الوقت- درحالی که آمریکا با همه ابزارهای خود سعی دارد سوریه را از دسترسی به منابع نفت و گاز خود محروم کند، اما رهبران دمشق تلاش می‌کنند تا منابع غنی خود را دوباره از دل زمین بیرون کشیده و برای بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم بهره برداری کنند. در همین رابطه، چهارمین نمایشگاه صنعت نفت، گاز و انرژی سوریه با حضور ۵۵ شرکت تخصصی از جمله ۴ شرکت از ایرانی روز جمعه (16 تیر) در دمشق افتتاح شد و تا امروز دو‌شنبه ادامه دارد.
فراس قدور، وزیر نفت و منابع سوریه در مراسم افتتاحیه، بر اهمیت برگزاری این نمایشگاه از نظر تبادل اطلاعات و تجربیات و آشنایی با فناوری‌های روز در حوزه نفت و گاز تأکید کرد و گفت: «طرحی از سوی این وزارتخانه با هدف فعال سازی بخش نفت، افزایش تولید و بازنگری در قوانین مرتبط با صنعت نفت و موارد نظارتی در این زمینه آغاز شده است». قدور تاکید کرد:«اجرای قراردادهای امضا شده با دوستان بین‌المللی در حوزه صنعت نفت، با تمرکز بر فناوری نوین و جستجوی آن در حوزه اکتشاف نفت، از اولویت‌های برنامه این وزارتخانه است».
این نمایشگاه با همت گروه بین‌المللی نمایشگاه‌ها و همایش‌های مشهدانی و با همکاری وزارت نفت و منابع معدنی با هدف گردهمایی جمعی از مقامات ارشد، متخصصان و کارشناسان صنعت نفت در سطح‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی برای تبادل تجربیات و ایده‌هایی دره بخش انرژی، برگزار می‌شود. شرکت کنندگانی از کشورهای ایران، چین، امارات و انگلیس در این نمایشگاه شرکت دارند و در آن هیئت‌هایی از ایران، روسیه، بلاروس، الجزایر، یمن، عراق، لبنان و امارات نشست‌های تخصصی را برگزار می‌کنند.
دمشق به دنبال احیای صنعت نفت و گاز
سوریه درحال تلاش برای احیای بخش تولید نفت و گاز در مناطق تحت کنترل خود است، تا بتواند فشار ناشی از کاستی های موجود در تامین نیازهای مردم بر دولت را کاهش دهد.
در حال حاضر، بسیاری از شهرهای سوریه از کمبود شدید سوخت رنج می‌برند و همین مسئله قیمت حامل‌های انرژی را بالا برده است. هر چند سوریه از لحاظ نفت و گاز کشور ثروتمندی به شمار نمی‌رود اما در گذشته برای تامین نیازهای داخلی مشکلی نداشت و در سالهای اول جنگ، تولید نفت سوریه از 385000 بشکه در روز پیش از بحران، به 8000 بشکه در روز کاهش یافت و شرایط سختی را برای مردم ایجاد کرد. حتی بر اساس آمارها، تولید نفت قبل از شروع بحران به اوج خود رسیده بود و طبق آمار رسمی اعلام شده روزانه 600 هزار بشکه نفت به ثبت رسیده بود.
بخش انرژی سوریه در دوره بحران متحمل خسارات سنگینی شده است، بخشی از آن توسط آمریکا به سرقت می‌رود و بسیاری از زیرساختها نیز توسط گروه‌های تروریستی از بین رفته‌اند و نیاز به بازسازی دارند تا به دولت در تامین نیازهای انرژی کمک کند. به گفته وزیر نفت سوریه، برای بازسازی و احیای شبکه انرژی این کشور به 100 میلیارد دلار سرمایه نیاز است که امیدوارند شرکتهای خارجی آنرا متقبل شوند.
