آسیای شرقی ماموریت سرّی ناتو در شرق آسیا

 سفر جاری چهار روزه و مفصل ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو به سئول و توکیو از ۲۹ ژانویه(9 بهمن) شروع شده اول فوریه(12 بهمن) خاتمه می یابد. او در نخستین گام از سفرش به دو کشور کره جنوبی و ژاپن در سئول بدنبال تقویت و تحکیم روابط با متحدان اسیایی ناتو و آمریکا در جنگ اوکراین و افزایش رقابت با چین است.

موضوع چین و جنگ اوکراین را باید اصلی ترین محور سفر استولتنبرگ به شرق آسیا و شاه بیت حرفهای او با مقامات سئول و توکیو دانست؛ البته زمانی که صحبت از شرق آسیا می شود، به نظر می رسد “چین” اصلی ترین هدف باشد؛ موضوعی که در واقع بخش اصلی و پنهان ماموریت وی به شرق آسیا را تشکیل می دهد.

دبیرکل ناتو در سخنرانی خود در بنیاد “چی” در مطالعات پیشرفته در سئول از کره جنوبی برای کمک هایش به اوکراین قدردانی کرد اما درعین حال این کشور را به حمایت بیشتر نظامی ترغیب کرد و افزود اکنون نیاز فوری به مهمات جنگی برای اوکراین وجود دارد.

دبیرکل ناتو قبل از آغاز سفر جاری خود به شرق اسیا، در حرفهایی وسوسه کننده برای کره جنوبی و ژاپن و البته خطرناک برای امنیت منطقه و جهان گفته بود: چین، روسیه و کره شمالی(سه کشوری که آمریکا سخت بدنبال تضعیف آنهاست) سلاح های هسته ای دارند اما متحدان ناتو (اشاره تلویحی به کره جنوبی و ژاپن) چنین سلاح هایی ندارند و این یک وضعیت خطرناک برای جهان است”.

در دیدار استولنبرگ با مقام های رسمی کره جنوبی، وی در سخنانی که حکایت از نقشه های ناتو برای گسترش نفوذ و مداخله جویی هایش در منطقه شرق آسیا با هدف محدود کردن و مهار چین دارد، خاطرنشان کرد رویدادها در اروپا و آمریکا به سایر مناطق به هم می پیوندند و متحدان خواستار کمک برای مدیریت تهدیدهای جهانی با افزایش شراکت در آسیا هستند.

دبیرکل ناتو با اشاره به افزایش ظرفیت های نظامی پکن و عملکردش در منطقه گفت باوجود این که چین رقیب و مخالف ناتو نیست اما “به شکلی بیشتر و ویژه تر در دستورکار ناتو قرار گرفته است”. وی همچنین افزود ما باید درباره مسائلی از جمله کنترل سلاح، تغییرات اقلیمی و سایر موضوعات با چین وارد گفتگو شویم.

سفر جاری دبیرکل ناتو و حرفهای نه چندان عادی او درباره چین در این سفر، وقتی در کنار اظهارات اخیر مایک مینیهان (Mike Minihan) ژنرال چهار ستاره و رییس فرماندهی تحرک هوایی ارتش آمریکا درباره چین قرار می گیرد، معنایی واضح تر و البته خطرناک تر به خود می گیرد.

مایکل مک کال نماینده تگزاس در مجلس نمایندگان آمریکا نیز هشدار ژنرال چهار ستاره مایک مینیهان مبنی بر اینکه آمریکا در سال ۲۰۲۵ بر سر تایوان با چین وارد جنگ خواهد شد را تایید کرد.

شاید حرفهای اخیر و عجیب فومیو کیشیدا نخست وزیر ژاپن که گفته بود “شرق آسیا، اوکراین فردا خواهد “، با توجه به حرفهای این ژنرال آمریکایی چندان هم بی ربط و بیراه نباشد.

این مقام نظامی ارشد آمریکا به تازگی در یادداشتی پیش بینی کرده است که آمریکا و چین تا ۲ سال آینده وارد جنگ خواهند شد و آن‌ها باید خودشان را «برای خالی کردن یک خشاب با شلیک به سر آماده کنند».

