نقش آفرینی قطر و عربستان برای آرام کردن اوضاع در تونس

تونس به موازات تحرکات اعتراضی مخالفان، تشدید بحران اقتصادی و معیشتی، اصرار قیس سعید، رئیس جمهور این کشور بر اتخاذ تصمیمات یکجانبه در کشور، پیشبرد نقشه راهی که خود طراحی کرده و مخالفت با هرگونه گفت وگو با مخالفان یا شراکت یا انسجام با حامیان خود، تنش بزرگی را تجربه می کند.

به گزارش الخلیج آنلاین، بحران سیاسی در این کشور از زمانی آغاز شد که قیس سعید در تابستان 2021 تصمیم گرفت مقامات تونس را با تعلیق فعالیت پارلمان و انحلال آن و برکناری نخست وزیر به انحصار خود در آورد و سپس شورای عالی موقتی برای دستگاه قضایی تشکیل داد.

کشورهای عضو شورای همکاری عادت کرده اند که به صورت مثبت مداخله کنند تا مانع از وخامت اوضاع سیاسی در کشورهای عربی شوند که آخرین آن تونس بود؛ با توجه به بازگشت روابط تونس و قطر و رشد روابط عربستان و تونس، این پرسش برای ناظران به وجود آمده است که آیا امکان ورود این کشورها به تونس برای حل بحران کنونی وجود دارد یا نه.

قطر و تونس

روابط قطر و تونس در حال حاضر روابط گرم و نزدیکی است آن هم پس از آنکه در پی اقدامات قیس سعید، در 25 ژوئیه 2021 و برکناری ائتلاف حاکم به رهبری جنبش النهضه، روابط دو کشور رو به سردی رفته بود.

به نظر می رسد بحران مالی تونس به دری تبدیل شده است که دیپلماسی قطر از طریق آن می تواند برای تحکیم روابط با حاکمان جدید در تونس و شاید میانجیگری بین سعید و احزاب مخالف در گام های بعدی عبور کند.

آخرین اقدام قطر، سفر محمد بن عبدالعزیز الخلیفی، معاون وزیر امور خارجه قطر به تونس و دیدار با قیس سعید، رئیس جمهور این کشور بود. الخلیفی در این دیدار پیام شفاهی تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر را ابلاغ کرد.

سعید در این دیدار اهتمام کشورش به پیشبرد روابط، سرمایه گذاری و شراکت با قطر به ویژه از طریق اجرای توافقنامه های دوجانبه و همچنین انجام پروژه های سرمایه گذاری و توسعه ای در تونس در بخش های دارای اهمیت مشترک را ابراز داشت.

تلاش های قطر در سایه اقدام آن برای حل مشکلات با برخی کشورهای عربی نظیر مصر صورت می گیرد، دو کشوری که از مرحله اختلافات گذشتند و تصمیم به پیشبرد روابط و همکاری اقتصادی گرفتند.

تحرکات عربستان

در ابتدای ماه جاری، عبدالعزیز بن سعود، وزیر کشور عربستان، آمادگی عربستان برای گسترش همکاری امنیتی با تونس را اعلام و بر اطمینان ریاض به توانایی تونس برای عبور از شرایط سخت تاکید کرد.

وزیر کشور عربستان، عزم سران عربستان به تداوم کمک به تونس و ایستادگی در کنار آن برای تحقق آرمان های ملت تونس را ابراز داشت.

وی اشاره کرد که سران عربستان اطمینان دارند که تونس می تواند از این شرایط سخت عبور کند و تاکید کرد که امنیت و ثبات تونس بخشی از امنیت و ثبات عربستان محسوب می شود.

وزیر کشور عربستان آمادگی عربستان برای حمایت از روابط و همکاری با تونس در زمینه امنیتی و گسترش آن را اعلام کرد.

سفر وزیر کشور عربستان به تونس در زمانی انجام شد که تونس با بحران سیاسی و اقتصادی خفقان آور مواجه است.

همزمان با تحرکات سیاسی، پلیس تونس 24 فوریه 2023، غازی الشواشی، رهبر سابق حزب جریان دموکراتیک در تونس و از مخالفان برجسته را دستگیر کرد.

در این ماه بیش از 12 نفر از جمله سیاسیون مخالف و فعالان و سامان دهندگان اعتراضات، مدیر رادیو موزاییک و تاجران برجسته و دو تن از قضات دستگیر شدند.

