– معصومه محمدی، تحلیلگر مسائل روسیه
سفر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به تهران در حالی صورت گرفت که ایران و این کشور دوست و شریک راهبردی، در شرایطی جدید پس از بحران اوکراین در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.
این سفر دو روزه قطعا دربردارنده شرایطی جدید برای دو کشور خواهد بود، شرایطی که می تواند همچنین ایجاد کننده همکاری های جدید در سطح منطقه ای باشد.
هر دو کشور در شرایط تحریم های غرب و اروپا قرار دارند و این تحریم ها به نوعی پیوند دهنده سطح تعاملات اقتصادی تهران-مسکو گردیده است. روسیه به دلیل شرایط تحریم و تحولات جدید منطقه ای، از همکاری های اقتصادی با غرب و اروپا قطع امید و نگاهی جدید به شرق برای انجام مبادلات اقتصادی و پیوندهای همکاری در خصوص فروش انرژی را آغاز نموده است. از دیگر عوامل نزدیکی مسکو به تهران می‌توان به مذاکرات برجام اشاره کرد، رویدادی که با به جریان افتادن آن و لغو تحریم های اعمال شده توسط غرب و اروپا دریچه ای جدید در سطح همکاری های منطقه ای و فرامنطقه ای تهران گشوده خواهد شد.
سفر لاوروف به تهران را می‌توان با توجه به موارد ذکر شده در جهت رفتار دیپلماتیک برای ارتقای سطح همکاری های تهران- مسکو مورد ارزیابی قرار داد. بنابراین اهمیت این سفر را در چند جهت می‌توان مورد بررسی قرار داد:
- نخست، در بعد منطقه‌ای که مشخصا بعد ازبحراناوکراین شاهد تلاش‌های غرب و اروپا درخاورمیانههستیم که درصدد هستند موازنه تهدید در خاورمیانه را مطابق منافع حداکثری خود آرایش دهند. اهمیت این دیدار را می‌توان در پایان دادن هر چه سریعتر جنگ روسیه و اوکراین و آمادگی تهران در یافتن راه حل دیپلماتیک برای این مناقشه دانست. همچنین باید به این نکته توجه داشت که اقدامات تحریک آمیز ایالات متحده و ناتو عامل شکل دادن به این درگیری ها بوده است و توافق بر عدم گسترش نفوذ ناتو در هر نقطه از جهان از جمله در غرب آسیا از جمله اهداف راهبردی تهران- مسکو در دیدار مذکور می باشد.
- دوم، سفر دو روزه لاوروف را باید در امتداد سفر سه هفته پیش او بهعربستانوبحرینو دیدارهایی که مشخصا بابن سلمانو فیصل به فرحان داشت تحلیل کنیم و همچنین باید در امتداد سفر دو هفته پیش لاوروف بهترکیهبدانیم.
- سوم، سفر وزیر خارجه روسیه به ایران ملاحظاتی در بعد دو جانبه را هم در بر می‌گیرد. اصلی‌ترین آن به نظر می‌رسد گفتگو برای انعقاد قرارداد همکاری بلند مدت بین مسکو و تهران باشد؛ وزیر امور خارجه روسیه نیز با اشاره به ابعاد همکاری های دوجانبه از جمله مسائل اقتصادی، بر آمادگی و علاقه کشورش برای ارتقای همکاری مسکو با تهران در سطح راهبردی تاکید کرد. همچنین وزیر امور خارجه روسیه بر اهمیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، بر حمایت کشورش از گسترش نقش ایران در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تاکید کردو. از دیگر مواردی که به ارتقای سطح همکاری های تهران-مسکو اهمیت ویژه ای می‌دهد، اهمیت همکاری کشورهای همسایه در دریای خزر بر لزوم جلوگیری از افزایش حضور نظامی خارجی در منطقه به ویژه در سواحل ایران است. در ادامه این موضوع می‌توان به چشم انداز تقویت تجارت، تسریع در اجرای پروژه های مشترک اقتصادی، تسهیل سرمایه گذاری دوجانبه و همکاری با یکدیگر برای مبارزه موثر با تحریم ها به ویژه در منطقه اشاره کرد.
- چهارم، احیایبرجام،سوریهو وضعیتطالباندرافغانستاناز دیگر مواردمذاکراتدر این سفر لاوروف بوده است.
- نکته پایانی، به دلیل بحران اوکراین روابط روسیه و آمریکا بسیار آشفته شده است؛جمهوری اسلامیتنها کشوری است که بیش از چهار دهه مشخصا روابط خودش با واشنگتن را در مفهوم دشمنی تعریف کرده است؛ پس عملا همگرایی و همکاری های منطقه ای با جمهوری اسلامی ایران بار دیگر می‌تواند عاملی در پیوند منافع مشترک مسکو- تهران باشد و اتفاقا این موضوعی است بین روسیه و چین رقابت ایجاد کرده است. با توجه به آخرین تحولات اوکراین برخی کشورهای غربی از اوکراین برای پیشبرد سیاست یکجانبه گرایی خود سوء استفاده کرده اند و هدف آنها تضعیف روسیه است. روسیه و ایران – دو کشوری که مشمول تحریم‌های غرب و اروپا هستند در خصوص مبادله منابع نفت و گاز و همچنین ایجاد یک مرکز لجستیکی می‌توانند اقدامات موثری را در جهت ارتقای سطح همکاری راهبردی انجام دهند. این در حالی است که مسکو تحریم های غرب را به دلیل جنگ در اوکراین به چالش کشیده است، تهران در تلاش است تا اقتصاد خود را به دلیل تحریم های ایالات متحده که پس از خروج واشنگتن از توافق هسته ای تهران در ماه می 2018 مجدداً اعمال شد، حفظ کند./تسنیم
