الوقت- در پی توافق از سرگیری روابط میان ایران و عربستان که با وساطت چین به دست آمد، مناسبات میان ریاض و واشنگتن بیش از پیش به سمت واگرایی گزارش شده است به صورتی که اخیراً رسانه‌های آمریکایی از سفر مخفیانه ویلیام برنر رئیس دستگاه جاسوسی آمریکا (سیا) به عربستان با محوریت اعلام نارضایتی از سیاست‌های منطقه ای جدید این کشور بویژه بازسازی روابط با ایران و سوریه خبر داده اند.
زمان سفر برنر به عربستام مشخص نشده اما به گزارش وال استریت ژورنال به نقل از منابع آگاه، برنر در دیدار با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی گفته است که از نزدیک شدن ریاض به ایران و سوریه احساس “سردرگمی” کرده و از اینکه هیچ اطلاعی در این مورد به واشنگتن داده نشده گلایه‌مند شده است.
یکی از دلایل مهم این سفر مخفیانه و ابراز ناخرسندی از تغییرات بوجود آورده در سیاست خارجی منطقه ای عربستان، نگرانی واشنگتن از جایگاه رو به رشد چین در معادلات منطقه غرب آسیا و حوزه ژئواستراتژیک خلیج فارس و افزایش اقبال به نقش‌آفرینی چین در میان کشورهای منطقه پس از میانجی‌گری توافق میان ایران و عربستان است. از این رو بسیاری بر این اعتقادند که پکن نیز برنده توافق تاریخی ایران و عربستان است. ابتکار میانجی گری چین در مجادله درازمدت ایران و عربستان، نمود عینی و نماد واقعی از تلاش این کشور برای پر کردن خلاء قدرت آمریکا در منطقه غرب آسیاست.
در حالی که بنیاد سیاست منطقه ای ایالات متحده بر حمایت و تأمین امنیت تمام عیار اسرائیل و به بهای تشدید تضادها و بحران های منطقه ای مبتنی است ابتکار میانجی گری چین الگوی تازه و متفاوتی از کنشگری یک قدرت بزرگ جهانی را ارائه می دهد که باعث جذابیت و کسب اعتبار و احترام برای کشور چین و رهبران آن می شود. بر این اساس از نگاه واشنگتن، عربستان سعودی به عنوان یکی از مهمترین متحدان این کشور در منطقه، با نزدیکی به ایران و سوریه و روی آوردن به چین برای میانجی‌گری، در مسیری خلاف با منافع مشترک حرکت کرده است.
غافلگیری نفتی جدید عربستان برای غرب
از بعدی دیگر اقدام نفتی جدید عربستان در همکاری با روسیه در اوپک پلاس، که با تصمیم کاهش مجدد عرضه نفت به بازار به میزان داوطلبانه یک میلیون و 649 هزار بشکه همراه بود، دلیل دیگری بر سردتر شدن روابط ریاض – واشنگتن در مقطع کنونی خواهد بود.
این تصمیم حدود دو هفته پس از آن اتخاذ شد که وزیر انرژی عربستان از رد هرگونه اقدام غرب برای تعیین سقف قیمتی برای نفت عربستان، مشابه آنچه در مورد روسیه رخ داد، صحبت کرد.
عربستان سعودی و روسیه بیشترین سهم را از کاهش جدید به میزان 500000 بشکه در روز ایفا می‌کنند. پس از اعلام تصمیم جدید اوپک پلاس، قیمت نفت 5 درصد افزایش یافت که واشنگتن آن را کمک به مسکو برای مقابله با فشارهای تحریمی غرب در جنگ اوکراین برآورد می‌کند.
همکاری با روسیه تنها به بحث نفت خلاصه نشده و کاخ سفید نقش آفرینی مسکو در میانجی‌گری میان ریاض و دمشق را نیز به عنوان تقویت همکاری‌های منطقه ای عربستان سعودی با رقبای غرب برآورد می‌کند. امارات متحده عربی، مصر، عمان، الجزایر و اردن همگی روابط دیپلماتیک خود را با دولت سوریه که دولتش همچنان تحت تحریم‌های شدید آمریکا قرار دارد، از سر گرفته‌اند.
پاسخ آرام آمریکایی‌ها
اگرچه سفر برنر به عربستان برای اعلام نارضایتی از اقدامات ریاض صورت گرفته اما برخلاف انتظارات اینبار واشنگتن از جنگ لفظی و حتی انتقاد آشکار از متحد خود چشم‌پوشی کرد. این در حالی است که کاخ سفید در اکتبر گذشته پس از تصمیم عربستان برای کاهش تولید نفت در همکاری با روسیه اعلام کرد که ریاض را به دلیل جانبداری از مسکو در جنگش علیه اوکراین مجازات خواهد کرد.
مقامات ارشد کاخ سفید در آن زمان حتی در مورد لزوم ارزیابی مجدد روابط با عربستان سعودی صحبت کردند، در حالی که اعضای کنگره خواستار خروج نیروهای آمریکایی از عربستان سعودی و امارات و فعال شدن قانون “NOPEC” شدند که اجازه مجازات کشورهایی که بر قیمت نفت تأثیر می گذارند را می دهد.
این بار اما واشنگتن بیانیه تندی صادر نکرد و موضوع به سخنرانی جان کربی هماهنگ کننده ارتباطات شورای امنیت ملی محدود شد که تصمیم کاهش تولید را “غیر منطقی” توصیف کرد و گفت که واشنگتن در حال برقراری ارتباط با متحدان است. کربی گفت که واشنگتن به همکاری با پادشاهی عربستان سعودی برای رسیدگی به چالش های امنیتی مشترک ادامه خواهد داد و ریاض را متحد استراتژیک توصیف کرد.
بعدها، رویترز به نقل از جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، گفت که کاهش تولید نفت اعلام شده توسط اوپک + «آنقدر که شما فکر می کنید بد نخواهد بود». موضعی که بیشتر به نظر می‌رسد ناشی از ترس آن باشد که ریاض و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس گام های بیشتری برای تعمیق روابط با روسیه یا چین بردارند.
لذابا توجه به تغییرات سیاسی و امنیتی در منطقه، از جمله احتمال بازگشت کرسی سوریه به اتحادیه عرب با دعوت عربستان از بشار اسد برای شرکت در نشست ریاض، ایالات متحده ممکن است خود را ناگزیر ببیند که با برنامه های ریاض و سایر متحدان خلیج فارس بیشتر کنار بیاید.
