مذاکرات محرمانه عربستان و حوثی‌ها؛ تحرک دیپلماتیک در سایه تحولات جدید

همزمان با تمدید آتش‌بس دو ماهه سازمان ملل در یمن و تشکیل شورای انتقالی ریاست جمهوری در این کشور در کنار سفر جو بایدن، رئیس جمهوری امریکا به خاورمیانه در نیمه ماه ژوئیه، صحبت از مذاکرات محرمانه و دو جانبه عربستان و جنبش انصارالله یمن به میان آمده است.

تحرک دیپلماتیک برای پایان جنگ یمن

خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع آگاه اعلام کرد که گفت‌وگوهای مستقیم اینترنتی میان نمایندگان ریاض و انصارالله برای بررسی امنیت در مرزهای عربستان و چشم‌انداز روابط دو طرف در چارچوب هر گونه توافق صلح احتمالی، آغاز شده است.

رویترز به نقل از این منابع آگاه افزود که عمان به عنوان میانجیگر، گفت‌وگوهای اینترنتی میان مقامات عالیرتبه عربستان و انصارالله را تسهیل کرده است و برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شده تا در صورت پیشرفت کافی در مذاکرات، دو طرف در مسقط نشست رو در رو با یکدیگر داشته باشند.

این دو منبع خاطرنشان کرده‌اند که مسئولان سعودی و انصارالله، شرایط رسیدن به یک توافق بلندمدت برای تامین امنیت مرزها در کنار نگرانی‌های ریاض نسبت به موشک‌های بالستیک و پهپادهای انصارالله را مورد بررسی قرار داده‌اند.

با این حال و با وجود درز اخبار از مذاکرات سری و مستقیم میان عربستان و انصارالله، دو طرف تمایلی به علنی شدن آن ندارند و در همین حال رهبران انصارالله وجود این مذاکرات را کتمان کرده و مقامات سعودی هم گاهی از باب انکار در می‌آیند و برای مثال دقیقا در روزی که خبرهایی از مذاکرات دو طرف منتشر شد، عربستان 19 شخص و نهاد یمنی را به اتهام حمایت از انصارالله در فهرست تروریسم قرار داد.

تاکنون نه عربستان و نه حوثی‌ها نسبت به اخبار مذاکرات واکنش رسمی نشان نداده‌اند و گفت‌وگوهای آنان در فضای محرمانه‌ای در حال انجام است؛ ریشه این موضوع را می‌توان به موضع خصمانه دو طرف نسبت به هم در سال‌های اخیر مرتبط دانست که باعث می‌شود اکنون تمایلی به انتشار اخبار از نزدیک شدن دو طرف به یکدیگر نداشته باشند.

از سویی در تاریخ 7 آوریل، از شورای انتقالی ریاست جمهوری در یمن پس از برگزاری نشست‌های مشورتی در عربستان زیر نظر شورای همکاری، رونمایی شد؛ شورایی که متشکل از 8 عضو به ریاست “رشاد العلیمی” است و یکی از ماموریت‌های مهم آن مذاکره با جنبش انصارالله برای رسیدن به صلحی پایدار در یمن است.

اما مذاکرات بین دو طرف از ماه مه گذشته همزمان با اعلام دور اول آتش‌بس در یمن از سوی سازمان ملل بار دیگر از سر گرفته شد، با این حال تردیدها و سوال‌های زیادی در مورد ماهیت و اهداف این مذاکرات و توافق احتمالی میان دو طرف وجود دارد.

در حال حاضر انصارالله بیشتر مناطق مرزی یمن با عربستان به طول هزار و 300 کیلومتر را در اختیار دارد و این موضوع، محور اصلی مذاکرات عربستان با حوثی‌هاست و از سوی دیگر محور دیگر گفت‌وگوها، حملات انصارالله به خاک یمن و تهدیدهای امنیتی است.