فرهت جمیل عبدالله، رئیس شرکت دولتی نفت سوریه در حاشیه نمایشگاه انرژی تأیید کرد که تولید نفت در این کشور از 385 هزار بشکه در روز قبل از بحران به 15 هزار بشکه و تولید گاز از 30 میلیون مترمکعب در روز به 10 میلیون مترمکعب در حال حاضر کاهش یافته است. به گفته این مقام سوری، «بیشتر میادین انرژی از کنترل خارج شده‌اند که عمدتاً کشور را با نفت و گاز تغذیه می‌کردند و در نتیجه تحریمهای اعمال شده علیه سوریه و وضعیت این کشور، کمبود نفت و گاز وجود دارد».
تولید نفت مهمترین منبع ارز و منابع خارجی برای دولت سوریه قبل از شروع بحران بود که باعث شد تقریباً به طور کامل نفت مورد نیاز خود را به ویژه از متحد خود ایران وارد کند.
تولید نفت این کشور پس از اینکه دمشق بیشتر میادین خود را در شرق رود فرات، به ویژه در دیرالزور از دست داد، سقوط کرد، جایی که تحت کنترل نیروهای سوریه دموکراتیک به رهبری کردها درآمد که از حمایت مستقیم ایالات متحده برخوردار هستند و در چند سال اخیر آمریکا با سرقت منابع نفت و گاز سوریه، میلیاردها دلار درآمد کسب کرده است.
به گزارش سایت «العرب نیوز»، دمشق در حال حاضر، میدان‌های نفتی «الورد، التیم، الشعله و النیشان در دیرالزور، میدان الثوره در رقه و میدان جازل در حمص» را تحت کنترل خود دارد. دولت به دلیل آسیب‌های جدی به زیرساختها، تنها قادر به تولید 5.7 میلیون تن مشتقات نفتی در پالایشگاه‌های حمص و بانیاس است.
بر اساس این گزارش، میدان گازی «شاعر» در غرب شهر پالمیرا بزرگترین میدان گازی کشور در سال 2017 از کنترل دولت خارج شد و الآن فقط میدان‌های گازی «سداد و اراک» در حمص را در اختیار دارد. بر اساس اعلام وزارت نفت، میدان شاعر از مجموع تولید روزانه حدود 15 میلیون مترمکعب، حدود 3 میلیون مترمکعب در روز تولید می‌کند.
از سوی دیگر، نیروهای سوریه دموکراتیک، میدان «العمر» که بزرگترین میدان نفتی در کشور و همچنین میدان نفتی «التنک» را در استان دیرالزور کنترل می‌کنند.
ذخایر گاز سوریه در سال 2008 بالغ بر 240.7 میلیارد مترمکعب بوده که در رتبه 42 جهان قرار دارد، اما سازمان زمین شناسی آمریکا در سال 2020 تخمین زد که ذخایر این کشور از این منبع در دریای مدیترانه تنها حدود 700 میلیارد مترمکعب است. بر اساس برآوردهای مرکز مطالعات فرل در برلین، مجموع ذخایر گاز سوریه، در صورتی که اخیراً چندین کشف جدید به آن اضافه شده باشد، به 28 تریلیون مترمکعب می‌رسد.
از اینرو، در صورتی که سوریه بتواند با کمک شرکای خود میزان تولیدات نفت و گاز خود را به دوره قبل از بحران برساند، بسیاری از مشکلات انرژی این کشور حل خواهد شد و مقدمه‌ای برای توسعه دیگر بخشهای اقتصادی هم خواهد بود.
فرصت ویژه برای شرکتهای ایرانی
ایران در 12 سال گذشته از بحران سوریه، همواره یکی از بزرگترین حامیان دولت و ملت این کشور بود و اکنون نیز که آرامش نسبی در سوری برقرار شده، تلاش می‌کند در بازسازی و توسعه بخشهای اقتصادی متحد خود فعالیت کند.
