الوقت- لبنان و رژیم صهیونیستی که از زمان حمله این رژیم به جنوب لبنان در سال 1982، در حالت جنگی به سر می‌برند، از یک دهه پیش نیز بر سر ترسیم مرزهای دریایی مشترک بایکدیگر سرشاخ شده‌اند. تنش دو طرف در مناطق آبی مورد مناقشه در دریای مدیترانه پس از کشف نفت و گاز در سواحل لبنان حدود 15 سال پیش، تشدید شد و صهیونیستها با قلدری و با حمایتهای خارجی به صورت یکجانبه از این منابع انرژی بهره‌برداری می‌کردند تا اینکه لبنان نیز در قبال این مسئله موضع گرفت و سعی کرد تا حقوق خود را از میادین گازی مشترک پس بگیرد و از طریق سازمان ملل و رای کارشناسان این سازمان بر اساس نقشه‌های ترسیم دریایی بین‌المللی، لبنان در این میادن گازی محق شناخته شد و همین مسئله کار را برای صهیونیستها سخت کرد.
حدود یک دهه جنگ لفظی بین مقامات بیروت و تل‌آویو وجود داشت تا اینکه فشارهای لبنان سبب شد تا سازمان ملل و آمریکا وارد عمل شوند و اجازه ندهند تنشها بین دو طرف بیش از این ادامه پیدا کند تا اینکه سرانجام در سال 2020 با میانجیگری سازمان ملل و آمریکا مذاکرات غیرمستقیم بین دو طرف شروع شد.
رژیم صهیونیستی سال ۲۰۱۹ با انجام مذاکرات با لبنان با میانجیگری آمریکا برای ترسیم مرزهای دریایی موافقت کرده بود و به همین منظور دیوید شنکر، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاورمیانه از سپتامبر 2019 تا اکتبر 2020، چندین دور مذاکرات غیرمستقیم را با مقامات دو طرف انجام داد اما به دلیل اختلافات بر سر ترسیم مرزهای دریایی راه به جایی نبرد. شنکر در سپتامبر 2020 در سخنانی گفته بود که مذاکرات و میانجیگری آمریکا برای بیش از یکسال میان دو طرف برای رسیدن به توافق اولیه متاسفانه وقت تلف کردن بود. به همین خاطر، مقامات لبنانی و صهیونیستی مذاکرات مسقیم را در دستور کار قرار دادند تا شاید زودتر به توافقاتی در این زمینه دست پیدا کنند.
شروع پروسه طولانی مدت مذاکرات
اولین دور مذاکرات مستقیم بین بیروت و تل‌آویو با میانجیگری آمریکا در 14 اکتبر 2020، در پایگاه نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در شهر ناقوره لبنان شروع شد. این مذاکرات با هدف رسیدن به توافق بر سر بهره‌برداری از میدان گازی مشترک «کاریش» در دریای مدیترانه انجام شد. دور اول مذاکرات که با نظارت دیوید شنکر برگزار شد تنها یک ساعت به طول انجامید. میشل عون رییس جمهور لبنان، مذاکرات دور اول با رژیم صهیونیستی را فنی و منحصر به اختلافات مرزی و ترسیم مرزهای دریایی اعلام کرده بود.
هر چند سازمان ملل و آمریکا در آن زمان در بیانیه مشترک روند مذاکرات را مثبت و گامی رو به جلو اعلام کردند اما اظهارات مقامات بیروت و تل‌آویو خلاف این ادعا را ثابت می‌کرد، به ویژه که لبنانی‌ها رضایتی از روند گفنگوها نداشتند.
دور دوم مذاکرات ترسیم مرزها میان لبنان و اسرائیل در 28 اکتبر 2020، به مدت دو روز و با حضور جون دروشر، میانجیگر آمریکا در این مذاکرات در ناقوره ادامه یافت و همانگونه که پیش‌بینی می‌شد خواسته‌ها و انتظارات دو طرف در این مذاکرات تامین نشد.
دور سوم مذاکرات بین دو طرف نیز با حضور میانجیگر آمریکا در ابتدای نوامبر 2020، در همان محل همیشگی ناقوره به مدت چند ساعت برگزار شد. یک هفته پس از آن چهارمین دور مذاکرات ترسیم مرزهای آبی میان دو هیات مذاکره‌کننده لبنانی و اسرائیلی در 11 نوامبر 2020، در ناقوره برگزار شد. پنجمین دور مذاکرات مستقیم نیز که قرار بود با حضور دیوید شنکر در دوم دسامبر 2020 بین هیئت‌های مذاکره کننده دو طرف برگزار شود، به دلیل اختلافات بیروت و تل‌آویو به تعویق افتاد.
پس از شکست نشست پنجم مذاکرات میان لبنان و اسرائیل برای ترسیم مرزهایی دریایی که در منطقه راس ناقوره با نظارت سازمان ملل و آمریکا برگزار شد و بدون هیچ نتیجه‌ای پایان یافت، افکار عمومی لبنان از میشل عون درخواست کردند تا به امضای دستور اصلاحیه نقشه مرزهای دریایی و افزایش قلمرو لبنان از 860 کیلومتر به 2290 کیلومتر اقدام کند و آن را به سازمان ملل اطلاع دهد.
