آرش رئیسی‌نژاد، استاد دانشگاه تهران، در رشته‌توئیتی نوشت: «اینجا بندر ترکمن‌باشی است؛ بزرگ‌ترین بندر زیر سطح دریا با مساحت ۱.۳۸۵ میلیون متر مربع با هدف بارگیری ۲۶ میلیون تن کالا. این بندر با سرمایه‌گذاری ۱.۵ میلیارد دلاری شرکت ترکیه‌ای چالیک‌هلدینگ توسعه یافته و البته شرکت‌های چینی نیز در این پروژه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. داستان چیست؟
این بندر پیوندگاه کریدور لاجورد و کریدور ترنس‌کاسپین است. کریدور لاجورد یا کریدور لاپیس لازولی در کنار خط لوله تاپی و انتقال برق آسیای میانه – آسیای جنوبی CASA1000 میراث ابتکار عمل جاده ابریشم نوین NSRI آمریکاست که افغانستان را به ترکمنستان قفقاز، ترکیه و اروپا وصل می‌کند.
کریدور ترنس‌کاسپین از گذرگاه مرز چین با قرقیزستان آغاز می‌شود و با گذر از بندر ترکمن‌باشی به بندر باکو می‌رسد. در اینجا به تفلیس و قارص می‌رسد و در مسیری شرقی – غربی به استانبول و سپس اروپای جنوبی وصل می‌شود. اینجاست که سرمایه‌گذاری هنگفت آنکارا در بندر ترکمن‌باشی معنا می‌یابد.
این همه داستان نیست. بنادر قزاقستانی آکتائو و بندر کوریک ۲۵ درصد از مجموع عملکرد بنادر دریای کاسپین را در دست دارند. آکتائو (شوچنکو سابق) با سرمایه‌گذاری بیش از ۳۰ میلیارد دلار و ظرفیت ۲۶ میلیون تن قطب صادرات و واردات این کشور است. کوریک نیز ظرفیت ۴ میلیون تن دارد.
این بنادر پایانه کریدور میانی هستند. این کریدور از خورگوس آغاز می‌شود و آسیای مرکزی را به قفقاز و ترکیه و سپس اروپای جنوبی وصل می‌کند. قطار باری این مسیر را طی مدت دوازده روز می‌پیماید و زمان لازم برای انجام‌دادن تمامی تشریفات گمرکی در مسیر کریدور نهایتاً سه ساعت اعلام شده است.
خورگوس در مرز چین و قزاقستان، جایی که آن را «روتردام آینده» و «نقطۀ اوراسیایی دسترس‌ناپذیری» می‌نامند، مهم‌ترین نماد بندر خشک است. کلان‌طرح تزانزیتی قزاقستان، مسیر روشن، درهم‌تنیده با BRI است؛ به گونه‌ای که قزاق‌ها به شوخی می‌گویند که کشورشان قصد دارد «بند» کمربند چین باشد.
ترکیب دو کریدور ترنس‌کاسپین و کریدور میانی را باید در راه کمربند بایرام ترکیه دید. این مفهوم به محور آسیای میانه – قفقاز – ترکیه – بالکان اشاره دارد که بر پایۀ نفوذ زبانی – فرهنگی آنکارا در این مناطق خواهد بود. کمربند بایرام مهم‌ترین نماد مفهوم استراتژیک «سیب سرخ» نیز است.
این مفهوم مهم‌ترین نماد توسعه‌طلبی ترکیه از طریق اتحاد ترک‌تباران از بالکان تا آسیای میانه و سین‌کیانگ اشاره دارد. دخالت‌های نظامی ترکیه در لیبی، قبرس، سوریه، عراق، آذربایجان و مدیترانۀ شرقی در کنار شورای ترک یا «شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان» را باید بر پایۀ چنین مفهومی نگریست.
این کریدورها از دریای کاسپین به بندر باکو با سه پایانه و هفده پست اسکله و همچنین بندرگاه نوین الات و ایستگاه نفتی در دیوبند و سنگچال دسترسی دارند. خطوط لوله زیر سطح دریا امکان صادرات میدان نفتی تنگیز قزاقستان و میدان گازی سرخس ترکمنستان به اروپا و دریای مدیترانه را فراهم می‌کند.
مسیر قفقازی این دو کریدور شامل خطوط مواصلاتی سه‌گانه است: مسیر ترانزیتی باکو – تفلیس – قارص BTK، خط لولۀ گاز طبیعی قفقاز جنوبی SCP و خط لولۀ نفت باکو – تفلیس – جیحان BTC که با سرمایه‌گذاری بریتیش پترولیوم راه‌اندازی شد. اینجاست که باید اهمیت خطر سهمگین کریدور زنگزور را دید.
در زمانه‌ای به سر می‌بریم که جنگ کریدوری و رقابت زیرساختی از مهم‌ترین کلان‌روندهای کنونی در جهان است. با این حال عدم فهم ژئوپلتیک راه و پرهیز از کاربست دیپلماسی راه از سوی تصمیم‌گیرندگان باعث دورزدن کشور توسط کریدورهای منطقه‌ای و در نتیجه، فرسایش ژئوپلتیک ایران شده است.»
