پایگاه تحلیلی الوقت– ابتکار دیپلماتیک شتابزده با نام نشست عقبه که با میانجیگری آمریکا بین مقامات صهیونیستی و فلسطینی در هفته گذشته برگزار شد، پیش از وارد شدن به مرحله اجرایی به شکست کامل رسید. نشست عقبه، جلسه‌ای بود که از سوی مقامات آمریکایی با هدف کاهش سطح تنش و جلوگیری از عملیات نیروهای فلسطینی برگزار شد، اما ادامه حملات و تنشها در کرانه باختری پس از نشست عقبه نشان داد که آن جلسه چیزی بیش از جوهر روی کاغذ نبود و نشست عقبه مانند نوزدای بود که مرده بدنیا آمد.
بندر 200 هزار نفری عقبه، تنها بندر دسترسی اردن به آب‌های آزاد است و هفته گذشته میزبان نشستی با حضور نمایندگان تشکیلات خودگردان فلسطین، رژیم صهیونیستی، مصر و آمریکا برای کاهش سطح تنش در کرانه باختری بود، اما این نشست در واقعیت امر هیچ نتیجه‌ای در بر نداشت. در جریان دیدار مقامات تشکیلات خودگردان و نمایندگان کابینه نتایناهو، حداقل دو شهرک نشین اسرائیلی در حواره در نزدیکی شهر نابلس کرانه باختری کشته شدند و پس از آن نیز ده ها خانه فلسطینی‌ها از سوی صهیونیست‌های تندرو به آتش کشیده شد که بر اثر این حملات حداقل 100 شهروند فلسطینی زخمی و یک نفر نیز به شهادت رسید.
همچنین در حالی که براساس وعده آمریکا به محمودعباس قرار بود که تل آویو پس از شرکت در نشست عقبه، شهرک سازی ها در کرانه باختری را به صورت موقت برای کاهش تنش با فلسطینی ها متوقف کند، اما فقط ساعاتی پس از نشست عقبه، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی به همراه اعضای ائتلاف راست افراطی خود، هرگونه توقف شهرک سازی ها در کرانه باختری را تکذیب کرد. حتی درگیری ها و تنش ها در کرانه باختری تا به امروز با شدت بیشتری ادامه دارد و مجموعه این شرایط حکایت از آن دارد که نشست عقبه شکست خورده است.
مسیر دوگانه هرج و مرج
«دالیا شیندلین»، تحلیلگر سیاسی مستقر در تل آویو با اذعان به شکست نشست عقبه به نیوعرب می گوید: «این نشست خیلی خوب پیش نرفت.» او با اشاره به وضعیت داخلی «بسیار ناپایدار» در سرزمین های اشغالی فلسطین گفت که نشست عقبه «یک مسیر دوگانه هرج و مرج» بود. به گفته این کارشناس عبری زبان، در حالی که تنش ها در کرانه باختری شعله ور بود، بزرگترین تظاهرات ضد دولتی در تاریخ تل آویو با حضور صدها هزار نفر علیه برنامه های کابینه نتانیاهو آغاز شد و در عمل نشست عقبه به حاشیه کشیده شد.
علاوه براین، حماس، و همچنین سایر گروه‌های مسلح فلسطینی، تشکیلات خودگردان را به دلیل مذاکره با تل آویو مورد انتقاد قرار می دهند. از سوی دیگر، گروه‌های راست افراطی حاکم در تل آویو نیز مذاکرات عقبه و هرگونه توقف شهرک سازی‌ها را رد و همچنان بر ساخت شهرک های اشغالی در کرانه باختری اصرار دارند.
طحانی مصطفی، تحلیلگر فلسطین در گروه بین المللی بحران (ICG) می گوید: «هر تلاشی برای آرام کردن اوضاع در واقع اثر معکوس داشته و به خشم عمومی دامن زده است.» مصطفی همچنین افزود: «هدف از نشست عقبه بازدارندگی بود، اما این نشست هیچ تاثیری بر روی زمین فلسطین نداشت.»