در می 2021، پس از یک وقفه چند ماهه، دیوید هیل، معاون وزیر خارجه آمریکا به لبنان سفر کرد تا در خصوص مسئله ترسیم مرزهای دریایی با رژیم صهیونیستی به مقامات بیروت فشار وارد کند اما لبنانی‌ها حاضر به عقب‌نشینی از حقوق ملی خود نبودند و به همین منظور، مذاکرات برای مدت بیش از یکسال به تعویق افتاد. هر چند در سپتامبر 2021، میانجیگر آمریکایی گفتگوهایی را با مقامات لبنانی و اسرائیلی داشت و حتی در آن زمان خوش‌بینی در بین صهیونیستها برای رسیدن به توافق نیز به وجود آمده بود و تلویزیون رژیم صهیونیستی اعلام کرد که زمان حصول توافق درباره ترسیم مرزهای لبنان و اسرائیل با نظارت آمریکا نزدیک است و انتظار می‌رود که این توافق در اوایل اکتبر امضا شود اما اختلافات دو طرف چنان گسترده بود که قراردادی بین بیروت و تل‌آویو امضا نشد.
سرانجام با ورود یک کشتی اسرائیلی به میدان گازی کاریش برای استخراج از منابع گازی این منطقه در 15 خرداد 1401، و واکنش گسترده لبنانی‌ها نسبت به این ماجراجویی، آمریکا بار دیگر دست بکار شد تا برای جلوگیری از وقوع جنگ بین بیروت و تل‌آویو، به توافقی در زمینه ترسیم مرزهای دریایی دست پیدا کنند. به همین منظور، عاموس هوکشتاین، میانجی آمریکایی در تیرماه امسال به لبنان و سرزمینهای اشغالی سفر کرد و مذاکرات غیرمستقیم بین دو طرف دوباره از سرگرفته شد.
هوکشتاین چندین دور مذاکرات غیرمستقیم خود را با مقامت بیروت و تل‌آویو انجام داد ولی لبنانی‌ها در ابتدا از طرح‌های او که از منافع صهیونیستها جانبداری می‌کرد ناراضی بودند و بارها نسبت به این مسئله هشدار دادند. هوکشتاین به تبعیت از سیاست‌های کشورش در حمایت همه‌جانبه از منافع رژیم صهیونیستی در منطقه، سعی داشت تا مذاکرات را به مسیری هدایت کند که همه منابع گازی در میدان مشترک در انحصار این رژیم باشد. بر اساس بیانیه‌ای که از سوی منابع صهیونیستی در اوایل تیرماه سال جاری منتشر شد، تاکید داشت که بر اساس توافقات این رژیم و نماینده آمریکا میدان کاریش جزء دارایی‌های استراتژیک اسرائیل محسوب می‌شود و خارج از منطقه مورد مناقشه با لبنان قرار دارد.
با اینکه رژیم صهیونیستی در مدت طولانی اختلاف بر سر مرزهای دریایی مشترک، سعی می‌کرد تا به صورت یکجانبه از منابع مشترک انرژی بهره‌برداری کند اما مقامات لبنان همواره به این تحرکات خطرناک هشدار می‌دادند. عدنان منصور، وزیر خارجه سابق لبنان در ژانویه 2013، در سخنانی با هشدار نسبت به اقدام یکجانبه رژیم صهیونیستی برای ترسیم مرزهای دریایی، تأکید کرد که این امر خطر بزرگی برای امنیت منطقه خواهد بود و از اسرائیل خواست تا مسئولیت همه پیامدهای این اقدام خود را بر عهده بگیرد.
رئیس جمهور لبنان هم در فروردین 1400 با اشاره به شروط رژیم صهیونیستی در زمینه ترسیم مرزهای دریایی، تأکید کرد که در این زمینه هرگز تسلیم باج خواهی‌های تل‌آویو نخواهند شد. رئیس جمهور لبنان گفت، تأکید ما این است که منافع ملی لبنان باید محقق شود. هرگونه توافق با تل‌آویو در خصوص ترسیم مرزهای دریایی در چارچوب حاکمیت ملی لبنان صورت خواهد پذیرفت.
میشل عون همچنین در سپتامبر 2021، در سخنانی ضمن تاکید مجدد بر پایبندی لبنان به اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ و حقوق آبی و منابع طبیعی خود، از تمایل دولتش به ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم درخصوص ترسیم مرزهای دریایی خبر داد. رئیس جمهور لبنان همچنین در خردادماه 1401، در سخنانی تأکید کرد که مذاکرات برای ترسیم مرزهای دریایی با اسرائیل همچنان ادامه دارد و هرگونه فعالیتی در منطقه دریایی مورد مناقشه تجاوز محسوب می‌شود. نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان هم در خردادماه سال جاری در واکنش به اعلام رژیم صهیونیستی مبنی بر آغاز فرآیند استخراج گاز از مناطق مورد مناقشه گفت که این اقدام به منزله دست درازی به ثروت و ذخائر لبنان است و با هشدار در رابطه با عواقب این اقدامات، بیان کرد که تمامی پیامدهای حاصله متوجه رژیم صهیونیستی خواهد بود.
