در حالی شمارش معکوس برای برگزاری و اعلام نتایج انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا آغاز شده است که از چند ماه پیش بازیگران ذی‌نفع داخلی و خارجی در حال برنامه‌ریزی، لابی و سرمایه گذاری برای پیروزی نمایندگان و احزاب هم‌پیمان خود در انتخابات بودند. یکی از بلوک‌های قدرتمند «لابی» در خیابان «کی استریت»، لابی کشورهای عربی، به‌ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس است. با پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات نوامبر ۲۰۲۰ و روی کارآمدن کابینه «بایدن- هریس» کشورهای «اقتدار گرا» و «محافظه‌کار» منطقه یکی از بزرگ‌ترین متحدان خود یعنی دونالد ترامپ را از دست دادند.
این تغییر قدرت در حالی رخ داد که «جو» بارها در جریان کمپین‌های انتخاباتی خود با تهدید «دیکتاتوری‌های خودکامه» آنها را تهدید به پاسخگویی در قبال مسائل حقوق بشری می‌کرد.(هرچند که جوبایدن نیز در عمل اقدامات زیادی علیه این کشورها انجام نداد.) در چنین شرایطی به نظر می‌رسد گزینه مطلوب کشورهای عرب منطقه شکست دموکرات‌ها در کنگره و مقدمه‌چینی برای پیروزی احتمالی ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴ باشد. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد سناریوهای مختلف در خصوص پیروزی یا شکست دموکرات‌ها در انتخابات و تاثیر آن بر خاورمیانه عربی داشته باشیم.
در سال ۲۰۱۵ با کاهش شدید قیمت انرژی، روسیه با همکاری کشورهای عربی، به‌ویژه سعودی تصمیم گرفتند تا برای افزایش قیمت نفت و مقابله با نفوذ شرکت‌های آمریکایی سیستم نفتی جدیدی به نام «اوپک پلاس» ایجاد کردند. این همکاری حتی در جریان بحران اوکراین نیز ادامه یافت و حتی سفر بایدن به منطقه غرب آسیا نیز نتوانست مانع همکاری مسکو و کشورهای عربی شود. حال حزب دموکرات در شرایطی قرار گرفته است که کشورهای عربی بدل به عامل اصلی پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات میان دوره‌ای شدند. در پاسخ به اقدامات اخیر «اوپک پلاس» روکانا نماینده ایالت کالیفرنیا و ریچارد بلومنتال نماینده کنتیکت به دلیل آنچه همکاری سعودی با روسیه خواندند، خواستار توقف فروش تسلیحات نظامی به ریاض شدند. همچنین برخی نمایندگان دموکرات کنگره به دنبال فعال کردن لایحه «نوپک» هستند تا از این طریق به اعمال مجازات اقتصادی علیه ریاض و کشورهای عربی بپردازند.
پیروزی مجدد دموکرات‌ها در انتخابات کنگره
با وجود کارنامه نسبتا ضعیف دولت بایدن برای اداره امور داخلی آمریکا و عدم حل پرونده‌های اصلی در حوزه سیاست خارجی، ممکن است فضای دو قطبی حاکم بر سپهر سیاسی این کشور موجب شکست مجدد جمهوری خواهان و حفظ «تاج و تخت» دموکرات‌ها در کنگره شود. پیروزی در انتخابات کنگره می‌تواند مقدمه‌ای برای کاهش فشارها بر روی دولت بایدن و خیز دموکرات‌ها برای زورآزمایی جدی با ترامپ باشد. در صورت تحقق این سناریو دموکرات‌ها احتمالا برای بهبود فضای داخلی آمریکا سیاست مصالحه را با پایتخت‌های عربی دنبال خواهند کرد. کاهش تنش‌ها با ایران- ترکیه و گسترش روابط راهبردی با چین- روسیه موجب شده است تا گزینه کودتا یا کنار گذاشتن دیکتاتورهای عربی از اریکه قدرت بسیار کم رنگ شود. در چنین شرایط بایدن و تیم امنیت ملی وی سعی خواهند کرد تا با ارائه پیشنهادات جذاب سیاسی، اقتصادی و نظامی سیاست‌های خود را به اعراب منطقه نزدیک کرده و زمینه لازم برای بازسازی روابط را ایجاد کنند.
در صورت تحقق این سناریو احتمالا باید شاهد کاهش حملات حقوق بشری دموکرات‌ها به محمد بن سلمان، تشدید فشارها بر روی دولت نجات ملی یمن، عمل به تعهدات نظامی به ابوظبی، خارج کردن لایجه «نوپک» از دستور کنگره، افزایش فشارها بر تهران و تشدید همکاری میان ریاض- تل‌آویو (ایجاد سیستم امنیتی- پدافندی مشترک) باشیم. در سوی مقابل کشوهای عربی نیز برای نشان دادن «حسن نیت» خود به دموکرات‌ها به بازگشت ثبات به بازار انرژی، کمک به تامین انرژی اروپا در فصل سرما و کاهش تورم در آمریکا کمک خواهند کرد.