کارشناسان معتقدند آمریکا بعد از دخالت غیرمستقیم برای به راه انداختن جنگ اوکراین و حالا هم با حمایت مستقیم از اوکراین در برابر روسیه به دنبال تضعیف و مهار حداکثری روسیه به عنوان یکی از اصلی ترین قدرت های رقیب است، بعید نیست بخواهد در آینده و بعد از تجدید قوای خود و متحدان ناتویی اش، سناریویی مشابه جنگ اوکراین و روسیه را این بار در شرق آسیا و با هدف مهار و تضعیف چین به راه بیاندازد. آمریکا به ویژه از سال گذشته تا کنون همواره به دنبال داغ تر کردن و متشنج تر کردن مسئله تایوان و تا حدودی هم کره شمالی بوده و همواره بطور مستقیم و نیز از طریق ابزاری در اختیار به نام “ناتو”، سعی در تحریک کره جنوبی و ژاپن و ترغیب آنها به افزایش بودجه دفاعی، گسترش توانمندی های نظامی و استفاده از آنها به عنوان جبهه ای موثر در جنگی احتمالی آینده علیه چین دارد.

از سوی دیگر استولتنبرگ در مصاحبه با خبرگزاری یونهاپ گفت: ما باید مشارکت میان ناتو و کره جنوبی را تقویت کنیم زیرا امنیت ما بیش از پیش در هم تنیده شده است. آنچه در آسیا و هند-اقیانوسیه رخ می‌دهد برای اروپا و ناتو مهم است.

وی در بخش دیگری از مصاحبه خود گفت: ما باید با تهدیدها و چالش‌های جهانی از جمله تهدیدهایی که از سوی چین ایجاد می‌شود، مقابله کنیم. یکی از راه‌های مقابله با این تهدیدها همکاری نزدیک‌تر با شرکایمان در منطقه است.

فومیو کیشیدا نخست وزیر ژاپن و یون سوک یول رئیس جمهوری کره جنوبی در نشست ائتلاف نظامی ناتو که از ۲۸ تا ۳۰ ژوئن (۷ تا ۹ تیر) در مادرید برگزار شد، شرکت کردند. در آن زمان سران ژاپن و کره جنوبی این ادعا را مطرح کردند که کشورهایشان به واسطه تجاوز روسیه تهدید می شوند و به همین دلیل به سمت ناتو روی گردان شده اند.

از آنجا که ژاپن درگیر مناقشات ارضی با روسیه است و مرز دریایی با این کشور دارد و حمایت تاریخی کرملین از کره شمالی نیز یک نگرانی امنیتی برای سئول محسوب می شود، این دو کشور از نگرانی های امنیتی خود دست آویزی برای پیوستن به ناتو بدست آوردند.

اما دلیل اصلی احتمالا موضوع دیگری بود. کره جنوبی و ژاپن به دلیل هم جواری با چین و اختلافاتی که با این ابرقدرت شرق دارند، همواره و بنا بر تحریک ها و ترغیب هایی که از سوی آمریکا ناتو صورت می گیرد، در تلاش هستند تا از راه های گوناگون، راهی برای کاهش قدرت و مهار نفوذ اژدهای زرد بیابند و نشست سران ناتو در مادرید، فرصت خوبی برای تقویت تحرکات چین ستیزانه این دوکشور آسیایی و متحدان ناتویی آنها از جمله واشنگتن بود.

طبق توافق های انجام شده میان سئول و ناتو در تابستان ۲۰۲۲، دو طرف جدای از همکاری در زمینه‌های نظامی و امنیتی، «شراکت و همکاری استراتژیک جدیدی» خواهند داشت تا با چالش‌های چندجانبه و تهدیدات امنیتی مواجهه شوند.

کره‌جنوبی و ناتو برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ وارد همکاری استراتژیک شدند و بعد از آن از طریق توافق‌های جداگانه این شراکت را در سال‌های ۲۰۱۲، ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ توسعه دادند. کره جنوبی حدود دو ماه قبل نیز دفتر نمایندگی خود در ناتو را رسما افتتاح و راه اندازی کرد.