سازمان عفو بین الملل این بازداشت ها را تلاش عمدی برای تنگ کردن عرضه بر مخالفان خواند و از رئیس جمهور تونس خواست این بازداشت ها با ملاحظات سیاسی را متوقف کند.

قیس سعید با انتقادهای شدیدی از سوی سازمان های حقوقی داخلی و بین المللی مواجه است که محدودیت های خودسرانه او برای آزادی ها را محکوم می کنند.

در ژوئیه 2022، پس از رفراندوم ملی، قانون اساسی جدیدی تصویب شد که اختیارات محدودی برای پارلمان قائل بود و رئیس جمهور صلاحیت اکثر مقامات اجرایی از جمله تعیین دولت و نخست وزیر را داراست.

در ابتدای سال جاری نیز انتخابات پارلمانی در تونس برگزار شد که حدود 90 درصد از رای دهندگان در آن شرکت نکردند.

روابط مستحکم

عایده بن عمر، فعال و چهره رسانه ای تونسی اشاره کرد که روابط تونس و شورای همکاری مستحکم، دارای عمق تاریخی و تمدنی است.

وی توضیح داد که روابط بین دو کشور طی ده سال اخیر به علت متغیرهای ژئوپلتیک در منطقه و تغییر ائتلاف های بین المللی، بین انسجام و هماهنگی و سردی بود.

عایده بن عمر در گفت وگویی با الخلیج آنلاین بیان کرد که بر روابط بین دو کشور به ویژه در حوزه اقتصادی منافع مشترک حاکم است.

وی توضیح داد که کشورهای شورای همکاری، سرمایه گذاری های گسترده ای در تونس دارند و کشورهای شریک تونس در این زمینه هستند.

این فعال تونسی معتقد است که قطر نقش بسزایی در حمایت از انقلاب تونس و روند انتقال دموکراسی طی ده سال گذشته ایفا کرده و از طریق نهادها و شبکه روابطش تلاش به متحد کردن نیروهای سیاسی کرده و همواره مشوق گفت وگو برای حل مشکلات سیاسی و دستیابی به راه حلی مورد رضایت همه بوده است.

وی اشاره کرد که سفر معاون وزیر خارجه قطر به تونس، حسن نیتی برای اطلاع از مواضع سران تونس و مخالفان آن و تلاشی برای نزدیک کردن بین آن دو بوده تا به اختلافات فیمابین پایان دهد.

بن عمر تاکید کرد که قطر در زمینه میانجیگری سابقه موفقی داشته و توانسته در برخی کشورها نظیر افغانستان، سومالی و غیره موفق عمل کند، از این رو قطر باید بتواند میانجیگر موفقی در تونس باشد.

وی با اشاره به سفر قریب الوقوع امیر قطر به تونس طی روزهای آتی، گفت که این سفر نقطه عطفی برای پایان درگیری ها در تونس خواهد بود.

این چهره رسانه ای تصریح کرد که عربستان شاید طرح هایی برای پیشبرد امور در تونس داشته باشد زیرا منافع خود در تونس را تهدید شده می بیند.

شورای همکاری و تونس

از نخستین لحظه از بحران سیاسی جدید در تونس پس از تعلیق پارلمان و انحلال دولت، کشورهای شورای همکاری به سرعت ایستادگی خود در کنار تونس و لزوم اولویت حکمت بر هر تصمیم دیگری را مورد تاکید قرار دادند.

در آن زمان کشورهای عضو شورای همکاری بیانیه هایی صادر کرده و به اقدامات سعید واکنش نشان دادند و خواستار حمایت از ثبات کشور شدند.

از زمان بحران در تونس، از کمک کشورهای شورای همکاری به تونس کاسته شده زیرا نگرانی از پروژه قیس سعید در این کشور و عدم توانایی آن در مقاومت طولانی تر در پی فشارهای داخلی و خارجی وجود دارد.

به علت بحرانی که اخیرا سعید با کشورهای خارجی به وجود آورد و آخرین آن اخراج یک مسئول اروپایی از تونس بود، کشورهای شورای همکاری به دنبال عدم بحرانی تر کردن شرایط با جامعه بین الملل هستند.

در سایه اوضاع اقتصادی سخت تونس، مقامات تونسی به حمایت مالی کشورهای عضو شورای همکاری تکیه دارند به ویژه با توجه به اینکه این بحران با بحران سیاسی در تونس همزمان شده است.

کشورهای عضو شورای همکاری روابط گسترده ای در همه زمینه ها با تونس دارند اما قابل توجه است که تونس در بحران شورای همکاری در سال 2017 از هیچ کشوری جانبداری نکرد.