به قلم: وانگ چی؛ گلوبال تایمز چین
در یکمین سالگرد درگیری نظامی روسیه و اوکراین، چین مجدداً درخواست حل و فصل سیاسی بحران اوکراین با طرح‌های مشخص‌تر که نگرانی‌های روسیه و اوکراین را برآورده می‌کند را به شیوه‌ای بی‌طرف و ثابت مطرح کرد.
وزارت خارجه چین در یک یادداشت ۱۲ ماده‌ای با عنوان «موضع چین در مورد حل و فصل سیاسی بحران اوکراین» که صبح جمعه منتشر شد، خواستار توقف خصومت‌ها و از سرگیری مذاکرات صلح، توقف تحریم‌های یکجانبه و کنار گذاشتن ذهنیت جنگ سرد شد.
همچنین خواستار احترام به حاکمیت همه کشورها شد و مخالفت خود را با استفاده از سلاح های هسته ای اعلام کرد.
کارشناسان چینی می گویند این سند باید به عنوان طرحی تلقی شود که اصول چین را برای حل بحران روشن کرده و راه اساسی برای دستیابی به آن را به طور سازنده مشخص کرده است.
اگرچه این سند منعکس کننده موقعیت چین به عنوان یک صلح‌ساز و تسهیل کننده مذاکرات و همچنین صداقت زیاد چین در اداره جهانی است، کارشناسان معتقدند که روند مناقشه تا حد زیادی به تمایل هر دو طرف برای حل مسالمت آمیز مناقشه بستگی دارد. و با توجه به مداخله ایالات متحده و ناتو، به نظر می رسد که جو و تمایل به مذاکره هنوز تا بلوغ کامل فاصله دارد.
طرحی با حسن نیت
در جریان پنجاه و نهمین کنفرانس امنیتی مونیخ در آلمان هفته گذشته، وانگ یی، دیپلمات ارشد چین تاکید کرد که جامعه بشری نباید مسیر قدیمی تضاد، تفرقه و تقابل را تکرار کند و نباید در دام بازی با حاصل جمع صفر، جنگ و درگیری گرفتار شود. وانگ یی گفت چین همچنان در کنار صلح و گفتگو در مورد بحران اوکراین ثابت قدم خواهد ماند.
به گفته تحلیلگران، سند تازه منتشر شده فراتر از آن است، نقشه راهی از توقف آتش تا مقابله با بحران سرریز و ترویج ساخت و ساز پس از جنگ.
ژانگ هونگ، همکار پژوهشی در مؤسسه مطالعات روسیه، اروپای شرقی و آسیای مرکزی آکادمی علوم اجتماعی چین، به گلوبال تایمز گفت که مهم ترین نکته برجسته در یادداشت ۱۲ ماده‌ای این است که چین به غیر از بیان موضع خود برای ترویج صلح، اقدامات خاصی را پیشنهاد است.
ژانگ گفت: “سند چین نشان دهنده حسن نیت و صداقت و همچنین تمایل آن برای کمک به حکمرانی جهانی است.”
در این مقاله تاکید شده است که جامعه بین‌المللی باید به رویکرد صحیح ترویج گفت‌وگوها برای صلح متعهد بماند، به طرف‌های درگیر کمک کند تا درهای راه‌حل سیاسی را در اسرع وقت باز کنند و شرایط و بسترهایی را برای از سرگیری مذاکرات ایجاد کنند.
از نظر پیشنهادهای خاص، این مقاله پیشنهاد کرد که “گذرگاه‌های بشردوستانه باید برای تخلیه غیرنظامیان از مناطق درگیری ایجاد شود.” همچنین از طرف‌های درگیر خواست تا از حمله به غیرنظامیان یا تأسیسات غیرنظامی خودداری کنند، از زنان، کودکان و سایر قربانیان درگیری محافظت کنند و به حقوق اولیه اسیران جنگی احترام بگذارند.
در شرایطی که روسیه مشارکت خود را در آخرین معاهده کنترل تسلیحات هسته‌ای با آمریکا به حالت تعلیق درآورده است، این یادداشت خواستار ایمن نگه داشتن نیروگاه‌های هسته‌ای شد و مخالفت خود را با استفاده از سلاح‌های هسته‌ای و حملات مسلحانه علیه نیروگاه‌های هسته‌ای یا سایر تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز اعلام کرد.
این یادداشت همچنین بر نیاز به پایدار نگه داشتن زنجیره های صنعتی و تامین، کاهش سرریز بحران اوکراین و جلوگیری از اختلال در همکاری‌های بین المللی در انرژی، مالی، تجارت مواد غذایی و حمل و نقل و تضعیف بهبود اقتصاد جهانی تاکید کرد.
