مهدی شاپوری در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به افزایش توجه چین به غرب آسیا، اهمیت این منطقه را تاکنون برای چین در حوزه‌های اقتصادی دانست و خاطرنشان کرد: اکنون میزان تجارت و سرمایه‌گذاری چین در جهان، نسبت به آمریکا افزایش داشته و پیش‌بینی‌ها بر این است که تا سال 2030 این کشور به لحاظ تولید ناخالص داخلی هم از آمریکا پیشی خواهد گرفت.
وی به رشد چین در حوزه‌های تحقیق و توسعه، تقویت فناوری و سرمایه‌گذاری‌های نظامی پرداخت و گفت: اکنون چین به شریک بزرگ اقتصادی بسیاری از کشورها تبدیل شده و با توجه به جایگاه مهم غرب آسیا در سیاست خارجی چین، شاهد افزایش حضور این کشور در خاورمیانه و شمال آفریقا هستیم. البته با در نظر گرفتن این نکته که این منطقه تاکنون حدود 50 درصد از نفت موردنیاز چین را تأمین می‌کرده، اهمیت آن بیشتر در زمینه امنیت و تضمین تامین انرژی بوده است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه چین به دلایل محیط زیستی ناچار به کاهش مصرف زغال‌سنگ است که تاکنون مهم‌ترین منبع انرژی‌اش محسوب می‌شده، ادامه داد: پیش‌بینی‌ها بر این است که تا سال 2030، وابستگی 50 درصدی چین به انرژی خاورمیانه به حدود 70 درصد خواهد رسید و احتمال دارد این کشور در آینده به منابع گازی خاورمیانه نیز بیشتر توجه کند.
شاپوری با یادآوری گسترش روابط تجاری چین با کشورهای غرب آسیا افزود: بر اساس برخی برآوردها، حجم تجارت چین با خاورمیانه و شمال آفریقا بیش از 250 میلیارد دلار است. هرچند این رقم ممکن است در مقایسه با تجارت با اروپا یا آمریکا رقم کمی باشد؛ اما در اقتصاد بزرگ چین هر تجارتی اهمیت دارد.
افزایش سرمایه‌گذاری چین در غرب آسیا
وی بابیان اینکه غرب آسیا برای چین اهمیت ویژه‌ای دارد و انتظار می‌رود با توجه به پروژه بزرگ کمربند – جاده، سرمایه‌گذاری‌های چین در این منطقه بسیار افزایش یابد، گفت: یکی از مواردی که چین در این راستا موردتوجه قرار داده، توافق 25 ساله با ایران بوده که اگر اجرایی شود، 400 میلیارد دلار در زیرساخت‌های ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد و نفت قابل‌توجهی از ایران خواهد خرید.
عضو هیئت‌علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی سرمایه‌گذاری‌های چین در غرب آسیا را بیشتر در حوزه‌های زیرساختی برشمرد و اضافه کرد: این منطقه جایگاه مهمی در چشم‌انداز سیاست خارجی چین دارد؛ چراکه با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی‌اش، در بزرگ‌ترین پروژه راهبردی چین، پروژه کمربند- جاده، منطقه‌ای کانونی در نظر گرفته شده است.
شاپوری با بیان اینکه چین به لحاظ نظامی – امنیتی کمتر وارد تعامل با غرب آسیا شده است، تصریح کرد: اگر بحث کاهش حضور نظامی آمریکا به‌طورجدی در این منطقه انجام شود، چین به دلیل مباحث امنیت انرژی، ناچار خواهد شد به لحاظ نظامی – امنیتی بیشتر در این منطقه مداخله کند. از سوی دیگر برای کشورهای غرب آسیا نیز حضور چین اهمیت دارد؛ چراکه چین در مقایسه با آمریکا، این امتیاز را دارد که به نظام‌های سیاسی و داخلی کشورها توجهی ندارد و به دنبال پیگیری مسائلی مانند دموکراسی و حقوق بشر هم نیست. این مسئله برای کشورهای منطقه که نسبت به مداخله آمریکا در مسائل داخلی‌شان ناراضی هستند، امتیاز بزرگی محسوب می‌شود.