شکست دموکرات‌ها؛ تشدید تقابل یا آغاز صلح؟!
در دو سال گذشته شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در آمریکا به گونه‌ای رقم خورده است که موجب افزایش هزینه‌های زندگی (سوخت، مواد غذایی و …) ، فاصله گرفتن از متحدان سنتی در خاورمیانه عربی، تشدید تنش‌ها در تایوان، تقابل نیابتی با مسکو در اوکراین و عدم احیای برجام شده است. ارائه چنین کارنامه ضعیفی از سوی دموکرات‌ها در مسائل داخلی و بین‌المللی موجب برگشتن ورق به نفع رقبای جمهوری خواه در ایالت‌های مختلف آمریکا شده است. آخرین نظرسنجی‌ها در آمریکا خبر از پیشرفت ۱۱ پله‌ای جمهوری خواهان و پیشتازی در انتخابات با اخذ ۲۲۴ کرسی دارد. حال با فرض صحت این نظرسنجی‌ها اگر جمهوری خواهان فاتح انتخابات ۲۰۲۲ باشند آنگاه زمینه لازم برای آغاز کمپین انتخاباتی ترامپ و پیروزی وی در انتخابات ۲۰۲۴ فراهم خواهد شد. در صورت پیروزی جمهوری خواهان آنگاه دو سناریو در خصوص نوع رفتارهای دموکرات‌ها در قبال خاورمیانه عربی قابل تصور است.
سناریو اول آن است که دموکرات‌ها برای گرفتن انتقام «اوپک پلاس» و عدم همراهی عرب‌ها برای بازگشت ثبات به بازار انرژی فشارها بر روی دولت‌های منطقه را از طریق فعال کردن ناآرامی‌های اجتماعی یا مسائل حقوق بشری تشدید کنند. در این سناریو حتی اعمال تحریم‌های تسلیحاتی یا اقتصادی بر روی کشورهای عربی (به ویژه عربستان و امارات) گزینه‌ای محتمل به نظر می‌رسد.
در سناریو دوم دموکرات‌ها برای مهار تورم داخلی و کاهش میزان همکاری اعراب با روسیه و چین حاضر به دادن امتیازات راهبردی همچون کمک به سعودی برای پیروزی در جنگ یمن، تحویل جنگنده‌های نسل پنج «اف- ۳۵»، افزایش کمک مالی به ارتش مصر، تشدید کمپین فشار حداکثری علیه تهران و … خواهند شد. در صورت اجرایی شدن این سناریو آنگاه کشورهای عربی بار دیگر بدل به یکی از متحدان اصلی واشنگتن در پرونده‌های مهم بین‌المللی همچون «بحران اوکراین» یا مهار «برنامه هسته‌ای ایران» خواهند شد. همچنین در این سناریو با توجه به قدرت گیری مجدد نتانیاهو در رژیم صهیونیستی ممکن است بار دیگر پرونده «توافق آبراهام» به جریان بیفتد و کشورهای عربی بیشتری به روند سازش بپیوندند.
بهره سخن
با برگزاری انتخابات میان دوره‌ای کنگره در ۸ نوامبر ۲۰۲۲، نتیجه دوسال فعالیت دولت دموکرات و تبلیغات جمهوری خواهان در مقام اپوزوسیون مشخص خواهد شد. نتایجی که به شکل مستقیم یا غیر مستقیم منافع بسیاری از بازیگران در سطح بین‌المللی را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. با پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات پیش‌رو به نظر می‌رسد بخشی از فشارها بر روی دولت بایدن برداشته خواهد شد و دموکرات‌ها برای تصویب و اجرایی کردن سیاست‌های خود می‌توانند بر روی حمایت کنگره حساب باز کنند. در صورت تحقق این سناریو احتمالا بایدن برای تسهیل مسیر پیروزی در انتخابات بعدی آمریکا به سمت بازسازی روابط با جهان عرب حرکت خواهد کرد.
حال اگر دموکرات‌ها نتوانند در انتخابات میان دوره‌ای کنگره توفیقی به دست آورند و شکست بخورند آنگاه دو سناریو در خصوص روابط واشنگتن و خاورمیانه عربی قابل تصور خواهد بود. نخست ممکن است بایدن برای گرفتن انتقام از دست کنگره سیاست «فشار حقوق بشری» را علیه اعراب به کار گرفته و زمینه افزایش تحریم‌های خارجی و آشوب‌های اجتماعی را در این منطقه فراهم آورد. گزینه دوم ساکنان کاخ سفید روی آوردن به راهبرد مصاحله با ریاض و تلاش برای جلب نظر آن ها جهت پایین آمدن قیمت‌ها در آمریکا و بازگشت ثبات به بازار انرژی است. با توجه به فضای سیاسی داخل آمریکا و تحولات بین‌المللی به نظر می‌رسد کشورهای عرب منطقه دست بالا را نسبت به دموکرات‌ها دارند و می‌توانند با استفاده از سلاح «انرژی» به تامین حداکثری منافع خود در روابط دوجانبه با کاخ‌سفید بپردازند.
