کریدور شمال-جنوب؛ ایران تسهیلگر تجارت میان هند و روسیه

به گزارش اکونومیک تایمز، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) طی سه ماه گذشته در جریان تحریم‌های غرب علیه مسکو پس از جنگ اوکراین، حجم بیشتری از تجارت میان هند و روسیه از طریق ایران را تسهیل کرده است.

خطوط کشتیرانی ایران حدود ۳ هزار تن کالا و ۱۱۴ کانتینر را در امتداد کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، بین ماه می تا جولای (اردیبهشت تا تیر) حمل کرده است.

شبکه بزرگراه‌ها، مسیرهای دریایی و ریلی به طول ۷۲۰۰ کیلومتر زیر نظر کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی بین روسیه و هند را ارائه می‌کند. به گفته کارشناسان، این امر همچنین هزینه حمل و نقل بین دو کشور را حدود ۳۰ درصد کاهش می دهد.

به گفته منابع آگاه، در حال حاضر بیشتر کالاهایی که از طریق ایران در این مسیر حمل می شود، محموله‌های تجاری بین روسیه و هند است.

خطوط کشتیرانی ایران در اوایل آپریل (فروردین ماه) کارگروه عملیاتی توسعه حمل‌ونقل در مسیر کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، تشکیل داده بود و این شرکت تاکنون ۳۰۰ فروند شناور را برای حمل و نقل کالا از این کریدور اختصاص داده است.

هند و روسیه برای استفاده بهینه از گریدور برای افزایش تجارت دوجانبه و همچنین تجارت بین هند و اوراسیا پیشنهاد کرده‌اند. دولت هند در واقع تلاش کرده است که کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب را به بندر چابهار که به توسعه آن کمک کرده است، اضافه کند.

جدای از گسترش تجارت،  کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، به توسعه زیرساخت‌های بیشتر از جمله ایجاد پست‌های بازرسی مرزی جدید، پایانه‌های تجمیع محموله و تعامل نزدیک‌تر بین گمرک و سایر تنظیم‌کننده‌های کشورهای مختلف ذینفع کریدور کمک خواهد کرد.

در ماه ژوئیه (تیر)، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب را به عنوان حلقه ارتباطی کلیدی بین هند و روسیه از طریق ایران توصیف کرد.

پوتین در ششمین اجلاس سران دریای خزر در ماه ژوئیه اشاره ویژه ای به INSTC کرد، و آن را «شریان حمل‌ونقل از سن پترزبورگ به بنادر ایران و هند» توصیف کرد. هدف این کریدور اتصال کشورهای منطقه دریای خزر از جمله قزاقستان است.

حمل و نقل کالا بین روسیه و هند از طریق کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، کمتر از ۲۵ روز طول می کشد که از حدود ۴۰ روز از طریق مسیرهای قدیمی، زمان آن کمتر است.

علاوه بر کاهش زمان، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب،  به عنوان یک گزینه مناسب برای تجارت هند و روسیه در میان چالش‌های رو به رشد ژئوپلیتیکی در نظر گرفته می‌شود.

به گفته منابعی که نخواستند نامشان فاش شود، در درازمدت،  کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، جایگزینی برای کانال سوئز و دریای مدیترانه (که تحت تسلط برخی کشورها است) و تنگه بسفر خواهد بود. همچنین جایگزینی برای طرح کمربند و جاده چین (BRI) در منطقه خواهد بود.

پروژه های کمربند و جاده در منطقه اوراسیا-اروپا را از طریق کشورهای آسیای مرکزی و روسیه به چین متصل می کند و به پکن امکان دسترسی به منابع اوراسیا را می دهد. پکن برنامه هایی برای اتصال ترکیه و ایران از طریق جاده و کمربند دارد، در اسناد سازمان همکاری شانگهای (SCO)، هند خود را از تایید پروژه کمربند و جاده، مصون نگه داشته است.

به گفته هند، پروژه چینی هنگام عبور از مناطق مورد مناقشه میان دو کشور، حاکمیت هند را نقض می کند و علاوه بر این، BRI کشورها را به سمت بدهی های بزرگ سوق داده است.

کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب،  اقیانوس هند را از طریق خلیج فارس به روسیه و اروپای شمالی به دریای خزر متصل می کند و کوتاه ترین مسیر ارتباطی را بین آنها ارائه می دهد. همچنین برنامه هایی برای اتصال مسیر شمالی از طریق قطب شمال روسیه از طریق این کریدور، برای حمل و نقل کالا وجود دارد.

شالوده کریدور حمل و نقل شمال به جنوب در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۰ (۲۲ شهریور ۱۳۷۹)، بر اساس توافقنامه بین دولتی که بین روسیه، ایران و هند امضا شد، گذاشته شد. آذربایجان در سال ۲۰۰۵ (۱۳۸۵) به این قرارداد ملحق شد. این توافقنامه توسط ۱۳ کشور (آذربایجان، بلاروس، بلغارستان، ارمنستان، هند، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، عمان، روسیه، تاجیکستان، ترکیه و اوکراین) به تصویب رسید. این پروژه مسیرهای چون اروپای شمالی و غربی، فدراسیون روسیه، قفقاز، خلیج فارس (مسیر غربی)، آسیای مرکزی، خلیج فارس (مسیر شرقی) و دریای خزر، ایران، خلیج فارس (مسیر مرکزی) را به یکدیگر متصل می‌کند.