آذربخت با بیان اینکه نفت خام تولیدی ایران در دو بخش مصرف می شود گفت: بخش اول متعلق به مصارف داخلی است که نفت خام تولید شده به پالایشگاه های نفت در سراسر کشور از طریق خطوط لوله ارسال و در آنجا به فرآورده های نفتی با ارزش مانند بنزین، نفت سفید، سوخت جت، نفتای سبک و سنگین دیزل یا گازوئیل، روغن ها، مازوت و قیر تبدیل می شود. حدود 2 میلیون بشکه نفت خام به پالایشگاه‌های نفت ارسال و فرآوری می‌شود.
وی ادامه داد: بخش دوم مربوط به تولید نفت خام برای صادرات است که در انتهای دولت گذشته این مقدار تقریبا کمتر از 300 تا 500 بشکه در روز بود. اما در دولت جدید به دلیل رسیدن ایران به مؤلفه قدرت، با اینکه تحریم های امریکا و غرب کمتر نشده است ولیکن مطابق اطلاعات خود غربی ها از جمله بلومبرگ تولید و صادرات نفت خام ایران بین 2.2 تا 3 میلیون بشکه نفت می باشد که بدون هیچ مشکلی نفت خام ایران به کشورهای بزرگی مانند چین صادر می شود. هر چند قیمت آن درصدی کمتر از قیمت نفت ثبت شده ایران در اوپک برای صادرات به چین یا سایر کشورها است.
پوریا آذربخت
دکترای مهندسی نفت
کارشناسی ارشد مهندسی نفت، دکتری مدیریت اجرایی
مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور آذران پوشش بسپار
این کارشناس حوزه نفت و انرژی با اشاره به تاثیر تحریم ها بر فروش و صادرات نفت تصریح کرد: طبعا تحریم ها در سال‌های گذشته اثر نامطلوبی بر روی فروش و صادرات نفت ایران گذاشته است. به طوری که در گذشته بسیاری از پالایشگاه های اروپایی و آسیای جنوب شرقی با نفت ایران setup شده بودند و پس از تحریم ها این تنظیمات را تغییر داده اند. راه اندازی دوباره این پالایشگاه ها برای استفاده از نفت ایران که از نوع سنگین بوده و گوگرد نسبتا بالایی دارد زمان بر خواهد بود. بنابراین حتی در صورت رفع تحریم ها درخواست برای نفت ایران کمتر است. با این حال برای پالایشگاه‌های چین مشکلی وجود ندارد. امروز به دلیل بی تاثیر شدن تحریم ها و درگیری آمریکا در اوکراین و اسرائیل، عملا مشکلات ایران در خصوص صادرات نفت خام در حال کمتر شدن است.
وی درباره اخبار منتشر شده درخصوص دست یابی ترکیه به منابع نفتی در دریای مدیترانه و میزان رقابت پذیری آن با ایران و عربستان گفت: اصولا ترکیه به دلیل رقابت منطقه ای با ایران و عربستان در خصوص آمارهای رقابتی اعداد و ارقام غیر واقعی ارائه می دهد. در آخرین آمارهای ارائه شده در اوپک، ایران مقام سوم منابع نفتی را بعد از ونزوئلا و عربستان در اختیار دارد و این آمار تا زمانی که نفت همچنان کالای استراتژیک در جهان است، تغییری نخواهد کرد. منابع و میادین تازه پیدا شده در دریای مدیترانه اولا به اندازه نفت باقی مانده در میادین حوزه خلیج فارس نیست و ثانیا این میادین صاحبان بسیاری دارد و محل مناقشات جدید در بین این کشورهاست. لذا ترکیه به هیچ عنوان رقیب نفتی ایران و عربستان نخواهد شد. از طرف دیگر نفت کالای استراتژیک قرن بیستم بود و در قرن بیست و یکم، کالای استراتژیک در گروه سوخت های فسیلی، گاز است که اتفاقا ایران بعد از روسیه مقام دوم را در اختیار دارد که در این خصوص ترکیه امکان رقابت با ایران را ندارد. بعلاوه روسیه به دلیل عدم تمایل به ارسال گاز به اروپا می خواهد ایران را از طریق سه خط لوله هاب گازی نماید که از طریق ایران بتواند گاز خود را به آسیای جنوب شرقی صادر نماید که ساخت واحدهای تولید LNG در ایران شدیدا مورد نیاز است.
پوریا آذربخت افزود: متاسفانه ایران بیشتر گاز تولیدی خود در میدان پارس جنوبی مشترک با قطر را در 22 فاز پالایشگاه عسلویه صرف مصارف داخلی خانگی، صنعتی و تولید برق می نماید و باید برای گاز روسیه برنامه ریزی کند تا از انتقال گاز روسیه به اروپا توسط ترکیه و یا آذربایجان جلوگیری نماید.
