ایمن محمد ربیع مصطفی عبدالکریم الظواهری در ۱۹ ژوئن سال ۱۹۵۱ به دنیا آمد. او فرد شماره دو گروه تروریستی القاعده بود که بعد از کشته شدن اسامه بن لادن توانست سرکرده این گروه شود.
* کودکی و خانواده الظواهری
زادگاه الظواهری شهر المعادی در نزدیکی شهر قاهره پایتخت مصر است. او در روستای کفر الشیخ الظواهری در شهر ههیا در استان «الشرقیه» سکونت کرد و پدرش محمد ربیع الظواهری استاد داروسازی در دانشکده پزشکی در دانشگاه عین شمس بود که در سال ۱۹۹۵ درگذشت.
او از خانواده ای از طبقه متوسط جامعه بود که در میان آنها پزشک و علمای زیادی بودند.
به نوشته نیویورک تایمز، ربیع الظواهری جد ایمن الظواهری امام جامعه الازهر قاهره بود و عمویش عبدالرحمن عزام دبیر اول اتحادیه عرب.
برادر او محمد ربیح الظواهری ملقب به ابو ایمن المصری است و از رهبران القاعده است. برادر کوچکتر او حسین الظواهری، مهندس برنامه ریزی و خواهرش هبه الظواهری که استاد انکولوژی در انستیتوی ملی سرطان در دانشگاه قاهره است.
پدربزرگ مادری او، عبدالوهاب عزام، نویسنده و استاد ادبیات دانشگاه «الشرقیه»، رئیس دانشکده هنر دانشگاه قاهره و عضو آکادمی زبان عربی در قاهره بود.
* پزشکی و عملیات های الظواهری در مصر
الظواهری بعد از فارغ التحصیلی از دانشکده پزشکی دانشگاه عین شمس به عنوان جراح عمومی کار می کرد و براساس برخی منابع رسانه ای در تاسیس گروه الجهاد مصر سهمی بود و برخی کارشناسان بر این باوروند که او از عناصر اصلی حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی در آمریکا بود.
اسم الظواهری در فهرست ۲۲ نفر از مهمترین افرادی است که آمریکا بعد از سال ۲۰۰۱ میلادی آن را اعلام کرد و برای هر کسی که اطلاعاتی بدهد که به دستیابی به او منجر شود، ۲۵ میلیون دلار تعیین کرد.
براساس برخی گزارشهای رسانه ای، او در سن ۱۵ سالگی دستگیر شد.
او در سال ۱۹۸۱ نیز به اتهام داشتن انبار اسلحه غیرقانونی در مصر بازداشت و به سه سال زندان محکوم و در سال ۱۹۸۵ از زندان آزاد شد.
الظواهری مدتی بعد از مصر عازم شهر پیشاور پاکستان و سپس افغانستان شد و در آنجا گروهی را تشکیل داد و همچنین به عنوان پزشک کار کرد.
براساس برخی گزارشهای رسانه ای، الظواهری رهبری گروه الجهاد را در سال ۱۹۹۳ میلادی برعهده گرفت و فرد اصلی در پس پرده حملاتی در داخل مثل از جمله ترور نافرجام عاطف صدقی نخست وزیر وقت این کشور بود. دستگیری او در سال ۱۹۸۱ میلادی بدین خاطر بود که در فهرست متهمان ترور انور سادات رئیس جمهوری وقت مصر قرار داشت.
او ۱۰ کتاب دارد که از طریق آنها بنیان رویکرد خشونت آمیز و تئوری تروریسم را پی ریزی کرد.
الظواهری بعد از خروج روسیه از افغانستان نیز دوره ای در بلغارستان و دانمارک و سوئیس هم اقامت داشت.
* ترقی در رده های تروریسم و سفر به کالیفرنیا
الظواهری درجات ترقی در صفوف تروریست ها را در اوایل دهه هشتاد قرن گذشته ادامه دارد؛ به گونه ای که نیروهایش با نیروهای اسامه بن لادن به هم پیوند خوردند و او در سال ۱۹۸۶ میلادی پزشک و مشاور بن لادن شد. گزارش هایی نیز هست که نشان می دهد او در سال ۱۹۹۳ میلادی سفری به کالیفرنیا برای جمع آوری پول برای کودکان افغان داشت که در جنگ با شوروی زخمی شده بودند.