لذا اینگونه اقدامات که می‌توانست مسیر مذاکرات را به بن بست بکشاند میانجی آمریکایی را مجبور کرد تا پیش نویس مذاکرات را به گونه‌ای طراحی کند که هر دو طرف به طور مشترک از آن منتفع شوند. به همین خاطر در هفته‌های اخیر گشایش اساسی در میز مذاکرات حاصل شد و لبنانی‌ها که پیش نویس توافقات را از میانجی آمریکایی تحویل گرفته‌اند به صراحت اعلام کردند که در این پیش نویس، همه خواسته‌های این کشور تامین شده است. بنابراین، پس از بررسی‌های لازم بین مقامات بیروت و تل‌آویو قرارداد استخراج مشترک از میدان گازی کاریش، امضا خواهد شد.
هشدارهای موثر حزب‌الله
اگرچه مقامات لبنان در دو سال گذشته در میز مذاکرات تلاش خود را کردند تا از منافع کشورشان در مقابل صهیونیستها دفاع کنند، اما لبنانی‌ها این موفقیت را مدیون حزب‌الله و رهبران آن هستتند که در ماه‌های اخیر بارها نسبت به یکه‌تازی صهیونیستها در میادین گازی مشترک هشدار دادند. سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله که رهبری جبهه ضد صهیونیستی را برعهده گرفته است، در اولین سخنرانی تند خود در تیرماه سال جاری به صهیونیستها هشدار داد که اگر به لبنان اجازه استخراج نفت و گاز داده نشود، دیگران نیز نخواهند توانست آن را استخراج کنند.
نصرالله همچنین در سخنرانی‌های بعدی خود با تأکید بر اینکه در این مذاکرات فقط دولت لبنان حضور دارد، گفت که برخورد و رفتار مقاومت با اسرائیل در آینده، به نتایج مذاکرات غیرمستقیم بیروت و تل‌آویو بستگی دارد. نصرالله همچنین هشدار داد که اگر میانجی آمریکایی بیاید و آنچه را که لبنان می‌خواهد بدهد، ما به سمت آرامش می‌رویم و اگر آن چیزی را که دولت می‌خواهد ندهد، رو به درگیری می‌رویم و احتمال جنگ و صلح 50-50 است.
اما به طور حتم نقطه عطف نقش آفرینی حزب الله و حتی می توان گفت مهمترنی عامل عقب‌نشینی طرف آمریکایی و صهیونیستی از زیاده‌خواهی‌ها در اواسط خردادماه روی داد که حزب الله سه پهپاد شناسایی از نوع حسان را به بالای سکوها و تاسیسات گازی اسرائیل در دریای مدیترانه اعزام کرد تا نشان دهد که به دقت همه تحرکات صهیونیستها را رصد می‌کند. در سایه همین هشدارهای حزب‌الله بود که مقامات اسرائیلی از مواضع سابق خود عقب‌نشنی کردند و گفتند استخراج گاز از کاریش را به تعویق انداخته‌اند و بالاخره به خواسته‌های لبنان تن دادند و همه شروط آنرا پذیرفتند.
نصرالله در سخنرانی خود در روز اربعین حسینی (ع) نیز به صراحت اعلام کرده بود که نگاه نیروهای مقاومت به میدان گازی کاریش دوخته شده است و اگر اسرائیل دست از پا خطا کند و به استخراج گاز ادامه دهد؛ موشکهای مقاومت به سمت کاریش نشانه رفته‌اند.
شکاف در جبهه صهیونیستها
پیروزی حزب‌الله در مذاکرات مرزهای دریایی، علاوه‌بر اینکه شادی را برای لبنانی‌ها به ارمغان آورده است اما در جبهه صهیونیستها آشوب و بلوا به راه انداخته و آنها را به جان هم انداخته است تا جایی که همدیگر را به شکست در برابر مقاومت متهم می‌کنند.
یائیر لاپید، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در سخنانی به اظهارات بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق این رژیم واکنش نشان داده و گفت، خودت ۱۰ سال است که در تلاش برای دستیابی به توافق ترسیم مرزها شکست خورده‌ای. لاپید از نتانیاهو خواست که با اظهاراتش به منافع امنیتی اسرائیل آسیب نرساند و با پیام‌های غیرمسئولانه به حزب‌الله کمک نکند.
این اظهارات پس از آن مطرح شد که نتانیاهو به دنبال انتشار اخباری مبنی بر نزدیکی موعد امضای توافقنامه ترسیم مرزهای دریایی میان لبنان و اراضی اشغالی گفت، یائیر لاپید به صورت شرم آوری تسلیم تهدیدات نصرالله شد. نتانیاهو خطاب به صهیونیستها گفت، ای شهروندان اسرائیل لاپید زمین دارای حاکمیتی را به همراه میدان گازی بزرگی که متعلق به شماست به حزب‌الله می‌دهد. لاپید اختیار این را ندارد که اراضی دارای حاکمیت را به یک کشور دشمن تحویل بدهد.
