الوقت- لبنان که از چند سال پیش با بحران های سیاسی و اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند برای رهایی از این شرایط پر پیچ و خم، دست یاری به سمت شرکای منطقه‌ای دراز کرده است. مقامات لبنان که به جایگاه و وزن سیاسی سوریه در جهان عرب به خوبی واقف هستند، در مسیر تقویت مناسبات با این کشور برآمده‌اند تا از فرصت همگرایی عربی- سوری که اخیرا به وجود آمده است، برای بهبود شرایط کشورشان بهره ببرند.
در همین رابطه، میشل عون روز سه‌شنبه در سفر زمینی وارد مرز سوریه شد و از آنجا به سمت دمشق حرکت کرد تا با بشار اسد رئیس جمهور این کشور دیدار کند. پایگاه خبری النشره به نقل از منابع لبنانی نوشت که رئیس‌جمهور سابق لبنان در این سفر قصد دارد بر ادامه روابط و موضع راهبردی «جریان ملی آزاد» در قبال سوریه تأکید کند. او همچنین قصد دارد به بشار اسد توضیح دهد که مخالفتش با انتخاب «سلیمان فرنجیه» برای پست ریاست‌جمهوری لبنان (گزینه حزب‌الله) ارتباطی به موضع او در قبال سوریه ندارد، بلکه به عقیده او در صورت انتخاب فرنجیه، «اجماع گروههای مسیحی» به خطر خواهد افتاد.
رئیس جمهور سوریه که پس از چهارده سال میزبان رئیس‌جمهور سابق لبنان بود، در این دیدار با بیان اینکه ثبات لبنان به سود سوریه و منطقه است، خطاب به عون گفت:«شما نقش مهمی در حفظ روابط برادرانه سوریه و لبنان داشتید. من اطمینان دارم که مردم لبنان خواهند توانست مشکلات و سختی‌ها را پشت سر بگذارند و نقش نهادهای ملی و قانون‌گذاری خود را تثبیت کنند».
رئیس جمهور سوریه همچنین خاطرنشان کرد:«نمی‌توان به چالشهای لبنان و سوریه به صورت جدا از هم نگاه کرد. همگرایی عربی-عربی که اخیرا صورت گرفت و خود را در نشست جده نشان داد، تأثیر مثبتی بر روی سوریه و لبنان خواهد داشت». میشل عون هم تأکید کرد که سوریه به فضل آگاهی و ایمان مردم خود به ارتش و سران این کشور، موفق شد از مرحله سخت عبور کند و شکوفایی سوریه، تأثیر مثبتی بر روی لبنان و مردم این کشور خواهد داشت.
میشل عون آخرین بار در سال ۲۰۰۹ و پیش از انتخابات پارلمانی آن زمان به دمشق رفته بود و سفر کنونی او به سوریه و دیدار با بشار اسد از چندین جهت قابل توجه است.
پس از سفر سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران به سوریه، میشل عون دومین مقام ارشد یک کشور است که در سالهای اخیر به دمشق سفر می‌کند و نشان می‌دهد که سوریه جدید برای کشورهای همسایه اهمیت ویژه‌ای دارد. میشل عون اگرچه در حال حاضر دوره ریاستش در لبنان به پایان رسیده، اما به دلیل اینکه فعلا این کشور با خلاء ریاست جمهوری مواجه است، عون به طور نمادین این مسئولیت را برعهده دارد و می‌تواند در بهبود روابط دوجانبه بین بیروت و دمشق نقش آفرینی کند.
بازگشت آوارگان
لبنان و سوریه به دلیل داشتن مرزهای مشترک و روابط حسنه در دهه‌های گذشته، در پرونده‌های مشترک امنیتی زیادی درگیر بوده‌اند که این مسئله موجب وجود وابستگی و در همتندیگی‌های امنیتی میان دو کشور شده است. با اینکه لبنان در دوره بحران سوریه سعی کرد خود را از این معرکه عربی-غربی-صهیونیستی دور نگه دارد و موضع خصمانه نیز در مقابل دولت سوریه اتخاذ نکرد اما با این حال تعاملات دو کشور متاثر از فشارهای عربی و جنگ تا حدی کاهش یافت. اما در حال حاضر که دولت مرکزی توانسته با شکست گروههای تروریستی وضعیت امنیتی را سر و سامان دهد، رهبران لبنان تلاش می‌کنند روابط سابق را دوباره احیا کنند.
یکی از مسائلی که در یک دهه گذشته لبنان و سوریه را به هم نزدیک کرده بود بحث آوارگان سوری است که مقامات بیروت سعی دارند این افراد را هر چه سریعتر به کشورشان بازگردانند. بر اساس آمارها، حدود 850 هزار آواره سوری در خاک لبنان اقامت دارند که و از آنجا که لبنان از سال 2019 با بحران اقتصادی عمیقی فرو رفته است، بازگشت این تعداد پناهنده به کشورشان، بار سنگینی از دوش لبنان 5 میلیون نفری برمی‌دارد.