اهمیت چین برای کشورهای غرب آسیا
وی ادامه داد: کشورهای مخالف آمریکا، چین را اهرمی برای موازنه با آمریکا می‌بینند و در طرف مقابل، کشورهای حامی آمریکا نیز، چین را اهرمی برای امتیازگیری بیشتر از آمریکا در موارد اختلافی، در نظر می‌گیرند و به دنبال تنوع به سیاست خارجی‌شان هستند. از لحاظ سرمایه‌گذاری نیز کشورهای منطقه تلاش می‌کنند سرمایه‌های بیشتری از چین که اکنون بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار دنیا است، جذب کنند.
شاپوری ضمن اشاره به رقابت جدی میان پکن و واشنگتن و چشم‌انداز ابرقدرتی چین، گفت: با توجه به این رقابت‌ها، کشورهای منطقه تلاش می‌کنند رابطه خوبی با چین ایجاد کنند؛ چراکه به‌هرحال چین سابقه استعماری ندارد و برخلاف آمریکا، بزرگ‌ترین تهدید منطقه به شمار نمی‌آید.
در ادامه، این تحلیلگر مسائل بین‌الملل به تشریح اهمیت نقش و جایگاه ایران برای چین پرداخت و افزود: چین در دو دهه گذشته تبدیل به بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران شده، درحالی‌که در اوایل دهه 2000 جایگاه چندانی در تجارت خارجی ایران نداشت. در شرایطی که کشورهای غربی در قالب تحریم‌ها، فشارهایی را علیه ایران اعمال کرده‌اند، چین همراهی‌هایی با ایران داشته و سعی کرده و خرید نفت را از ایران متوقف نکند.
وی با اشاره به ابعاد توافق 25 ساله میان ایران و چین که باعث ایجاد روابطی گسترده در حوزه‌های مختلف خواهد شد، اظهار داشت: با توجه به رقابت جهانی چین و آمریکا، کشورهای منتقد آمریکا برای چین اهمیت ویژه‌ای دارند تا بتوانند موازنه‌ای رسمی یا غیررسمی علیه آمریکا ایجاد کنند. علاوه بر آن ایران به لحاظ مسئله امنیت انرژی نیز برای چین اهمیت زیادی دارد؛ استراتژی چین در این زمینه تنوع‌بخشی به واردات و تأمین نیازها از منابع مختلف است؛ به همین دلیل از همه کشورهایی که می‌تواند نفت می‌خرد.
چین در اندیشه روابطی پایدار با ایران
شاپوری با تأکید بر اینکه استقلال ایران در سیاست خارجی برای چین اهمیت زیادی دارد، گفت: عدم‌تغییر سیاست‌های ایران، تحت‌فشار آمریکا موردتوجه مقامات پکن است و در این راستا به نظر می‌رسد چینی‌ها هم به روابطی پایدار با ایران فکر می‌کنند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل درعین‌حال وجود تحریم‌های بین‌المللی را عاملی برای محدود شدن روابط ایران و چین عنوان کرد و با اشاره به تمایل پکن برای به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای جهت پی‌ریزی روابط گسترده با تهران، ادامه داد: نباید فراموش کرد که چین در شورای امنیت و به‌عنوان قدرت بزرگ دارنده سلاح هسته‌ای، با ما همراه نبوده است. ضمن اینکه چین تمایل دارد در روابط ایران و کشورهای منطقه ثباتی ایجاد شود؛ چراکه این کشور با همه کشورهای منطقه روابط خوبی شکل داده و خواهان به حداقل رسیدن تنش در منطقه است تا هزینه تعاملش با کشورهای منطقه را کاهش دهد.
وی با تأکید بر اینکه در آینده شاهد حضور گسترده‌تر چین در غرب آسیا خواهیم بود، اضافه کرد: حضور و نفوذ چین در غرب آسیا مانند دیگر مناطق، رو به گسترش است. چین هرسال سرمایه‌گذاری‌های خود را در این منطقه افزایش داده، با حضور در بسیاری از زیرساخت‌های این منطقه، توافق‌های بلندمدت متعددی با کشورها شکل داده که پیامدهای زیادی به همراه دارد.
