ارسال گاز روسیه به ازبکستان از طریق قزاقستان که از ماه اکتبر آغاز می‌شود. این اتفاق به معنای تقویت موقعیت فدراسیون روسیه در منطقه است و تمرکز متقابل این سه کشور بر حداکثر سطح مشارکت سیاسی و اقتصادی را تایید می‌کنند.
به یاد بیاوریم که الکسی میلر، رئیس هیئت‌مدیره گازپروم و ژورابیگ میرزامحمودوف، وزیر انرژی ازبکستان، قراردادی را برای تأمین گاز ازبکستان از روسیه امضا کردند. در این قرارداد به مدت دو سال روزانه ۹ میلیون مترمکعب گاز به ازبکستان پمپاژ می‌شود که حجم سالانه آن تقریباً ۲.۸ میلیارد مترمکعب خواهد شد.
در همین مجمع، گازپروم قراردادی را با شرکت دولتی قزاق گاز قزاقستان برای ارائه خدمات ترانزیتی برای انتقال گاز طبیعی روسیه از طریق قزاقستان به ازبکستان امضا کرد.
وزارت انرژی ازبکستان در پایان ماه سپتامبر تصریح کرد که زیرساخت‌های انرژی این کشور از قبل برای پمپاژ گاز از فدراسیون روسیه آماده شده است. ایستگاه‌های جدید اندازه‌گیری گاز در نزدیکی نقاط ورودی در مرز قزاقستان و ازبکستان و خط لوله اصلی گاز روسیه ساخته شد. تعمیرات عمده تجهیزات پمپاژ گاز موجود به‌سرعت انجام شد. همچنین حدود ۸۰ کیلومتر خط لوله گاز در حال بهره برداری احداث و نوسازی است. بخش قابل توجهی از این کار با مشارکت روسیه انجام می‌شود.
کارشناسان غربی معتقدند مسکو عرضه گاز را به تاشکند تحمیل کرده و تقریباً در تلاش است تا بازار گاز ازبکستان را تسخیر کند. اما مقامات رسمی هر دو طرف این ادعا را رد کرده‌اند.
در این قرارداد، قیمت گاز طبیعی بر اساس قیمت بازار منطقه و قیمت‌های فعلی گاز در ازبکستان تعیین گردیده و اصول بازار در نظر گرفته شد.
ژورابیگ میرزامحمودوف، وزیر انرژی جمهوری ازبکستان نیز در تایید همین موضوع بیان کرد که قیمت عرضه روسیه بر اساس منافع ملی و شرایط بازار شکل می‌گیرد. طرفین بر سر قیمت رقابتی با در نظر گرفتن منافع ملی توافق کردند.
عرضه زیاد گاز ازبکستان به چین از نیمه دوم دهه ۲۰۱۰ با وجود سطح ناکافی تولید آن برای تقاضای داخلی، این کشور را در تولید برق با چالش مواجه کرد. تامین کامل گاز موردنیازاز ترکمنستان مشکل ساز بوده است، زیرا اکثر گاز ترکمنستان از طریق خطوط لوله ازبکستان و قزاقستان مدت هاست به چین صادر می‌شود.
بااین‌حال، در پایان ماه اوت سال جاری. شرکت‌های UzGasTrade ازبکستان و ترکمن گاز ترکمنستان قراردادی کوتاه‌مدت برای تامین گاز از ترکمنستان به میزان ۲ میلیارد متر مکعب در سال در عشق آباد امضا کردند. تا پایان سال ۲۰۲۳، برنامه ریزی شده است که یک قرارداد بلندمدت منعقد شود. علاوه بر این، بر اساس قراردادی سه ماهه بین ازبکستان و ترکمنستان در پایان سال ۲۰۲۲ ۱.۵ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان تامین شد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند بر اساس تجزیه و تحلیل دقیق آمارها، ارسال گاز از ازبکستان به چین حجم بیشتر از حجم قراردادهای رسمی بوده است.
در سال ۲۰۲۲، چین رسماً گزارش داد که واردات گاز ازبکستان ۱.۰۷ میلیارد دلار برآورد شده است. این رقم ۱۵۹.۵ میلیون دلار یا ۱۸.۲ درصد بیشتر از داده‌های ازبکستان است. به عنوان مثال، در نوامبر سال گذشته در تاشکند رسماً گزارش شد که عرضه به چین بالغ بر ۳۹.۶ میلیون دلار بوده است، در حالی که طرف چینی این منابع را در همان ماه ۱۱۴.۲ میلیون دلار اعلام کرده است. یعنی تفاوت در داده‌ها تقریباً سه برابر است.
در دسامبر ۲۰۲۲، ازبکستان اعلام کرد که به چین گاز صادر نکرده است، در حالی که طرف چینی واردات گاز را در همان ماه ۴۰.۱ میلیون دلار اعلام کرد. در پاسخ، وزارت انرژی ازبکستان توضیح داد که چین در آمار واردات گاز خود هزینه تمام شده را درج کرده است.
کارشناسان چنین عدم تعادلی را با نیاز فزاینده چین به گاز توضیح می‌دهند. بخشی از حجم حساب نشده گاز وارداتی آسیای مرکزی احتمالاً توسط چین مجدداً به کره شمالی ارسال می‌شود که مدت‌هاست تحت تحریم‌های غرب و سازمان ملل است.
تحلیلگران هنگام مطالعه داده‌های مربوط به عرضه گاز به چین از میانمار، ترکمنستان و گاز طبیعی مایع (LNG) از برونئی، مالزی، اندونزی و پاپوآ گینه نو، عدم تعادل‌های مشابهی را شناسایی می‌کنند. این نیز به دلیل رشد سریع تقاضا در چین برای گاز و LNG است.
عوامل ذکر شده و سطح ناکافی تولید گاز در ازبکستان عامل کمبود نوظهور گاز در این کشور است. بنابراین، در منطقه وسیع آسیای مرکزی، یک بازار مشترک گاز با مشارکت فدراسیون روسیه در حال شکل گیری است. که البته از نظر ژئوپلیتیکی نیز برای همه کشورهای شرکت کننده در این بازار اهمیت دارد./
منبع: سیاق