لی هایدونگ، استاد دانشگاه روابط خارجی چین در پکن، به گلوبال تایمز گفت که این سند اصول چین برای حل و فصل بحران را روشن کرده است، راه اساسی برای دستیابی به آن را ارائه می دهد و همچنین به موضوعات عمده ای که باید نگرانی مشترک جامعه بین المللی باشند، پرداخته است. لی گفت: «این طرحی برای یک راه حل سازنده برای بحران است. لی خاطرنشان کرد: این به جامعه بین‌المللی کمک می‌کند تا نقش فعال چین به‌عنوان صلح‌ساز و تسهیل‌کننده مذاکرات را بهتر درک کند، به‌ویژه زمانی که برخی رسانه‌ها و سیاستمداران غربی نقش چین را در بحران اوکراین تحریف و بی‌اعتبار می‌کنند.
این مقاله یادداشت بر ترویج بازسازی پس از جنگ و نقش سازنده چین در آن تاکید کرد.
وانگ ونبین، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در نشست خبری روز جمعه در پاسخ به پرسش‌های مربوط به یادداشت اعلام مواضع گفت که چین همواره تاکید کرده است که از همه تلاش‌هایی که برای حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران صورت می‌گیرد حمایت می‌کند.
بر اساس این سند، چین به همکاری با جامعه بین المللی برای ایفای نقش سازنده در حل و فصل سیاسی بحران اوکراین ادامه خواهد داد. مسئله اوکراین در یک زمینه تاریخی پیچیده تکامل یافته است. چین همواره از موضعی عینی و منصفانه برای پیشبرد گفتگوهای صلح حمایت کرده است. او گفت که ما همیشه محکم در کنار صلح، گفتگو و سمت راست تاریخ ایستاده ایم.
“تضاد به نفع هیچ کس نیست””
این سند تازه منتشر شده در حالی منتشر شد که ایالات متحده و برخی از کشورهای غربی در مورد “حمله بهاری” روسیه تبلیغات می‌کنند و چین را بی اساس به ” تامین تسلیحات روسیه” متهم می کنند.
در این سند، چین خواستار توقف تحریم‌های یکجانبه، کنار گذاشتن ذهنیت جنگ سرد و رویارویی بلوکی شد، زیرا امنیت یک منطقه نباید با تقویت بلوک‌های نظامی به دست آید و طرف‌ها باید با پیگیری امنیت خود به قیمت ناامنی دیگران مخالفت کنند.
علاوه بر این، این سند همچنین تاکید کرده است که “حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی همه کشورها باید به طور موثر مورد حمایت قرار گیرد. در این بیانیه آمده است که «درگیری و جنگ به نفع کسی نیست»
با این حال، واقعیت‌ها کارشناسان را نسبت به دورنمای مذاکرات به زودی خوشبین نمی کند، زیرا ایالات متحده و ناتو فریاد می زنند که کی یف مسکو را در میدان نبرد به زمین بزند. یادداشت چین نگرانی های روسیه و اوکراین را در نظر می گیرد و بی طرف است. ژانگ گفت، اما جهت درگیری نظامی تا حد زیادی به این بستگی دارد که آیا دو طرف مایلند برای حل مناقشه به واسطه‌های خارجی تکیه کنند یا خیر.
تا حدودی نگرش آمریکا نیز مسیر جنگ را تعیین می کند. تقریباً همزمان با دیدار دیپلمات ارشد چینی وانگ یی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و سایر مقامات ارشد روسیه در مسکو برای ترویج حل و فصل سیاسی، جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، سفری غیرمنتظره به کی یف داشت که به عقیده تحلیلگران، باعث حمله متقابل تهاجمی تر روسیه خواهد شد.
تحلیلگران می گویند با بوی شدید باروت، فضای فعلی و تمایل به مذاکره ناپخته است. اگرچه ایالات متحده بزرگترین ذینفع از بحران اوکراین است، اما در صورت طولانی شدن درگیری نظامی نیز می تواند قربانی شود.
لی هایدونگ گفت: استفاده از اوکراین برای براندازی رژیم روسیه و شکست یک قدرت نظامی هسته‌ای احتمالاً به یک سناریوی باخت-باخت ختم می‌شود.
لی افزود: «در آینده نمی توان هر نوع جنگی را رد کرد و این بدان معناست که ایالات متحده احتمالاً توسط بومرنگ خود ضربه خواهد خورد».
دای بینگ، کاردار نمایندگی دائم چین در سازمان ملل روز پنجشنبه در نشست ویژه اضطراری مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد اوکراین گفت: «یک سال پس از بحران اوکراین، شواهد زیادی وجود دارد که ارسال سلاح صلح را به ارمغان نمی آورد. سوخت به آتش فقط تنش ها را تشدید می کند و طولانی شدن و گسترش درگیری فقط باعث می شود مردم عادی بهای سنگین تری بپردازند.”
دای گفت: “ما از کشورهای مربوطه می خواهیم که از سوء استفاده از تحریم های یکجانبه و صلاحیت قضایی بلند مدت دست بردارند. در عوض، آنها باید به گونه ای عمل کنند که منجر به کاهش تنش شود.”
وی همچنین گفت: “درس های تاریخ به ما می گوید که بحران ها، هر چند عمیق، در نهایت می توانند از راه صلح آمیز حل شوند. هر چقدر هم که دشوار باشد، درهای راه حل سیاسی بسته نمی شود.”
