پس از قتل جمال خاشقجی فعال مخالف سعودی، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان برای نخستین بار با هدف شرکت در نشست «پیمان مالی جدید جهانی» و دیدار با امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه به پاریس رفت. شاهزاده 37 ساله سعودی از ابتدای بحران اوکراین تمایل نداشتن خود را به تکرار نقش سنتی پادشاهی عربستان در بلوک غرب نشان داده است.
ریاض در سازوکار اوپک پلاس یکی از پایه‌های کاهش تولید نفت و افزایش قیمت حامل‌های انرژی در اروپا و آمریکای شمالی به شمار می‌رود. دیگر دستور کار سفر ولیعهد سعودی به پاریس گسترش روابط دفاعی با فرانسه بود. بعد از کاهش تعهدات آمریکا و انگلیس برای تأمین تسلیحات راهبردی کشورهای عربی منطقه، فرانسه به بازیگر محوری در بازارهای تسلیحاتی منطقه بدل شده است. پس از قطر، امارات و عراق حال نوبت به سعودی‌ها رسیده است در ردیف مشتریان نظامی پاریس قرار بگیرند.
یافتن راه‌حل سیاسی برای پایان دادن به وضعیت در مسیر انتخاب رئیس جمهور لبنان دیگر موضوع مورد علاقه بن سلمان و مکرون در این دیدار دوجانبه بود.
بزرگ‌ترین بازنده فرسایشی شدن بحران اوکراین، کشورهای اروپایی به‌ویژه قدرت‌های صنعتی همچون فرانسه و آلمان هستند. در حافظه تاریخی کشورهای اروپایی، روسیه همواره به عنوان همسایه بزرگ و در عین حال تهدید حیاتی نگریسته شده است که می‌تواند بقای نظام‌های سیاسی را به خطر بیندازد. این نگاه را می‌توان در سند جدید امنیت ملی آلمان به صورت آشکار مشاهده کرد. در این سند روسیه به عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای صلح و امنیت جهانی معرفی شده است.
در دو دهه اخیر دولت‌های اروپایی سعی کردند با ایجاد وابستگی متقابل اقتصادی مانند خط نورد استریم 1و 2 جلوی ایجاد تنش و برخورد با مسکو را بگیرند. بروکسل به خوبی از هزینه‌های اقتصادی- امنیتی طولانی شدن جنگ اوکراین و کشیده شدن دامنه آن به سایر نقاط قاره سبز آگاه است.
نکته کلیدی اینکه آمریکا برخلاف دولت‌های اروپایی در معرض تهدید مستقیم روسیه قرار ندارد؛ به همین دلیل واشنگتن یکی از حامیان تداوم جنگ اوکراین است. برهمین اساس فرانسه و آلمان با وجود همراهی تبلیغاتی با ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین، در پشت صحنه تلاش‌های دیپلماتیک فراوانی برای یافتن راه‌حل‌های سیاسی و استفاده از ظرفیت بازیگران میانجی برای اعلام آتش‌بس و پایان بحران امنیتی در اروپا انجام می‌دهند.
به عنوان نمونه در جریان سفر مکرون به پکن، وی رسماٌ از رئیس جمهور چین خواست به میانجی میان مسکو و کی یف بدل شود و به بازگشت صلح به قاره سبز کمک کند. حال رئیس جمهور فرانسه با برقراری تماس با قدرت‌های منطقه غرب آسیا مانند ایران، پادشاهی سعودی و امارات قصد دارد نظر این کشورها را برای گسترش روابط با اوکراین جلب کند و مسکو را برای قبول شروط کی یف زیر فشار قرار دهد.
وضعیت میدانی جنگ اوکراین نشان از دست بالای روس‌ها و بی‌نتیجه ماندن ضدحمله‌های طرف اوکراینی دارد. در چنین شرایطی ساکنان کاخ کرملین بدون اخذ امتیازهای بزرگ گزینه پایان جنگ را انتخاب نخواهد کرد.
فارغ از بحران بین‌المللی اوکراین، دیگر پرونده مورد توجه سران سعودی و فرانسه در پاریس، بن‌بست سیاسی در مسیر انتخاب رئیس جمهور لبنان بود. پس از صلح پکن میان ایران و عربستان، بسیاری از پرونده‌های منطقه‌ای همچون جنگ یمن، بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و آغاز روند عادی سازی روابط تهران و قاهره در دستور کشورهای بلوک عربی و محور مقاومت قرار گرفت.
با وجود این، در پرونده لبنان به دلیل تکثر جریان های سیاسی- فرقه‌ای داخل این کشور و همچنین دامنه گسترده نفوذ بازیگران خارجی تصمیم گیری در زمینه تقسیم کیک قدرت نیازمند اجماع میان بازیگران مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی است.
علاوه بر همکاری‌های امنیتی، معاملات اقتصادی و سرمایه‌گذاری مالی، عربستان علاقه‌مند است در بخش‌های تجاری، هنری، تاریخی و ورزشی فرانسه نیز سرمایه‌گذاری کند. به عنوان نمونه بن سلمان در این سفر از قرارداد بزرگ سعودی برای خرید هواپیماهای ایرباس رونمایی کرد. ولیعهد جوان سعودی با پشتوانه سرمایه‌گذاران خصوصی و دولتی قصد دارد نظر مثبت مکرون را برای میزبانی نمایشگاه «اکسپو 2030» به دست آورد. البته ریاض در این مسیر باید با نامزدهای قدرتمندی همچون ایتالیا رقابت کند.
بهره سخن
روابط ریاض و پاریس بر مبنای نیاز متقابل راهبردی تعریف شده است. فرانسه به عنوان قدرت صنعتی خواهان انرژی، سرمایه‌گذاری مالی و هماهنگی سیاسی- امنیتی با سعودی در پرونده‌های راهبردی غرب آسیاست. در سوی مقابل، عربستان سعودی به دنبال بسترسازی برای حضور شرکت‌های خصوصی و کارخانه‌های صنعتی، خرید تسلیحات پیشرفته و سرمایه‌گذاری در اقتصاد فرانسه است.
وجود وابستگی متقابل میان دو کشور سبب شده است با وجود افزایش انتقادات حقوق بشری از بن سلمان در قاره اروپا، همچنان کاخ لوئی چهاردهم منزلی امن برای شاهزاده جوان به شمار رود. مکرون با دنبال کردن سیاست «نئوبناپارتیسم» به دنبال احیای نفوذ استعماری فرانسه در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقاست. برای تحقق این رؤیا پاریس باید همراهی قدرت‌های منطقه‌ای هچون ایران، عراق، امارات و پادشاهی سعودی را جلب کند.
