بازار: والری ساولیف، وزیر حمل و نقل روسیه، به تازگی متوجه نقش حیاتی ایران برای لجستیک کشورش در این روزها از طریق کریدور حمل و نقل شمال-جنوب (NSTC) شده است.
بنابه اظهارات او، تحریم‌های بی‌سابقه غرب به رهبری آمریکا که در پاسخ به حمله روسبه به اوکراین اعمال شد «عملاً تمام تدارکات کشور را شکسته و مسکو ناگزیر به دنبال کریدورهای لجستیکی جدید است.» و اولین موردی که کشورش در اولویت قرار دارد، NSTC از طریق ایران است و سه بندر دریای خزر در حال حاضر به عنوان مجرای تجاری با جمهوری اسلامی عمل می‌کنند. همچنین وی اذعان داشت که هنوز کارهای زیادی برای انجام اتصال زمینی وجود دارد.
البته از قبل پیش بینی شده بود که پس از حمله روسیه، اهمیت ایران برای روسیه بسیار بیشتر خواهد شد. چون NSTC به عنوان یک کریدور همگرایی بین تمدنی عمل می‌کند؛ چون تمدن تاریخی مسیحی روسیه، تمدن اسلامی ایران و تمدن هندوی هند را به هم متصل می‌کند و به تمدن‌های دیگر مانند آفریقا و آسیای جنوب شرقی به طور غیرمستقیم متصل می شود. در واقع، این کریدور محل تنفس برای مسکو در راستای کاهش تاثیرات تحریم‌های غرب است به ویژه اگر امکان اتصال به دهلی فراهم شود.
بدون مشارکت پیشرو ایران در NSTC، روسیه از شراکت با هند محروم خواهد شد. اما همکاری این سه قدرت به جهان کمک می‌کند تا در عبور از جهان دوقطبی به سیستم چندقطبی در روابط بین‌الملل موفق باشد که عمدتاً تحت تأثیر رقابت بین ابرقدرت‌های آمریکا و چین شکل گرفته است. اکنون به طور فزاینده‌ای می‌توان از قطب سوم قدرت نیز صحبت کرد که ریشه در همگرایی استراتژیک بزرگ بین روسیه، ایران و هند دارد. هرچند که این موضوع بطور رسمی اعلام نمی‌شود تا از سوء تفاهم ابرقدرت‌های آمریکایی و یا چینی جلوگیری کنند، اما به باور کارشناسان هر سه به طور غیررسمی در تلاش هستند تا یک جنبش جدید غیرمتعهدها را تشکیل دهند.
پیامدهای بین المللی موفقیت طرح آنها به معنای واقعی کلمه تغییردهنده بازی بوده و از همین روی تلاش‌ها برای متوقف کردن آنها به طور فعال در حال انجام است. در این میان رسانه‌های غربی در رهبری مبارزه اطلاعاتی به رهبری ایالات متحده علیه مشارکت استراتژیک روسیه و ایران که مکمل مشارکت راهبردی روسیه و هند است را انجام می‌دهند.
ایران به عنوان پل ژئواکونومیک طبیعی بین این دو قدرت بزرگ عمل می‌کند، با توجه به درخواست گزارش شده روسیه از هند برای افزایش پنج برابری صادرات خود کاملا منطقی است که هماهنگی روسیه و ایران نیز در نتیجه گسترش یابد
گسترش همکاری روسیه و ایران از شام به آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی
از آنجایی که روسیه و هند از طریق کریدور حمل و نقل شمال-جنوب تجارت بیشتری در سراسر آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی انجام می‌دهند، طبیعتا هماهنگی روسیه و ایران در این مناطق نیز گسترش خواهد یافت. علی باقری معاون وزیر امور خارجه ایران در سفر اخیر خود به مسکو گفت که او و همتایان روسی اش برای گسترش هماهنگی در طیف وسیعی از مناطق ساز و کارهایی را تدوین کرده‌اند. به گفته وی، «روابط ایران و روسیه به موضوع سوریه محدود نمی‌شود. تهران و مسکو همکاری بسیار خوبی در حوزه قفقاز دارند، زیرا پلتفرم ۳+۳ الگوی بسیار خوبی برای ایجاد امنیت منطقه‌ای در قفقاز است.
همچنین براساس گزارش‌ها وی در آخرین نشست چندجانبه در مسکو در مورد این موضوع به همکاری روسیه و ایران در افغانستان اشاره کرده است. بین کشورهای منطقه و هند روند نوین این است که این دو قدرت بزرگ همکاری‌های خود را از شام به آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی گسترش داده‌اند که نشان دهنده نقش کانونی ایران در گذار سیستم جهانی به چندقطبی است.
تحریم‌های طلایی غرب به رهبری ایالات متحده به دلیل حمله روسیه به اوکراین، به طور ناخواسته همگرایی استراتژیک بزرگ بین کشور هدف و ایران را تسریع کرد که دلیل آن نیز بسیار ساده است، چون هر دو کشور قربانی جنگ سرد جدید یعنی سیاست فشار حداکثری بلوک غرب هستند. در این میان نقش هند نیز به دلیل تاثیر آن در کاهش اثرات منفی تحریم ها بیشتر شده است. اما نکته اصلی این است که ایران به عنوان پل ژئواکونومیک طبیعی بین این دو قدرت بزرگ عمل می‌کند، با توجه به درخواست گزارش شده روسیه از هند برای افزایش پنج برابری صادرات خود کاملا منطقی است که هماهنگی روسیه و ایران نیز در نتیجه گسترش یابد.