براساس گزارشها، الظواهری دستور حملاتی نظیر انفجار سفارت مصر در سال ۱۹۹۵ در اسلام اباد پاکستان را داد و نقش بارزی در یک سری هماهنگ از انفجارها علیه سفارتخانه های آمریکا در سال ۱۹۹۸ میلادی در شرق آفریقا ایفا کرد.
بمب گذاری‌های ۷ اوت ۱۹۹۸ در سفارتخانه‌های آمریکا در دارالسلام (تانزانیا) و نایروبی (کنیا)، حمله به کشتی جنگی یواس‌اس کول، حملهٔ ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به مرکز تجارت جهانی و پنتاگون از جمله این حملات بود و او تحت تعقیب بین‌المللی قرار داشت.
اسناد و مدارک اداره آگاهی فدرال آمریکا “اف بی آی” و انگلیس، نشانگر ارتباط مستقیم میان دولت عربستان سعودی با حمله تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا داشت.
براساس اعلام تارنمای بیزینس اینسایدر؛ اسناد و مدارک اداره آگاهی فدرال آمریکا “اف بی آی” و انگلیس نشان می دهد که فردی به نام عمر البیومی همکار و حامی مهاجمان، از سازمان اطلاعات و امنیت عربستان پول دریافت می کرده و پیش از این حمله با ۲ تن از هواپیماربایان و همچنین انور الوکیلی عالم سعودی مرتبط با القاعده، دیدار کرده است.
بعد از انفجارهای نایروبی و دارالسلام بود که آمریکا نام او را به عنوان فرد دوم در لیست افراد تحت تعقیب خود قرار داد.
اما ورود نام او به رده دوم فهرست جدید ۲۲ تروریست تحت پیگرد آمریکا بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر انجام شد و اینجا بود که آمریکا برای اطلاعاتی که منجر به دسترسی به او شود، ۲۵ میلیون دلار اختصاص داد.
ایمن الظواهری مطابق قطعنامه ۱۲۶۷ شورای امنیت سازمان ملل به دلیل آنچه که عضویت مؤثر گروه القاعده نامیده شد، در فهرست سیاه و تحریم شده بود.
بعد از آنکه آمریکا اعلام کرد که یک یگان ویژه دریایی آمریکا اسامه بن لادن مغز متفکر القاعده را در شهر ابیت آباد پاکستان در سال ۲۰۱۱ میلادی کشته است، الظواهری که آن زمان ۶۷ سال داشت، سرکردگی این گروه را برعهده گرفت.
* نام های مستعار الظواهری
او اسامی مستعار زیادی نظیر ابو محمد، الطبیب، المعلم، عبدالقادر عبدالعزیز عبدالمعز، دکتر، ابو فاطمه، عبدالمعز، نور و استاد داشت.
برخی گزارش ها حکایت از آن داشت که همسر اول و دو فرزند از شش فرزند الظواهری در حمله هوایی آمریکا در اواخر سال ۲۰۰۱ میلادی در افغانستان کشته شدند.
* رقابت الظواهری با البغدادی
درپی موج بهار عربی بود که گروه تروریستی داعش به سرکردگی ابوبکر البغدادی در سوریه و عراق ظاهر شد و از اینجا رقابت با الظواهری برای نشستن بر “تاج و تخت تروریسم” شدت گرفت.
اما ناگهان رشد غیرمنتظره داعش از حدود هشت سال از جدایی از القاعده باعث شد که الظواهری وحشیگری این گروه رقیب را محکوم کند.
در اوایل سال ۲۰۱۶ میلادی، آمریکا حمله ای پهپادی به محل الظواهری در دشت شوال در شمال استان وزیرستان پاکستان کرد اما او توانست فرار کند.
شایعه مرگ الظواهری همچنان ادامه داشت، تا اینکه سال گذشته او در سالگرد حملات ۱۱ سپتامبر حضوری یک ساعته از طریق فایلی ویدئویی داشت که القاعده در اینترنت منتشرکرد.
در آن زمان، به نظر می‌رسید که الظواهری همگام با تحولات منطقه‌ای نبود و ظاهر او حاکی از وخامت وضعیت سلامتی اش بود؛ هرچند که تایید کرد که هنوز زنده است.
در نهایت، جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا بامداد امروز سه شنبه اعلام کرد که الظواهری در جریان حمله پهپادی در افغانستان کشته شد.
