منطقه.
با دور زدن عربستان؛ امارات به دنبال کنترل کامل بر جنوب
عبور عربستان و امارات، به عنوان دو بازیگر خارجی مهم در تحولات جنگ یمن طی دو دهه گذشته، از فاز همکاری و ائتلاف به فاز رقابت و اختلاف برکسی پوشیده نمانده است، موضوعی که بارها خود را در بروز درگیری و بحران امنیتی در عدن و انحلال و تبعید کابینه‌های دولت خودخوانده در جنوب به عربستان نشان داده است.
بنابراین با رسانه‌ای شدن برگزاری نشست رهبران دو گروه مهم نزدیک به امارات و بدون مشارکت نماینده رسمی شورای ریاست جمهوری، این رویداد بلافاصله در پس زمینه رقابت‌های ابوظبی با ریاض مورد خوانش قرار گرفت.
در این ارتباط صلاح السقلادی، روزنامه‌نگار جنوبی در یمن، می‌گوید: «اهداف این نشست ممکن است فراتر از آن چیزی باشد که به عنوان ائتلاف نیروهای مقاومت ملی به رهبری طارق صالح و شورای انتقالی به رهبری عیدروس در برابر حوثی‌ها [انصارالله] اعلام شده است. زبیدی و صالح اساساً بخشی از شورای فرماندهی ریاست جمهوری در برابر حوثی ها [انصارالله] هستند، بنابراین آنها نیازی به چنین هماهنگی دوجانبه ندارند. »
همچنین یاسین التمیمی، تحلیلگر سیاسی یمنی معتقد است “رئیس شورای انتقالی و رئیس دفتر گروه مقاومت ملی نماینده تشکل هایی هستند که در امارات ساخته شده و توسط امارات تغذیه مالی و نظامی می شود و امارات تعیین کننده اهداف و دستور کار سیاسی و حتی مشخص کننده مرزهای جغرافیایی حضور نیروهای آنها در مناطق مختلف جنوب یمن است. بنابراین امارات بر شورای انتقالی و شورای مقاومت کنترل کاملی دارد و هیچکدام اقدامی انجام نمی‌دهند مگر با هماهنگی امارات و بر اساس اولویت های امارات. “
امارات متحده عربی از زمان ورود به ائتلاف متجاوز به یمن به رهبری عربستان سعودی، کنترل بنادر و جزایر کلیدی یمن را به عنوان بخشی از اهداف راهبردی خود در یمن تعیین کرده بود و در این راستا حمایت از نیروهای خواهان جدایی جنوب در قالب تشکیلات شورای انتقالی را در دستور کار قرار داد.
اکنون نیز همچنان این هدف راهبردی جهت‌دهنده به سیاست‌های امارات در قبال تحولات جنوب بوده و به نظر می‌رسد همسو کردن تدریجی نیروهای مزاحم با اهداف و برنامه‌های شورای انتقالی در موزاییک سیاسی جنوب یمن، با توجه به وزن نیروهای مقاومت ملی در ساحل غربی و چهره شاخصی چون طارق صالح و جایگاه قومی و سیاسی آن در برخی مناطق شمالی، در راس اهداف نشست ابوظبی بوده است.
دو طرف (طارق و زبیدی) همانند پشتیبان خارجی‌شان با روند کنونی سازش و صلح میان عربستان و انصارالله مخالف بوده و خود را به حاشیه رفته در این عرصه می‌بینند. در روند مذاکرات مسقط و پس از آن هیچ کدام از این گروه‌ها در جریان مذاکرات انصارالله و ریاض نقشی نداشتند و از این رو از قربانی شدن منافعشان در آینده یمن در این روند نگرانی‌های جدی دارند.
حتی شورای انتقالی هیچ علاقه ای به تعهد و تسلیم در برابر شورای ریاست جمهوری مورد حمایت عربستان ندارد و بنابر مصلحت کوتاه مدت و استفاده ابزاری موقت از آن برای جلوگیری از فشارهای خارجی به همکاری با این شورا ادامه می‌دهد.