این توسعه زمینه استراتژیک را به روابط آنها اضافه می‌کند، زیرا کریدور حمل و نقل شمال-جنوب (NSTC) تجارت روسیه و هند را از طریق ایران تسهیل می‌کند. بنابراین این سه کشور را قادر می‌سازد تا به طور مشترک قطب سوم نفوذ را برای شکستن دو قطبی کنونی روابط بین‌الملل توسط دو ابرقدرت چین و آمریکا ایجاد شود. از آنجایی که روسیه و هند از طریق NSTC بیشتر در سراسر آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی تجارت می‌کنند، طبیعتا هماهنگی روسیه و ایران در این مناطق نیز گسترش خواهد یافت.
این موضوع توضیح می‌دهد که چرا معاون وزیر امور خارجه ایران از مسکو بازدید کرده است و قصد دارد سازوکارهایی را برای این منظور در آن دو بخش اوراسیا بین آنها تدوین کند که بر اساس هماهنگی موفقیت آمیز قبلی آنها در منطقه شام و سوریه است. بنابراین کارشناسان باید انتظار داشته باشند که ایران در آینده آتی نقش بیشتری را در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی ایفا کند، چون روسیه درها را برای آن در آنجا باز می‌کند تا فرآیندهای چند قطبی را تسریع بخشد.
جمهوری اسلامی برای امنیت منطقه‌ای به طور کلی و در قفقاز جنوبی به طور خاص سرمایه گذاری می‌کند، چون درگیری در اطراف آن خطر بی ثباتی داخلی را به همراه می‌آورد.بنابراین منطقی است که چرا ایران در این راستا با روسیه و دیگران همکاری نزدیک دارد.
دلیل رابطه راهبرد مسکو و تهران
همانطور که ملاحظه شد مشارکت راهبردی روسیه و ایران را می‌توان در سطح جهانی و حتی تاریخی مهم توصیف کرد، به همین دلیل است که کارشناسان باید آن را از نزدیک دنبال کنند و در جریان آخرین تحولات این دو کشور باشند. کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، اخیرا در یک کنفرانس مطبوعاتی جزئیاتی از مشارکت راهبردی دو کشور را به اشتراک گذاشت. او اعلام کرد که مذاکرات در مورد تاسیس منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به رهبری روسیه تکمیل شده و اکنون این سند برای تصویب به پارلمان‌های کشورهای مربوطه ارسال خواهد شد.
وی گفت: حجم تجارت ایران و روسیه ۲۷ درصد افزایش یافته است و ما اکنون در حال تلاش برای خرید غلات، دانه‌های روغنی و روغن آفتابگردان در روسیه هستیم. ما همچنین تلاش می‌کنیم تا محصولات و مواد غذایی مورد نیاز روسیه را تامین کنیم. همچنین تضمین می‌کنیم که نیازهای اولیه و کالاهای اساسی از همسایه شمالی ما خریداری شود.
همانطور که مشاهده می‌شود، روابط تجاری دو کشور متحول و حتی متنوع شده است. علاوه بر این، آنها در حال بررسی ساخت مشترک وسایل نقلیه، گسترش ارتباطات در زمینه انرژی و افزایش استفاده از روبل در تجارت دوجانبه هستند.
همچنین کاظمی با بیان اینکه مکانیسم ۳+۳ برای مدیریت امور منطقه‌ای در قفقاز جنوبی بنا شده است، افزود: «مسلماً مسئله امنیت و ثبات در قفقاز جنوبی برای ما بسیار مهم است. ما کاملا از تمامیت ارضی کشورهای قفقاز جنوبی حمایت می کنیم و هرگونه تغییر ژئوپلیتیکی در آن منطقه را خطرناک می‌دانیم و با آن مخالفیم.»
به باور کارشناسان این موضع ایران متعادل و کاملاً با قوانین بین‌المللی همسو است. علاوه بر این، نشان می‌دهد که ایران یک بازیگر منطقه‌ای مسئولیت‌پذیر است و نه سرچشمه بی‌ثباتی که رقبای آن به دروغ آن را به تصویر می‌کشند. برعکس، جمهوری اسلامی برای امنیت منطقه‌ای به طور کلی و در قفقاز جنوبی به طور خاص سرمایه گذاری می‌کند، چون درگیری در اطراف آن خطر بی ثباتی داخلی را به همراه می‌آورد. بنابراین منطقی است که چرا ایران در این راستا با روسیه و دیگران همکاری نزدیک دارد.
همه این جنبه‌های مثبت فوق الذکر شراکت راهبردی روسیه و ایران با افزایش اهمیت ایران در راهبرد کلان روسیه پس از جنگ اوکراین افزایش یافته است. چون این دو کشور به همراه هند به دنبال ایجاد اتحاد برای نقش فزاینده در جهان چندقطبی هستند.
از همین روی کریدور حمل و نقل شمال-جنوب (NSTC) که هر سه آنها را به یکدیگر متصل می‌کند، با در نظر گرفتن میزان سرعت بخشیدن به فرآیندهای چند قطبی، به سرعت به عنوان یکی از مهم ترین کریدورهای ژئواستراتژیک در اوراسیا ظاهر می‌شود. با در نظر گرفتن این موضوع، مشارکت راهبردی روسیه و ایران را می‌توان از نظر جهانی و حتی تاریخی مهم توصیف کرد.