وی با بیان اینکه ایران در سال‌های گذشته مجبور گردیده نفت خام خود را با قیمت کمتر و از طریق کشتی به کشتی و یا سایر راه های دور زدن محدودیت های ناشی از تحریم به فروش برساند اظهار داشت: مشکل دیگری که ایران همواره با آن درگیر بوده است، صادرات نفت نبوده بلکه وصول مطالبات خود از کشورهای خریدار نفت در سال‌های گذشته بوده است. گفته می شود بیش از 120 میلیارد دلار از مطالبات ایران وصول نشده است. به عنوان مثال می توان به کره جنوبی اشاره کرد به تازگی 6 میلیارد دلار از پول ایران را آزاد و در بانک‌های قطر قرار داده و یا مطالبات دیگر در کشور عراق که آمریکا مجوز آزاد شدن آنها را داده است. البته در نظم جدید جهان و افول قدرت هژمونیک آمریکا و احتمال پایین آمدن ارزش دلار در آینده نزدیک و کاهش قدرت دلار، این امکان وجود دارد که مشتریان جدیدی برای نفت ایران پیدا شود. عضو شدن ایران در سازمان همکاری های شانگهای، بریکس و به تازگی کشورهای اوراسیا باعث رونق صنعت نفت و گاز ایران خواهد شد.
این دانش آموخته مهندسی نفت ادامه داد: ایران با تمامی تحریم هایی که دارد همچنان از اعضا تاثیر گذار در اوپک می باشد. هر چند تحریم ها ایران را از معادلات جهانی اوپک تا حدودی حذف کرده و شاید بهتر بگوییم حضور ایران کمرنگ تر شده است ولیکن فروش و صادرات ایران در سال جاری مطمئنا ایران را به جایگاه قبلی خود بر می‌گرداند. ایران بیشتر باید به فکر اوپک گازی باشد چرا که کالای استراتژیک این قرن فعلا گاز است و چون ایران با روسیه، قطر و ترکمنستان ارتباط خوبی دارد لذا می توانند این چهار کشور غول گازی، معادلات انرژی جهان را به نفع خود عوض کنند. ایران میادین جدید گاز و نفت هنوز دست نخورده در جنوب و بخصوص دریای خزر دارد و همچنین بیش از 40 درصد انرژی دنیا از تنگه هرمز که در کنترل ایران است می گذرد لذا حتی با تحریم ها هم، ایران همچنان غول اوپک بوده و خواهد ماند.
وی با اشاره به آلایندگی سوخت های فسیلی و لزوم توجه به توسعه انرژی های تجدید پذیر خاطرنشان کرد: در حال حاضر با یک بررسی ساده مشاهده می‌شود که شهرهای چین، هند، بنگلادش و پاکستان بسیار آلوده تر از تهران و شهرهای بزرگ ایران هستند. ما در حال حاضر بیشر از 30 هزار مگا وات از برق کشور را از نیروگاه‌های حرارتی تامین می‌کنیم و 10 هزار مگا وات از نیروگاه‌های آبی و بقیه از نیروگاه های اتمی و بادی و انرژی های سالم که به 3هزار مگا وات هم نمی‌رسد. از طرفی امکان حذف نیروگاه‌های حرارتی را نداریم چرا که بدون آنها برق نخواهیم داشت. ضمن اینکه اکثر نیروگاه‌های حرارتی ما گازی و سیکل ترکیبی هستند که آلایندگی کمی دارند و فقط در زمستان به دلیل استفاده گاز بیش از حد برای گرمایش منازل، نیروگاه ها مجبور به استفاده از سوخت سنگین مانند مازوت می شوند که این هم شامل همه نیروگاه‌ها نمی شود.
پوریا آذربخت افزود: ایران باید روی نیروگاه های اتمی و پنل های خورشیدی سرمایه گذاری کند تا از آلودگی های محیط زیست جلوگیری شود که اتفاقا چنین برنامه ای در دولت نیز وجود دارد.
وی با بیان اینکه با رشد نیروگاه هایی که از انرژی های پاک استفاده می کنند و در کنار آن رشد تولید خودروهای برقی و هیبریدی در آینده نزدیک، استفاده از سوخت های فسیلی روز به روز کاهش می یابد تصریح کرد: این موضوع کمتر می تواند شامل کشورهای درحال توسعه و یا فقیر شود. لذا ایران می بایست فقط به فکر فروش نفت و گاز نبوده و سعی کند در آینده از نفت و بخصوص گاز برای تولید مواد پتروشیمی استفاده کند.
این کارشناس نفت و انرژی در پایان خاطر نشان کرد: به این زودی ها نفت و گاز از سکه نمی افتند و همچنان کالای استراتژیک هستند. در خصوص مصرف گاز خانگی نیز الگوی مصرف باید تغییر کند چرا که با توجه به افت فشار چاه‌های گاز در میدان پارس جنوبی، در صورت عدم استفاده از تکنولوژی های جدید، احتمال از دست دادن هر فاز پالایشگاهی عسلویه در هر دو سال وجود دارد.
مصاحبه: محمدحسین واحدی