دولتمردان لبنانی درصددند پرونده آوارگان سوری را به سرانجام برساند تا راه بازگشت آنها به وطن خود فراهم شود. در شهریور سال گذشته هم مقامات لبنانی و سوریه در این باره بایکدیگر رایزنی کردند و دمشق اطمینان داد که بسترهای لازم را برای پذیرایی از آوارگان ایجاد خواهد کرد. حزب‌الله و متحدانش در داخل لبنان مدت‌هاست بعد از احیای روابط با دولت سوریه درحال پیگیری پرونده آوارگان هستند اما مانع‌تراشی طرف‌های داخلی و خارجی تاکنون مانع از انجام طرح بازگشت این پناهجویان شده است. مقامات لبنانی سال گذشته اعلام کردند که سازمان ملل و آمریکا قصد دارند آوارگان سوری را برای همیشه در لبنان اسکان دهند اما بیروت مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده است. بنابراین، میشل عون هم سعی دارد با مشارکت دولت سوریه، معضل آوارگان را حل کند.
نقش موثر سوریه در حل بن بست سیاسی لبنان
سوریه تا پیش از شروع بحران، در تحولات داخلی لبنان نقش مهمی ایفا می‌کرد و حتی ارتش سوریه در جنگ داخلی لبنان برای کمک به دولت وقت این کشور وارد شد و تا 2005 نیز این نیروها در خاک لبنان حضور داشتند. دولت سوریه چه در گذشته و چه در حال حاضر، همیشه برای تحقق ثبات و امنیت در لبنان تلاش کرده است و به گفته بشار اسد جدا کردن مسائل این دو کشور از همدیگر ممکن نیست، لذا مقامات دمشق هر آنچه در توان داشته باشند برای صلح در کشور همسایه انجام خواهند داد. بشار اسد هم که روابط خوبی با حزب‌الله و برخی جریانهای سیاسی در لبنان دارد، می‌تواند در رفع انسداد سیاسی تا حدی کمک کند. زیرا اگر آرامش سیاسی در لبنان حاکم باشد، برای سوریه هم خوب خواهد بود و بهتر می‌توانند بایکدیگر تعامل داشته باشند.
با گشایش‌هایی که پس از توافق ایران و عربستان سعودی در منطقه به وجود آمده است، در لبنان هم تاثیر آن مشهود است و به گفته مقامات حزب‌الله پیشرفت زیادی در توافقات گروههای سیاسی در انتخاب رئیس جمهور حاصل شده است. از طرفی، مسئله تروریسم هم یکی از موضوعات مشترک بین دو کشور است که به همکاری بیشتر نیاز دارد. سوریه بیش از یک دهه با گروههای تروریستی مبارزه کرده و تجارب زیادی را در برابر این گروه‌ها کسب کرده است و چون مرزهای لبنان هم از سوی تکفیریها تهدید می‌شود، مقامات بیروت می‌توانند روی کمک ارتش سوری برای مقابله با این تهدیدات امنیتی حساب باز کنند.
سوریه پل نجات اقتصاد لبنان
در کنار بحران سیاسی، مشکلات فزاینده اقتصادی هم یکی از معضلاتی است که گریبانگیر لبنانی‌ها شده و دنبال راه‌حلی برای غلبه بر این بحران هستند. لبنان با وجود قرار گرفتن در حاشیه دریای مدیترانه، اما مسیر ارتباطی زمینی با هیچ یک از کشورهای عربی ندارد و تنها مسیر اتصال به سایر مناطق سوریه است. در یک دهه گذشته به دلیل قطع روابط اعراب با دمشق، امکان تعامل از خاک سوریه با اعراب وجود نداشت اما با همگرایی عربی که اخیرا در منطقه رخ داد، فضا برای همکاری لبنان با سایر کشورها فراهم شده است.
بازگشت سوریه به اتحادیه عرب به دلیل جایگاه و نقشی که این کشور در تحولات منطقه دارد، سبب شده تا لبنانی‌ها هم از طرق بشار اسد بتوانند به کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس پل بزنند. باتوجه به اینکه بخشی از بحرانهای سیاسی و اقتصادی لبنان، به خاطر اقدامات کارشکنانه عربستان سعودی و تا حدی امارات و قطر است، لذا بشار اسد که این روزها روابط دوستانه‌ای با اعراب برقرار کرده است، در ایجاد همگرایی بین لبنان و شیخ‌نشین‌ها هم وساطت کند و میشل عون هم این هدف را در دمشق دنبال می‌کند. شیخنشینهای خلیج فارس که دشمن بشار اسد بودند، دست از تنش برداشته و به آغوش دمشق بازگشتند، لذا مسیر حل اختلافات سعودیها با لبنان هم دشوار نخواهد بود. این احتمال وجود دارد که کشورهای عربی در مرحله بازسازی سوریه هم فعالیت کنند و گشایش‌های اقتصادی و توسعه زیرساختها در این کشور برای لبنان هم مزیت‌هایی را به همراه خواهد داشت. در دو سال گذشته ایران از مسیرهای سوریه تانکرهای حامل سوخت را به مقصد لبنان ارسال کرد و باتوجه به تحرکات سیاسی در منطقه، تعاملات ترانزیتی بین اعراب و بیروت هم تقویت خواهد کرد. چون لبنان جمعیت کمتری دارد، با تزریق چند میلیارد دلار از سوی شیخنشینهای ثروتمند به اقتصاد فروپاشیده این کشور، بسیاری از مشکلات مردم حل خواهد شد.
با اتصال مسیرهای ترانزیتی لبنان به کشورهای عرب منطقه، بخش زیادی از مشکلات اقتصادی این کشور نیز حل خواهد شد و «عروس خاورمیانه» می‌تواند رونق سابق را بازیابد. زیرا ادامه بحران اقتصادی در کنار انسداد سیاسی، شرایط سختی را برای ملت لبنان ایجاد خواهد کرد که حتی برای سایر اعراب هم تبعات منفی خواهد داشت.
