یکی از عوامل کلیدی موثر بر همکاری این دو کشور تحریم‌های ایالات‌متحده است. ایران و روسیه هر دو با بایکوت‌های نفت و گاز مواجه شده‌اند و این امر باعث‌شده که به‌دنبال روابط نزدیک‌تر اقتصادی و انرژی برای کاهش تاثیر این محدودیت‌ها باشند. هر دو کشور، از ظرفیت‌های خوبی در زمینه اکتشاف و تولید نفت و گاز طبیعی برخوردارند و مذاکرات شرکت‌های ایرانی و روسی برای تبدیل تفاهم‌نامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به قرارداد‌ها و اجرایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدن آنها در بخش بالادست و پایین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دست صنعت نفت در جریان است. شرکت‌های انرژی روسیه مانند لوک‌اویل و گازپروم علاقه خود را برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های نفت و گاز ایران نشان‌داده‌اند، هرچند که هنوز در عمل اتفاقی نیفتاده است. روسیه سال‌هاست که در بحث توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل نفت و گاز نقش فعالی ایفا کرده که شامل خطوط لوله و مسیرهای حمل‌ونقل است و می‌تواند جریان نفت ایران را به بازارهای جهانی تسهیل کند.
وزیر نفت، جواد اوجی در مجمع بین‌المللی هفته انرژی روسیه که روز چهارشنبه (۱۹ مهرماه) با سخنرانی ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌‌‌‌‌جمهوری روسیه در مسکو گشایش یافت، بر تلاش دو طرف در زمینه ایجاد قطب گازی در شمال خلیج‌فارس تاکید کرد. مجمع بین‌المللی «هفته انرژی روسیه»، روز پنج‌شنبه میزبان نشستی تخصصی با حضور جواد اوجی، وزیر نفت ایران و الکساندر نواک، معاون نخستوزیر روسیه و برخی مقام‌‌‌‌‌‌های ارشد کشورهای صادرکننده نفت با موضوع آینده بازار انرژی نیز بود. در دیدار اوجی با الکسی میلر، مدیرعامل شرکت گازپروم، چشم‌‌‌‌‌‌انداز تقویت مبادلات انرژی ایران و روسیه و ایجاد کریدور گازی دو طرف از طریق کشورهای همسایه در چارچوب همکاری‌های منطقه‌ای مثبت توصیف کرد.
به گزارش «شانا»، وزیر نفت با اشاره به مذاکرات خود با الکساندر نواک، معاون نخستوزیر روسیه، برداشتن گام‌های عملی برای ایجاد قطب گازی ایران و روسیه در ساحل شمالی خلیج‌فارس را خواستار شد. مدیرعامل شرکت گازپروم نیز در این دیدار با اشاره به روند روبه‌رشد مناسبات تهران – مسکو، از آمادگی این شرکت برای همکاری‌های تازه با ایران خبر داد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌‌‌‌‌جمهوری روسیه روز چهارشنبه در آیین گشایش رسمی مجمع بین‌المللی هفته انرژی روسیه از گفت‌‌‌‌‌‌وگوی تهران و مسکو درباره تقویت مبادلات انرژی با ایران خبر داد. اوجی گفت: رویداد «هفته انرژی روسیه» فرصتی ارزشمند برای بحث درباره توسعه صنعت انرژی است و به بررسی چالش‌هایی که با آن روبه‌رو هستیم و خواهیم بود و موانعی که بر آن غلبه کرده‌‌‌‌‌‌ایم و موفقیت‌هایی که با تلاش‌ها دوجانبه و چندجانبه به‌دست خواهیم آورد، می‌پردازد.
وزیر نفت ادامه داد: همکاری ایران و روسیه نه‌تنها سبب رشد دو کشور می‌شود، بلکه زمینه ترقی دیگر کشورهای منطقه را هم فراهم می‌کند. من مطمئنم که اگر همه بیشتر تلاش کنیم روند همکاری‌‌‌‌‌‌ها شتاب بیشتری می‌گیرد؛ بی‌‌‌‌‌‌اغراق تحریم‌های ناعادلانه علیه ایران و روسیه در بسیاری از بخش‌ها سبب تقویت دو کشور شده‌است. وزیر نفت با تاکید بر اینکه همکاری ایران و روسیه بدون موانع نبوده‌است، ادامه داد: دو طرف با چالش‌هایی پرشمار از جمله فشارهای تحریم‌ها روبه‌رو بوده‌‌‌‌‌‌اند، اما از طریق عزم تزلزل‌‌‌‌‌‌ناپذیر و پشتکار ما موفق به یافتن راه‌‌‌‌‌‌حل‌‌‌‌‌‌های نوآورانه برای غلبه بر این موانع شده‌‌‌‌‌‌ایم؛ ایران و روسیه نمونه بارز این بوده‌‌‌‌‌‌اند که چگونه همکاری و اتحاد راهبردی می‌تواند به غلبه بر چالش‌ها کمک کند. اوجی با تاکید بر اینکه تحریم‌ها مانع پیشرفت و رشد اقتصادی ایران نشده‌است، گفت: در سه ماه نخست سال۱۴۰۲، حوزه نفت و گاز ایران به رشد ۱۹.۷درصدی دست‌یافت.