برگزاری نمایشگاه انرژی در دمشق، این فرصت را برای شرکتهای ایرانی فراهم کرده تا دستاوردهای خود را به نمایش گذاشته و بخشی از فعالیتهای نفت و گاز این کشور را به دست بگیرند. ایران به دلیل دانش فنی در عرصه انرژی می‌تواند در توسعه میادین نفت و گاز سوریه کمک شایانی بکند و چون بسیاری از زیرساختهای انرژی در دوره بحران تخریب شده‌اند، شرکتهای ایرانی می‌توانند در این زمینه سرمایه گذاری کرده و نقش مهمی در حوزه انرژی سوریه بازی کنند.
حسین اکبری، سفیر ایران در دمشق با اشاره به تمایل طرف ایرانی برای شرکت در این نمایشگاه و تمایل آن برای کمک به توسعه بخش نفت در سوریه، به توافقات مشترکی که دو طرف را در این زمینه متعهد شده، اشاره کرد و گفت که گسترش این توافقات برای عبور از تحریمهای ظالمانه غرب علیه دو کشور امری لازم و ضروری است.
همچنین، رایزنی و مشاوره مهندسان نفت ایرانی با شرکتهای سوری و دیگر شرکت‌ها برای همکاری و به اشتراک‌گذاشتن آخرین یافته‌های حوزه نفت، گاز و انرژی همزمان با برگزاری نمایشگاه دمشق جریان دارد.
پس از سفر سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران به سوریه در اردیبهشت ماه گذشته که با امضای تفاهمات اقتصادی و انرژی همراه بود، فصل جدیدی در روابط دو کشور شروع شده و بسترها برای حضور شرکتهای ایرانی در اقتصاد سوریه هم فراهم شده است و خود مقامات دمشق هم از این امر استقبال می‌کنند. بشار اسد، رئیس جمهور سوریه بارها گفته بود که در دوره بازسازی این کشور، اولویت با دوستان و متحدانی است که در زمان جنگ در کنار ملت سوریه بودند و ایران و روسیه از امتیازات بیشتری برخوردارند.
باتوجه به اینکه غولهای انرژی غربی به دلیل تحریمهای آمریکا علیه سوریه موسوم به «سزار» از ورود به سوریه خودداری می‌کنند، همچنین تداوم جنگ اوکراین هم سبب شده تا شرکتهای غربی برای تامین انرژی موردنیاز اروپایی‌ها متمرکز شوند و توجهی به بخش انرژی سوریه ندارند، لذا شرایط برای کشورهایی مانند ایران بسیار هموار است تا از دانش فنی خود در این کشور استفاده کنند. اگرچه ایران به دلیل تحریمها، به لحاظ مالی توان لازم برای سرمایه‌گذاری در انرژی سوریه ندارد اما متخصصان فنی ایرانی می‌توانند از دانش و مهارت خود در ارتقای ظرفیت نفت و گاز سوریه استفاده کرده و بخشی از مشکلات انرژی این کشور را رفع کنند.
هر چند با بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، شرایط برای کشورهای عرب هم فراهم شده تا در زیرساختهای این کشور سرمایه گذاری کنند اما تاکنون اقدامی در این راستا انجام نداده‌اند و فقط امارات تحرکاتی را در سالهای اخیر برای حضور در اقتصاد سوریه انجام داده است و شاید در بخش انرژی هم این کشور هم ورود پیدا کند و مشارکت شرکتهای اماراتی در نمایشگاه اخیر هم حکایت از این دارد. بنابراین، نبود غربی‌ها و اعراب، و همچنین کاهش فعالیت شرکتهای روسی، همه چیز برای نقش آفرینی گسترده شرکتهای ایرانی مهیا است تا توانمندی‌های خود را در حوزه نفت و گاز سوریه نشان دهند.
ایران در عرصه تکنولوژی و تجهیزات ساخت پالایشگاهی و گاز و نفت، یکی از کشورهای پیشرو در منطقه به شمار می‌رود و این فناور‌ی‌ها در ارتقای تولیدات انرژی سوریه نفش مهمی ایفا خواهند کرد. باتوجه به اینکه تجهیزات تکنولوژیکی ایران نسبت به مشابه خارجی آن بسیار به صرفته تر است، برای دولت سوریه هم در کاهش هزینه ها کمک خواهد کرد.
