در میانه بحران‌هایی که امروز در عرصه بین‌الملل حاکم است در همسایگی ایران وقایعی در دولت و پارلمان پاکستان رخ داده که بی‌تاثیر از تحولات بین‌المللی نیست. انحلال پارلمان پاکستان و تهدید نخست‌وزیر این کشور از سوی مقامات امریکایی پرسش‌هایی را در اذهان متبادر می‌سازد؛ آیا ارتباط نزدیک دولت‌های پاکستان و روسیه موجب این تحولات در کشور همسایه جنوب شرقی ایران شده است؟! آیا به گفته مقامات ارشد کشور پاکستان دخالت‌های ایالات متحده امریکا در امور داخلی این کشور موجب تحولات اخیر شده؟! «راهبرد معاصر» برای بررسی تحولات اخیر پاکستان و پاسخ به این سوالات با محمدرضا منافی کارشناس جنوب آسیا و مسائل پاکستان گفتگو کرده است.
محمدرضا منافی کارشناس بین‌الملل و مسائل پاکستان در گفت‌وگو با «راهبرد معاصر» به موضوع منحل شدن پارلمان پاکستان و نقش تحولات بین‌المللی در انحلال پارلمان این کشور پرداخت و گفت: قطعا وقتی از کشور پاکستان و سیاست‌های خارجی این کشور سخن گفته می‌شود، نمی‌توان نقش آمریکا را در این کشور نادیده گرفت. در واقع آمریکایی‌ها در مسائل مختلف پاکستان اعم از سیاست داخلی یا سیاست خارجی دخالت می‌کنند. حضور دیپلماتیک طولانی آمریکا در پاکستان و برخورداری از سفارت‌خانه بزرگ در این کشور با بیشترین تعداد دیپلمات‌ها این موضوع را کاملا محرز کرده که آمریکا در مسائل مختلف پاکستان به شدت تاثیرگذار است.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: بی‌شک نمی‌توان نفوذ آمریکا را در مسائل داخلی پاکستان نادیده گرفت، موضوعی که اینک عمران خان درباره آن صحبت کرده و از آن پرده برداشته است. لذا این موضوع قطعی است که سیاست‌های مداخله جویانه آمریکا درتحولات اخیر پاکستان بی‌تاثیر نبوده است.
محمدرضا منافی در این‌باره تصریح کرد: نخست‌وزیر پاکستان عمران خان مدعی است آمریکا تلاش کرده تا دولت پاکستان را تضعیف کند. از سوی دیگر اعتراضات اخیری که در برخی از شهرهای مختلف پاکستان به وقوع پیوست، از منظر دولت پاکستان به تلاش کشورهای خارجی از جمله آمریکا برای ایجاد بحران در پاکستان نسبت داده شده است. هر چند تاکنون عمران خان سندی مبنی بردست داشتن آمریکا در مسائل داخلی و سیاست پاکستان ارائه نکرده است اما نمی‌توان از تاثیرگذاری آمریکا در وضعیت کنونی پاکستان بی‌توجه عبور کرد.
این کارشناس مسائل پاکستان در ادامه خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه پاکستان به شدت نیازمند انرژی است، روابط خود را با روسیه به همین دلیل گسترش داده است. روسیه به عنوان صادر کننده عمده انرژی در دنیا یکی از کشورهایی به شمار می‌رود که مقامات پاکستانی مایل به گسترش روابط و تجارت با این کشور هستند. علاوه بر مساله انرژی، طبیعی است پاکستان تلاش کند تا در روابط خود با آمریکا و روسیه تعادلی برقرار کند، اما افزایش ارتباطات تجاری و تعامل با روسیه به هیچ وجه مورد خوشایند آمریکا قرار نمی‌گیرد.
منافی کارشناس جنوب آسیا در ادامه گفت: اگر به صورت سنتی افکار عمومی پاکستان را درباره آمریکا مورد بررسی قرار دهیم در می‌یابیم که افکار عمومی این کشور به شدت ضدآمریکایی است. در صورت کنار گذاشتن اقلیت سیاسی پاکستان و نظرسنجی از مردم این کشور متوجه میشویم نگاه مردم پاکستان به آمریکا بسیار منفی است.
وی در این باره خاطر نشان کرد: بخشی از نگاه منفی مردم پاکستان به آمریکا را می‌توان ناشی از حملات پهپادی آمریکا در سال‌های گذشته به مناطق قبایلی پاکستان دانست. آمریکایی‌ها به این بهانه که تروریست‌های القاعده و طالبان در این مناطق پنهان شده‌اند این مناطق را مدت‌ها بمباران کردند که منجر به کشته شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان پاکستان شد.
منافی تصریح کرد: بخش دیگری از نگاه منفی پاکستان به آمریکا به نقش مستقیم آمریکا در کشتن بن‌لادن در پاکستان بازمی‌گردد، چرا که برخی از قبایل این کشور به ویژه پشتون‌ها از طرفدارن بن‌لادن بودند، صرف نظر از اینکه بن‌لادن چه افکار و عقایدی داشت، کشتن وی باعث تقویت موج منفی مردم پاکستان نسبت به امریکا شد.
منافی کارشناس پاکستان در خصوص تمایل ارتش این کشور برای همکاری و تعامل بیشتر با آمریکا نیز گفت: ارتش پاکستان تاثیرگذارترین نهاد در پاکستان به شمار می‌رود، اگر چه در ظاهر دولت و پارلمان نهادهای موثر در سیاست‌خارجی این کشور به شمار می‌روند، اما در واقع تصمیم گیرنده اصلی پاکستان، ارتش این کشور است. در روزهای اخیر فرمانده ارتش پاکستان بر این موضوع تاکید کرده که آماده گسترش روابط با آمریکا هستیم، به عبارتی فرمانده ارتش پاکستان به آمریکا چراغ سبز نشان داده که تاریخ مصرف دولت عمران‌خان تمام شده است. اگرچه عمران‌خان توانست از بحث رای عدم اعتماد فرار کند و این موضوع را پارلمان مردود اعلام کرد، مساله مهم مخالفت اکثریت نمایندگان پارلمان است، چرا که رئیس پارلمان جزء حزب حاکم و هم حزبی عمران خان به شمار می‌رود اعلام مردود بودن رای اعتماد از سوی وی طبیعی بود.
منافی در پاسخ به این سوال که تصمیم‌گیر نهایی در پاکستان دولت است یا پارلمان؟، گفت: دیوان عالی پاکستان به عنوان عالی‌ترین نهاد قضایی این کشور قطعا در این موضوع ورود می‌کند و باید برای وقایع رخ داده تصمیم بگیرد، اینکه آیا پارلمان رای درستی داده یا خیر باید منتظر بود تا رای دیوان عالی پاکستان مشخص شود حتی ممکن است این نهاد به از سرگیری روند رای عدم اعتماد رای دهند به این معنا که ممکن است باز هم شاهد تغییراتی دیگری در دولت و پارلمان پاکستان باشیم./ راهبرد معاصر