امن‌‌‌‌‌‌ترین مسیر انتقال انرژی
وزیر نفت گفت: ایران امن‌‌‌‌‌‌ترین و ارزان‌ترین مسیر انتقال انرژی به آب‌های آزاد است و جهان انرژی نمی‌تواند نقش کلیدی این کشور را نادیده بگیرد، ایران افزون بر داشتن منابع انرژی، موقعیت مناسب جغرافیایی دارد که در نقطه اتصال آسیا و اروپا قرارگرفته و تنها مسیر یکپارچه خشکی بین دریای خزر و خلیج‌فارس است، کشورهای اطراف ما برخی صادرکننده نفت و گاز و برخی واردکننده این کالاها هستند و این شرایط امکان ایفای نقش قطب انرژی را برای ایران تسهیل می‌کند. اوجی اظهار کرد: ایران با بهره‌‌‌‌‌‌گیری از منابع طبیعی و همسایگان شمالی می‌تواند اصلی‌ترین بازیگر تجارت انرژی در خاورمیانه باشد و به قطب اصلی گاز تبدیل شود، اکنون به ترکیه و عراق گاز صادر می‌کنیم و پاکستان و هند و عمان نیز مشتریان بالقوه گاز ایران به‌شمار می‌آیند.
وی تاکید کرد: ایران با ۱۵ کشور همسایه است که ۱۲ کشور دارای منابع نفت و گاز هستند، ایران با داشتن ۱۸۸۰ کیلومتر مرز آبی از طریق دریای عمان و خلیج‌فارس با آب‌های آزاد جهان در ارتباط است، امتیازی که بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت و فرآورده‌های نفتی از آن بی‌‌‌‌‌‌بهره هستند و برای صادرات و فروش نفت و فرآورده‌ها به‌شدت نیازمند آن هستند. وزیر نفت افزود: منابع و موقعیت سرزمینی مناسب و داشتن مزیت ژئواکونومیکی و ژئوپلیتیکی در کنار وجود عواملی نظیر نیروی انسانی متخصص فراوان، دسترسی به خوراک ارزان و امنیت تامین آن و نیز برخورداری از دانش فنی ایران را به‌عنوان کشوری جذاب برای سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز تبدیل‌کرده است. اوجی ضمن دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی برای مشارکت در طرح‌های صنعت نفت و گاز ایران، تصریح کرد: سبک قراردادهای ایران در این حوزه برای سرمایه‌گذاران جذابیت‌‌‌‌‌‌های بسیاری دارد.
سیاست‌‌‌‌‌‌زدایی از بازارهای جهانی انرژی
وزیر نفت گفت: به‌عنوان فردی که ۳۵ سال در حوزه صنعت نفت و گاز فعالیت دارم باید تاکید کنم به همان مقدار که جهان بتواند در سیاست‌‌‌‌‌‌زدایی بازارهای جهانی انرژی به‌ویژه نفت موفق باشد، به همان مقدار می‌تواند به ارتقای امنیت جهانی بیفزاید، تجارت‌جهانی نفت و گاز باید از مناسبات سیاسی جدا باشد. اوجی ادامه داد: توسعه اقتصادی کشورها نیازمند دسترسی به انرژی مطمئن پایدار و با قیمت منصفانه است، همکاری ایران و روسیه در حوزه انرژی به هم‌‌‌‌‌‌افزایی منطقه‌ای و صلح و ثبات کشورهای منطقه کمک می‌کند. شایان ذکر است موسسه ایرانی «مطالعات بین‌المللی انرژی» و بنیاد «روس‌‌‌‌‌‌کنگرس» در حاشیه مجمع بین‌المللی «هفته انرژی روسیه» در مسکو تفاهم‌نامه همکاری امضا کردند.
این تفاهم‌نامه به امضای محمدصادق جوکار، رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی و الکساندر استوگلف، مدیرعامل بنیاد «روس‌‌‌‌‌‌کنگرس» رسید. رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در حاشیه این آیین اعلام کرد که بنا بر تفاهم‌نامه امضاشده با بنیاد روس‌‌‌‌‌‌کنگرس، این دو نهاد مطالعاتی و پژوهشی، طرح‌های پیشنهادی برای همکاری ایران و روسیه در حوزه انرژی را در گام نخست، از نظر اجرایی و مفید بودن بررسی و اعلام نظر می‌کنند. جوکار یادآور شد: شرایط بین‌المللی و تحریم‌ها، فرصت تاریخی را برای همکاری ایران و روسیه و استفاده از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های یکدیگر با هدف تامین نیازهای صنعت نفت و گاز فراهم کرده‌است. وی گفت: با امضای تفاهم‌نامه این موسسه و بنیاد «روس کنگرس»، اتاق فکری برای همکاری‌‌‌‌‌‌ها و نیز پیگیری زمینه‌‌‌‌‌‌های همکاری دوجانبه شکل خواهد گرفت.
