به نوشته وبگاه ایندیپندنت عربی، به گفته دانشمندان، انفجار جمعیت به معنای عدم تعادل میان تعداد ساکنین و میزان منابع در دسترس در یک منطقه است که در راس آن فراهم بودن آب و غذا و هوا و دیگر ملزومات ادامه زندگی است.
هنگامی که قابلیت های زیست محیطی یک منطقه جغرافیایی معین کمتر از نیاز ساکنین آن است به محیط زیست سریعتر از آنچه انتظار می رود آسیب می رسد تا جایی که به پایانی دور از انتظار منجر می شود که به عنوان فروپاشی زیست محیطی و اجتماعی شناخته می شود.
شرایط کشور عراق به علت افزایش تعداد جمعیت به صورت شرایط بحرانی برای زندگی توصیف می شود و با افزایشی نزدیک به دو برابر از سال 2003 تاکنون به 43 میلیون نفر رسیده است؛ چنان که در سال 2003 میانگین جمعیت عراق 23 میلیون نفر بوده است و هر سال یک میلیون نفر به این جمعیت اضافه می شوند.
این مسئله با وجود هرج و مرج و جنگ ها و گسترش فساد و هدررفت منابع به میزان یک تریلیون و 350 میلیارد دلار در طول 20 سال گذشته است، همچنین در پی دوبرابر شدن درآمد های نفتی و حداکثر ظرفیت صادرات به میزان چهار میلیون بشکه در سال، همراه با کاهش منابع آب رودخانه های دجله و فرات و سایر شاخه های فرعی که در گذشته کشور عراق را تغذیه می کردند و کاهش سطح آب، بدون داشتن برنامه برای ساخت سدهای جدید و عوامل دیگری که قابل شمارش نیستند.
همه این موارد باعث شد که کشور عراق بدترین توصیفات را از سوی سازمان های بین المللی به دلیل فساد مقاماتش دریافت کند، در حالی که تعداد جمعیت به میزان بیش از یک میلیون نفر در سال در حال افزایش است که به گفته بسیاری از ناظران و افراد آگاه در مورد عراق یکی از تهدیداتی است که نیاز به بررسی و انجام اقداماتی دارد.
همچنین به گفته «منقذ داغر»، مدیر گروه پژوهش های مستقل، این افزایش جمعیت است و نه انفجار جمعیت و این افزایشی بزرگ و حقیقی است.
وی همچنین افزود که تخمین زده می شود که تعداد جمعیت در عراق در سال 2030 به بیش از 50 میلیون نفر برسد.
« مازن صاحب الشمری»، پژوهشگر مرکز تحقیقاتی حلول می گوید که مشکل تفسیر این افزایش و مناطق آن می تواند به برخی شرایط متغیر به علت برخورد با گروه تروریستی داعش یا بازگشت پناهندگان عراقی از خارج کشور در برابر مهاجرت های جدید برگردد.
از سوی دیگر، ازدواج های خارج از دادگاه رسمی و همچنین ولادت های ثبت نشده، به ویژه در مناطق روستایی وجود دارند که نام کودکان پس از رسیدن آنها به سن مدرسه ثبت می شود.
«احسان الشمری»، رئیس مرکز تفکر سیاسی عراق در این زمینه می گوید: آنچه در عراق رخ می دهد یک انفجار جمعیتی است و می توان آن را در دلایل زیر خلاصه کرد: در راس آن نبود یک سیاست، برنامه ریزی یا استراتژی است که از طریق آن می توان انفجار جمعیت را کنترل کرد و این اشتباه بزرگی است که دولت و نهادهای مربوطه مرتکب می شوند. شاید وزارت برنامه ریزی، علاوه بر دیگر وزراتخانه های مربوطه بیشترین ارتباط را با این موضوع داشته باشد. نبود استراتژی در برنامه ریزی جمعیت به شدت بر کشور عراق و منابع آن تاثیر می گذارد و بحران های داخلی را وخیم تر می کند و مواردی مربوط به برخی افشاگری ها و گزارش ها وجود دارند که نشان می دهند عملیات بومی سازی برای افراد توسط برخی احزاب سیاسی در جهت اهداف خاصی مربوط به تغییر ساختار جمعیتی عراق انجام شده است.
وی در ادامه می افزاید که فکر نمی کنم دستگاه های دولتی ذیربط مانند وزارتخانه های بهداشت، کار و برنامه ریزی، برنامه هایی برای راهنمایی والدین در زمینه فرزندآوری داشته باشند، حتی اگر هم وجود داشته باشد، به نتایج قابل توجهی منجر نخواهد شد.
درباره سیاست های آینده برای حل مسئله جمعیت باتوجه به افزایش جمعیت ایجاد شده، «عبدالزهره الهنداوی»، سخنگوی رسمی وزارت برنامه ریزی عراق گفت که با توجه به این افزایش جمعیت و صرف نظر از توصیف آن، ما به سیاست های بلند مدتی نیاز داریم که بتواند با این مسئله رو به رو شود و آن را به نیروی محرکه ای برای توسعه تبدیل کند.
