خروج آمریکا از افغانستان، یک نقطه عطف ژئوپولیتیک بود و امواج تکانه هایش، اکنون با جنگ های یمن و اوکراین، تقویت شده است. خروج آمریکا، هنگامی که در کنار تهاجم روسیه به اوکراین قرار گیرد، یک مانع بزرگ را از سر راه مانور ایران در آسیای میانه بر می دارد و فرصتی را برای این کشور می آفریند تا نفوذش را تقویت کرده، تجارتش را افزایش دهد و همکاری های امنیتی اش با این منطقه گسترش یابد.
همچنین، خروج آمریکا از جهت دیگری هم به سود ایران است چرا که یک میخ دیگر بر تابوت اتحاد هشتادساله میان آمریکا و عربستان سعودی کوبید. از نگاه عربستان، آن عقب نشینی، در کنار ناکامی آمریکا در واکنش قاطع به حملات صورت گرفته به زیرساخت های حیاتی کشورهای منطقه، دلیل دیگری است بر غیرقابل اتکا بودن فزاینده آمریکا بعنوان یک ضامن امنیتی.
از سرگیری گفتگوهای امنیتی میان ایران و عربستان سعودی، هلالی را پررنگ می کند که اوکراین را به جنگ یمن و عقب نشینی آمریکا از افغانستان پیوند می زند. زمانبندی این گفتگوها، تاکیدی است بر اینکه وضعیت افغانستان و جنگ های اوکراین و یمن، گزینه های ایران را در قیاس با دیگر بازیگران منطقه ای، کمتر محدود می کند.
جنگ اوکراین، روسیه را از فهرست یک ضامن احتمالی امنیتی جایگزین آمریکا و تامین کننده سلاح برای عربستان و دیگر کشورهای عربی منطقه حذف کرد. این تحول، عربستان را نسبت به توانایی اش در حفاظت از خود در نگرانی می گذارد چرا که برای ریاض، گزینه های خوبی باقی نمانده است.
شاید سعودی ها چشم به چین داشته باشند اما احتمالا در می یابند که پکن، قدرتی است که هنوز فاقد توانایی و اراده برای جایگزینی آمریکا است و احتمالا بهای بیشتری را برای تضمین امنیت منطقه درخواست خواهد کرد.
البته توانایی آمریکا و اروپا در تقویت مقاومت اوکراین، احتمالا تا حدی تاثیر تصاویر عقب نشینی دراماتیک از کابل را کمرنگ می کند. کشورهای خلیج فارس، اگر مورد حمله قرار گیرند، چه بسا آن توانایی اوکراینی ها برای مقاومت را نداشته باشند و در غیاب ترتیبات امنیتی چندجانبه و اعتمادآور، به دنبال یک ضامن امنیتی طرف سوم برخواهند آمد.
از نگاه تهران، جهانِ پس از خروج آمریکا، یک جهان متفاوت است که در آن، آمریکا تحقیر شده و از یکی از مرزهای ایران فاصله گرفته است. این جهانی است که افغانستانِ زیر سلطه طالبان، برای تهران یک مشکل فوری تر در قیاس با کشورهای خلیج فارس به حساب می آید.
این رخدادها، بر تلاش های ایران در سرمایه گذاری بر روی پیامدهای جنگ اوکراین بر منطقه آسیای مرکزی، سایه می اندازد. یک دیپلمات عرب می گوید: “یمن و اوکراین، برای تهران، چندان دردسرهای بزرگی نیستند اما افغانستان، هست.”