تشکیلات بدون مشروعیت
دلیل دیگر شکست نشست سیاسی عقبه را می بایست در عدم مشروعیت تشکیلات خودگردان فلسطین در میان جامعه فلسطینی دانست. حضور محمود عباس طی حدود هجده سال گذشته بدترین نتیجه را برای تشکیلات خودگردان داشته و این نهاد را به سازمانی تبدیل کرده که بجای دفاع از منافع فلسطینی‌ها از منافع صهیونیست‌ها دفاع می کند. تشکیلات خودگردان در کنار نیروهای نظامی رژیم صهیونیستی اقدام به بازداشت و سرکوب نیروهای مقاومت فلسطین می کند و از این رو فاقد مشروعیت لازم در جامعه فلسطینی است. یک شهروند فلسطینی با انتقاد از عملکرد تشکیلات خودگردان و مذاکرات این گروه با تل آویو به العربی جدید می گوید: «به معنای واقعی کلمه این روزها کسی نیست که از فلسطینی ها به عنوان یک ملت واحد دفاع کند و از همین رو شهروندان فلسطینی بیشتر به گرو‌های مسلح گرایش دارند.»
گزارش مرکز تحقیقات سیاسی فلسطین(PSR) در دسامبر 2022 نیز حکایت از آن دارد که فقط 23 درصد از ساکنان کرانه باختری و نوار غزه از عملکرد عباس راضی هستند و 75 درصد خواهان استعفای او هستند. تشکیلات خودگردان همچنین به دلیل به تعویق انداختن انتخابات و سرکوب اجباری فعالان و معترضان مورد انتقاد بسیاری در میان فلسطینی هاست. در عین حال بر اساس بررسی های میدانی در مناطق اشغالی، بیش از 70 درصد فلسطینی‌ها از تشکیل گروه‌های مسلح مانند عرین الاسود حمایت می‌کنند و معتقدند که تشکیلات خودگردان حق دستگیری اعضای آنها را ندارد. در واقع نخبگان سیاسی فلسطینی بیش از آن مشغول حل موضوع اشغال باشند، بر سر کرسی های سیاسی تشکیلات خودگردان و پست‌های سیاسی رقابت می کنند.
میانجی گر بی طرف نیست
از سوی دیگر باید توجه داشت که منافع مصر، اردن و آمریکا همگی با اسرائیل همسو هستند و این در حالی است که این کشورها مدعی میانجی گری در مسائل و تحولات فلسطین هستند، اما در واقع آن ها خودشان یک طرف مناقشه قرار دارند. عامر سبائله، تحلیلگر سیاسی اردنی می گوید: «نشست عقبه در اردن در واقع ابتکاری صرفاً آمریکایی بود و توجهی به منافع فلسطینی ها نداشت.» در واقع جلسه عقبه عدم توازن میانجی گری های بین المللی در تحولات فلسطین را نشان داد و ثابت کرد که کشورهای میانجی بیش از فشار بر رژیم اسرائیل، بیشتر بدنبال فشار بر فلسطین هستند. اردن مسئول تضمین آرامش در محوطه مسجد الاقصی شد، مصر موظف شد که از رفتار غیرمسلحانه حماس اطمینان حاصل کند و تشکیلات خودگردان موظف به مقابله با گروه های مسلح فلسطینی در کرانه باختری شد، اما در این میان هیچ فشاری روی اسرائیل برای پایبندی به وعده‌هایش وجود نداشت.
با وجود آن که رژیم صهیونیستی در نشست عقبه پذیرفت که شهرک سازی جدید را متوقف کند، اما پس از پایان این نشست به تعهداتش پشت پا زد و هیچکس تل آویو را متهم و محکوم به نقض تعهداتش نکرد. اجلاس بعدی در مصر برنامه ریزی شده است، اما کسی امید چندانی به ایجاد تغییر قابل توجهی در فلسطین با این گونه نشست های سیاسی ندارد. این نشست ها چیزی را روی زمین تغییر نمی دهد و تقریبا همه بازیگران بین المللی هم می دانند تغییر اصلی در فلسطین با فشار روی اسرائیل انجام خواهد شد، اما هیچکدام از بازیگران بین المللی بدنبال فشار روی اسرائیل نیستند و بجای آن فشارها را بر شهروندان فلسطینی افزایش می دهند. از همین رو نیز فلسطینی ها این روزها بجای میز مذاکره، میدان جنگ را ترجیح می دهند.
