رسانه تخصصی روابط بین الملل

تشدید تنش میان عربستان و امارات در پرونده یمن

Diplomacyplus.ir/?p=8520
از مجموع روند در طول یک سال گذشته می‌توان اینگونه استنباط کرد که عربستان پس از اعلام آتش بس میان ائتلاف و انصارالله، از نیروهای انتقالی تحت حمایت امارات در جنوب یمن احساس خطر کرده است.

در حالی که شاهد گسترش دامنه اختلافات امارات و عربستان در پرونده‌های متعدد فی مابین هستیم، یمن نیز از این دایره مستثنی نبوده و تنش میان عربستان و امارات برای توسعه و تثبیت نفوذ در مناطق تحت کنترل ائتلاف در یمن هر روز تحولات جدیدی را رقم می‌زند.

حضرموت به عنوان پهناورترین استان یمن و به دلیل متصل بودن به بنادر مهم الشحر، الریان و المکلا در جنوب و گمرک الودیعه یمن با عربستان در شمال و همچنین همجواری با استان المهره به عنوان مسیر ارتباط با کشور عمان در شرق و دو استان‌ نفت خیز شبوه و مأرب در غرب خود، ظرفیت قابل توجهی در ترانزیت یمن دارا است. همچنین وجود منطقه نفتی المسیله به عنوان یکی از سه منطقه فعال نفتی و گازی یمن در این استان بر اهمیت حضرموت افزوده است. از نکات مهم دیگر در توجه به این استان می‌توان به تمرکز و فعالیت صوفیان باعلوی در منطقه تریم واقع در مرکز حضرموت اشاره کرد که دارای نفوذ بالایی در اهل تصوف آفریقا و جنوب شرق آسیا هستند.

ویژگی‌های منحصر به فرد استان حضرموت باعث شده تا هر کدام از دو کشور عربستان و امارات سعی کند با ابزارهای تحت کنترل، نفوذ خود در این استان را گسترش دهد؛ از این رو در طول سال‌های تهاجم ائتلاف به رهبری عربستان به خاک یمن از ۲۰۱۵ شاهد توسعه نفوذ امارات در بنادر جنوبی از جمله الریان و المکلا و مناطق صوفی نشین مرکز حضرموت و تشدید حضور عربستان در صحرای شمالی این استان و مناطق نفتی و بنادر نزدیک به استان المهره در جنوب و شرق استان حضرموت بوده‌ایم.

اما تحرکات بازیگران داخلی و منطقه‌ای در این استان پس از تشکیل شورای ریاستی جدید از چهره‌های پرنفوذ ضد انصارالله، اعلام آتش بس و توقف درگیری‌ها میان انصارالله و نیروهای ائتلاف، رویه جدیدی به خود گرفت. از لحاظ میدانی، تحرکات مجلس انتقالی جنوب وابسته به امارات برای توسعه حوزه نفوذ در استان‌های جنوبی شدت گرفت و شاهد چیرگی نیروهای وابسته به انتقالی بر استان‌های شبوه، ابین و بخش‌هایی از استان حضرموت و تشدید تحرکات برای تسلط بر تمام حضرموت و استان همجوار المهره بودی] در مقابل این تحرکات، عربستان با حمایت از شورای قبایل حضرموت و همچنین تشکیل و اعزام نیروهای جدید موسوم به الدرع الوطن توانست اعتراضات وابسته به نیروهای انتقالی موسوم به هبه الحضرمی را خاموش و نیروهای نظامی وابسته به امارات را به مواضع ابتدایی در سواحل استان حضرموت بازگرداند. عربستان به این میزان بسنده نکرد و در گامی محدود کننده از ورود و دخالت وزیر راه دولت عدن که وابسته به مجلس انتقالی جنوب است به موضوعات مرتبط به گمرک الودیعه میان یمن و عربستان ممانعت به عمل آورده است. همچنین برخی منابع گزارش داده‌اند که عربستان به عنوان رهبر ائتلاف نظامی در یمن به نیروهای اماراتی مستقر در فرودگاه و پادگان واقع در منطقه ساحلی الریان دستور داده است تا مواضع خود را تخلیه و نیروهای مستقر را به سقطری یا المکلا اعزام کرده و پادگان و فرودگاه را به نیروهای عربستانی تحویل دهند. این اقدام عربستان در حالی است که الریان به عنوان یکی از دژهای نیروهای وابسته به امارات به حساب آمده و از ۲۰۱۸ در کنترل فرماندهان نظامی امارات بوده است.

اما اختلافات امارات و عربستان محدود به ابعاد میدانی نبود و طرفین به دنبال بالابردن وزن سیاسی نیروهای تحت حمایت خود در این استان نیز بوده‌اند. در همین راستا مجلس انتقالی وابسته به ابوظبی با برگزاری اجتماع بزرگ مشورتی از ۴ تا ۷ می‌۲۰۲۳ با حمایت مالی و لجستیکی کامل ابوظبی سعی داشت با دعوت از احزاب، شیوخ قبایل، کنشگران و فعالان جنوبی خود را به عنوان نماینده جنوب یمن در مذاکرات پیش روی یمنی-یمنی برای آینده سیاسی یمن مطرح کن اما در نهایت تنها چهار گروه جنوبی المجلس الأعلى للحراک الثوری به ریاست عبدالرؤوف السقاف، الحراک الثوری لتحریر الجنوب به ریاست الدکتور عیدروس الیهری، الحراک السلمی به ریاست علی هیثم الغریب و مجلس الحراک الثوری به ریاست فادی باعوم در نشستی انضمام حرکت‌های خود در مجلس انتقالی جنوب به ریاست عیدروس الزبیدی را اعلام کردند و بسیاری از قبایل، احزاب و گروه‌های جنوبی از جمله فعالان استان حضرموت به دعوت مجلس انتقالی بی توجهی کرده و طرح امارات را با شکست روبرو کردند.