سایت تحلیلی گلوبال تایمز چین در گزارشی، با اشاره به سیاست های نظامی دولت ژاپن نوشت: ژاپن به طور فزاینده ای در تلاش برای توجیه افزایش قدرت نظامی خود به بهانه تهدیدهای خارجی است اما با نگاهی به منطقه، این ژاپن است که با پیروی دقیق از استراتژی ایالات متحده، وضعیت منطقه را به لبه خطر نزدیک می کند.

این تحرکات توکیو نیازمند توجه بسیار است، اگر ژاپن همچنان به عنوان مهره ایالات متحده در منطقه آسیا و اقیانوسیه برای ایجاد مشکل عمل می کند، باید مراقب باشد که خود قربانی ایالات متحده یا حتی اوکراین در شرق آسیا نشود.

عبارت «شرق آسیا، اوکراین فردا است» اخیرا به یکی از عبارات و تکیه کلام های مورد علاقه نخست وزیر ژاپن تبدیل شده است و وی در سخنرانی اصلی خود در نوزدهمین گفتگوی لاشانگری‌ در سنگاپور در ماه ژوئن (خرداد) و اواخر همان ماه در نشست سران ناتو این عبارت را تکرار کرد.

پیام کیشیدا واضح است: او خواستار توجه بیشتر به منطقه و به اصطلاح نگرانی‌های امنیتی ژاپن از سوی ایالات متحده و متحدانش در ناتو است که از زمان شروع جنگ بر روی مقابله با روسیه در اروپا تمرکز کرده‌اند. به ویژه سخنان کیشیدا متوجه چین است. او در تلاش است تا سایر کشورهای غربی را متقاعد کند که چین بزرگترین چالش بعدی است که باید به طور مشترک توسط غرب با آن مقابله شود.

چنین ایده ای در سفر اخیر نخست وزیر ژاپن به اروپا و ایالات متحده بیشتر مطرح شد. به گزارش رادیو فرانسه، در نشست ۲+۲ در روز چهارشنبه، توکیو و واشنگتن در مورد نحوه رسیدگی به مشکلات پکن به توافق رسیدند و «یک ائتلاف استراتژیک» علیه چین ایجاد کردند.

علاوه بر این، کیشیدا با فشار برای همکاری با اروپا در تحقق «اقیانوس هند-اقیانوس آرام، آزاد و باز» تلاش می کند تا اعضای بیشتری از ناتو را در چارچوب استراتژی آسیای شرقی خود وارد کند و آنها را متقاعد کند تا همکاری نظامی با ژاپن را برای مقابله با چین تقویت کنند.

از سوی دیگر دولت یون سوک یول روابط نزدیکی با ناتو برقرار کرد. رئیس جمهوری کره جنوبی در ماه ژوئن 2022 در اجلاس سران ناتو شرکت کرد و دولتش در ماه نوامبر یک دفتر نمایندگی در این سازمان با هدف دفاع سایبری، مبارزه با تروریسم و مسائل امنیت منطقه ای ایجاد کرد.

کره جنوبی نیز گرچه این روزها به یکی از غول های صنعتی و اقتصادی آسیا تبدیل شده، وضعیتی شکننده دارد به ویژه اینکه در کنار یک قدرت هسته ای مثل کره شمالی قرار گرفته که شدت خصومت بین آنها بر کسی پوشیده نیست. کره شمالی روابط نزدیکی با چین دارد و کره جنوبی برای در امان ماندن از هرگونه گزند احتمالی از سوی کره شمالی به عنوان یک قدرت هسته ای و موشکی، همواره به فکر آن است تا به یک قدرت و هم پیمان خارجی تکیه کند.

به نظر می رسد افزایش رفت و آمدها و همکاری های میان ژاپن و کره جنوبی با ناتو و آمریکا، به شکلی است که شرایط در شرق آسیا را به سمت یک درگیری احتمالی سوق می دهد؛ جنگی که هدف اصلی آن مهار چین خواهد بود و بهانه خوبی به نام تایوان هم برای روشن شدن جرقه این جنگ وجود دارد. در چنین شرایطی، اگرچه چین فعلا سیاست و رویکرد سکوت و صبر راهبردی را در پیش گرفته است اما بدون تردید واشنگتن و ناتو نسبت به ابعاد خطرناک و گسترده “خشم اژدهای زرد” بی اطلاع نیستند.