مذاکرات عربستان و انصارالله موضوع جدیدی نیست

موضوع مذاکرات میان عربستان و انصارالله البته مساله جدیدی نیست؛ «مهدی المشاط»، رئیس شورای سیاسی یمن وابسته به انصارالله پیشتر در آوریل 2020 از وجود تماس‌های مستمر با عربستان خبر داده و در کنفرانسی مطبوعاتی گفته بود که ما تماس‌های زیادی با عربستان داریم و با وجود فراز و نشیب‌ها، این تماس‌ها ادامه‌دار است.

محمد آل جابر، سفیر عربستان نزد دولت مورد تایید ریاض در یمن نیز در مارس 2020 گفته بود که ریاض مذاکرات روزانه‌ای را با حوثی‌ها برای پایان جنگ انجام می‌دهد.

سلمان المقرمی، نویسنده و تحلیلگر یمنی نیز با بیان اینکه مذاکرات عربستان و انصارالله سال‌هاست که در سطوح مختلف در حال جریان است و این مساله، موضوع جدیدی نیست، مدعی شد که به دلیل تسلط ایران بر حوثی‌ها، در تهران تصمیم گرفته می‌شود که مذاکرات به جلو برود یا تعطیل شود.

این تحلیلگر افزود که چنانچه حوثی‌ها قادر بودند مستقل از ایران تصمیم‌گیری کنند، عربستان وارد جنگ با یمن نمی‌شد.

مسیرهای بحران یمن

مذاکرات سیاسی در مورد جنگ یمن، با توجه به تحولات اخیر در دو ماه گذشته از اهمیتی بیشتری برخوردار شده است؛ تلاش سازمان ملل برای آغاز مذاکرات در خصوص پرونده‌های جدید در یمن و سفر پیش روی رئیس جمهوری امریکا به عربستان که جنگ یمن یکی از محورهای آن را تشکیل می‌دهد، از جمله عوامل تاثیرگذار بر اهمیت مذاکرات برای پایان جنگ در یمن است.

از سویی آتش بس اعلامی از سوی سازمان ملل در یمن با وجود اختلال در اجرایی شدن برخی بندهای آن به خصوص بازگشایی راه‌ها در شهر تعز که تهدیدی جدی علیه آتش بس در یمن محسوب می‌شود، همچنان پابرجاست و برخی ناظران معتقدند که موافقت یا مخالفت انصارالله با پیشنهاد فرستاده سازمان ملل در ادامه راه تعیین کننده خواهد بود و در همین حال دفتر نمایندگی سازمان ملل نسبت به دریافت پاسخ مثبت از حوثی‌ها ابراز خوشبینی کرده است.

در همین حال فرستاده ویژه سازمان ملل در امور یمن در ارائه گزارش خود به شورای امنیت، جزئیات طرح خود برای دوره باقی مانده از آتش بس یمن را اعلام کرد و گفت که این طرح شامل دو بخش می‌شود که بخش اول در خصوص اطمینان از اجرا و تقویت مفاد آتش بس، از جمله باز کردن راه‌ها در تعز و سایر استان‌هاست.

وی افزود که در گام دوم طرح خود قصد دارد، مذاکرات را در مسیرهای اقتصادی و امنیتی آغاز کند و این کار باید به سمت حل و فصل سیاسی بحران یمن حرکت کند.

نقش امریکا در روند حل بحران یمن

نماینده امریکا در سازمان ملل هم گفته است که رسیدن به راه حل سیاسی برای جنگ یمن، محور اصلی سفر جو بایدن به خاورمیانه خواهد بود.

روز جمعه 17 ژوئن نیز وزارت خارجه امریکا اعلام کرد که نماینده این وزارتخانه در امرو یمن، قرار است به مسقط پایتخت عمان برود تا در خصوص دستیابی به آتش بس پایدار و روند صلح در یمن گفت‌وگوهایی را ترتیب دهد.

از سویی ناظران معتقدند از آنجا که یکی از شعارهای انتخاباتی جو بایدن برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری امریکا، پایان جنگ در یمن بود، احتمالا موفقیت آمیز بودن مذاکرات میان ریاض و انصارالله و باز شدن گره جنگ یمن، بتواند به کم شدن از فشار دولت امریکا بر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان کم کند.