شورای انتقالی در ماه‌های اخیر در مسیر بسط قدرت خود در کل استان‌های جنوبی و به دست گرفتن کنترل نظامی کامل این مناطق برای رسیدن به آروزی دیرینه تشکیل کشور مستقل یمن جنوبی، با سد اراده سیاسی سعودی‌ها در استان استراتژیک حضرموت برخورد کرده است؛ جایی که سعودی‌ها نیروهای امنیتی وابسته به خود تحت عنوان نیروهای سپر ملی را تأسیس، سازماندهی و تجهیز کرده اند.
اقدامی که در راستای کاهش نفوذ امارات و محدود کردن قدرت شورای انتقالی در جنوب یمن صورت گرفت. اکنون کنترل استان نفتی و ثروت‌خیز حضرموت به کانون سرنوشت سازی در تعیین روند تحولات جنوب و رقابت نفوذ میان عربستان و امارات تبدیل شده است.
اخیراً نایب رئیس روزنامه عکاظ در اظهاراتی کنایه آمیز به شورای انتقالی گفته بود که موضوع حضرموت قطعی شده است یعنی شما با حضرموت ارتباطی ندارید؛ حضرموت زیر نظر سعودی ها است.”
از طرف دیگر سعودی‌ها قبایل حضرموتی را نیز علیه سلطه نیروهای شورای انتقالی تهییج می‌کنند. به نقل از منابع رسانه‌های از جمله بلقیس نیوز، هفته گذشته سواحل حضرموت شاهد نشستی از روسای قبایل سرشناس حضرمی بود که طی آن این رهبران خواهان به دست گرفتن کنترل امنیتی و نظامی کامل این استان به دست نخبگان بومی و نه نیروهای خارج از استان شدند.
بنابراین پیام این نشست بیش از آنکه به معنای بازسازی اتحاد نیروها در جنوب باشد پیا‌م‌آور گسترش شکاف‌ها در شورای ریاست جمهوری و تشکیلات وابسته به امارات است تا نشان دهد جایی برای اتحاد وجود ندارد.
جنگ غزه و تمرکززدایی امنیتی از انصارالله
اما علاوه بر تحولات مرتبط داخلی، نقش‌آفرینی خارجی برای گردهم آوردن نیروهای ضدانصارالله و تشویق آنها به بازسازی ائتلاف نظامی علیه صنعا، نمی‌تواند بدون توجه به تحولات پرتنش منطقه‌ای در شرایط جنگ غزه و نقش تأثیرگذار و موقعیت ژئوپلتیکی یمن در این عرصه باشد.
بویژه این دیدار یک روز پس از آن صورت گرفت که استفان فاگین، سفیر آمریکا در یمن از تشکل های یمنی همسو با شورای ریاست جمهوری در عدن خواست تا اختلافات خود را کنار بگذارند و برای رویارویی با آنچه او به عنوان چالش ها توصیف کرد، متحد شوند. حتی برخی محافل رسانه‌ای محلی از پیشنهاد تشکیل یک اتاق عملیات واحد بین شورای انتقالی جنوب و مقاومت ملی سخن گفته اند.
فراخوان سفیر آمریکا برای اتحاد علیه انصارالله، پیشتر در حوزه خارجی به شکستی فضاحت بار انجامید جایی که ائتلاف نظامی موسوم به «نگهبان رفاه» با مأموریت ظاهری حفظ امنیت کشتی رانی در دریای سرخ و هدف اصلی پشتیبانی امنیتی از ناوگان تجارت دریایی رژیم صهیونیستی در برابر حملات انصارالله، اولاً با عدم استقبال بسیاری از کشورها از جمله در شورای همکاری خلیج فارس رو به رو شد و ثانیاً این ائتلاف دریایی محدود به آمریکا و برخی از متحدان غربی آن، پس از چند ماه فعالیت و بمباران زیرساخت‌های یمن، در مقابل توان تهاجمی دریایی یمن شکست سنگینی را متحمل شد و آمریکا به ناچار ناو هواپیمابر خود را از دریای سرخ خارج کرد.
بنابراین در حالی که عربستان سعودی و همه کشورهای خلیج فارس به استثنای بحرین از پیوستن به ائتلاف آمریکا در دریای سرخ خودداری کردند، واشگتن اکنون با هماهنگی امارات تلاش می کند تا جبهه نظامی جدیدی را علیه انصارالله و برای گرفتن تمرکز نظامی صنعا بر عملیات علیه رژیم صهیونیستی راه‌اندازی کند.
منبع: الوقت