در طرف مقابل، عربستان نیز یک مرتبه در ماه آوریل با محوریت عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهور کنار گذاشته شده یمن تلاش کرد گروه‌های جنوبی را به رهبری اخوان المسلمین متحد کند که در نتیجه گروه‌های موتمرالشعبی العام للجنوب به رهبری احمد المیسری، إئتلاف الوطنی الجنوبی به رهبری احمد العیسی، الحراک الجنوبی السلمی به رهبری یاسین مکاوی، مجلس الأعلی للحراک الثوری به رهبری فواد راشد، موتمر الشعب الجنوب به رهبری محمد علی احمد و القوی المدنیه الجنوبیه به رهبری عبدالکریم السعدی، بیانیه‌ای تند در رد فعالیت‌های مجلس انتقالی جنوب صادر کرده و پس از اعلام پایبندی خود به وحدت یمن، خواستار شکل‌گیری مذاکرات بین گروه‌های جنوبی در مورد تحولات سیاسی آینده و منافع جنوب در یمن شدند.

عربستان در مقابل جلسه مشورتی انتقالی نیز با حمایت از قبایل حضرموت، جلسه مشورتی متشکل از تمام فعالان حضرمی را با محوریت موتمر الحضرموت الجامع برپا کرد و توانست با حضور تمام فعالان این استان بیانیه‌ای را بر رد فعالیت‌های انتقالی و امارات در استان حضرموت صادر کند، به صورتی که شعبه‌های چهار گروه ملحق شده به انتقالی پس از نشست عدن نیز در جلسه حضرموت شرکت کرده و زیر بیانیه نهایی را امضا کردند نشست حضرموت همچنین با اعلام مستقل بودن این استان در نشست‌های سیاسی برای آینده یمن، علاوه بر تذکر به شورای ریاستی نسبت به تعیین سریع یک عضو از این استان برای شرکت در مذاکرات میان دولت مورد حمایت عربستان با انصارالله، یک هیئت فراگیر نیز برای رایزنی سیاسی-نظامی با عربستان تشکیل داده و به رهبری رئیس موتمر الحضرموت الجامع برای مذاکرات به عربستان فرستاد.

به طور کلی می‌توان شاهد بود که پس از اعلام آتش‌بس میان عربستان و انصارالله از ۲ آوریل ۲۰۲۲ و آرام شدن جبهه‌های نبرد میان دولت نجات ملی و ائتلاف به رهبری عربستان، جنگ قدرت در بخش‌های تحت کنترل دولت عدن تشدید شده و هر کدام از بازیگران تحت حمایت امارات یا عربستان به دنبال توسعه میدانی و سیاسی حوزه تحت نفوذ خود بوده‌اند که در آخرین موارد از این کنش‌ها می‌توان تلاش مجلس انتقالی مورد حمایت امارات برای تثبیت حضور خود در جنوب استان حضرموت بواسطه اعزام نیروی نظامی و مذاکرات با قبایل و همچنین تلاش برای توسعه نفوذ به مناطق مرکزی از یک سو و تلاش عربستان با حمایت از قبایل استان حضرموت برای نامشروع دانستن انتقالی پس از تثبیت و تقویت مواضع نیروهای همپیمان در شمال و مرکز حضرموت و همچنین تحت فشار قرار دادن نیروهای اماراتی مستقر در فرودگاه و پادگان الریان برای تحویل این مواضع به نیروهای سعودی از سوی دیگر را شاهد بود.

از مجموع روند در طول یک سال گذشته می‌توان اینگونه استنباط کرد که عربستان پس از پیشروی‌های میدانی سریع نیروهای انتقالی در استان‌های شبوه، ابین و لحج پس از اعلام آتش بس میان ائتلاف و انصارالله که منجر به اخراج حزب اصلاح از این استان‌ها شد، از نیروهای انتقالی تحت حمایت امارات در جنوب یمن احساس خطر کرد. اختلافات امارات و عربستان در پرونده‌های کلان اقتصادی و سیاسی در منطقه نیز مزید بر آن شد تا عربستان با تشکیل چند یگان نظامی جدید و همزمان فشار سیاسی از جهات مختلف شروع به تضعیف مرحله‌ای مجلس انتقالی و نیروهای رسمی امارات در مناطق جنوب یمن کند. در نهایت، عربستان پس از چند ماه علاوه بر ممانعت از فعالیت‌های انتقالی در استان المهره و صحرای حضرموت، توانسته از لحاظ نظامی مجلس انتقالی را در استان‌های عدن، ابین و شبوه مهار کرده و در ابعاد جدید به دنبال توسعه نفوذ خود به سمت سواحل استان حضرموت است و در مرحله اول به دنبال تحویل پادگان و فرودگاه الریان از نیروهای اماراتی که بخشی از این هدف انجام شده است. در صورت تداوم این تحرکات، باید به زودی شاهد حضور رسمی نیروهای سعودی در بنادر جنوبی دیگر یمن از جمله بندر و تاسیسات گازی بلحاف در استان شبوه و بنادر المکلا و الضبه در حضرموت و سپس تلاش نیروهای وابسته به ریاض برای تسلط بر جزیره راهبردی سقطری باشیم که در صورت وقوع این اتفاق، به نظر می‌رسد حذف کامل ابوظبی از پرونده یمن توسط سعودی را باید اعلام نماییم.

به اشتراک بگذارید:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب مرتبط