با پایان جنگ سرد، اتحاد آتلانتیک به رهبری ایالات متحده امریکا یک نظم بین المللی تک قطبی کوتاه موسوم به نظم نوین جهانی را ایجاد کرد که به سلطه بی رقیب، غیرقانونی و مقاومت ناپذیر امریکا به عنوان تنها ژاندارم جهان اشاره می کرد.
اصل عدم تجاوز که امنیت ملی کشورهای غیر متجاوز را در طول جنگ سرد تضمین می کرد، با حمله بدون مجازات امریکا به افغانستان و عراق خدشه دار شد.
نظم نوین جهانی موجب خودسری و بی قانونی در سیاست بین الملل و کاهش تدریجی نفوذ سازمان ملل و نقش حقوق بین الملل در حل منازعات شد و روابط بین الملل را به یک بازی قدرت واقعی تبدیل کرد. بحران جاری در اوکراین نابودی سازمان ها در عرصه بین المللی را شاهد است.
پس از شروع بحران سوریه و به علت ظهور بازیگران بین المللی و منطقه ای تازه به ویژه چین به عنوان یک ابرقدرت اقتصادی و روسیه به عنوان یک ابرقدرت نظامی، موازنه قدرت چند قطبی پدید آمد.
روسیه با درک این که نفوذ بازدارنده امریکا در حال کاهش است، ارزش خود را به عنوان یک ابرقدرت نظامی در بحران سوریه ثابت کرد. بحران سوریه یکی از عوامل اصلی بود که ترکیه را به ایجاد تغییر چشمگیر در سیاست خارجی خود سوق داد. امریکا به جای حمایت از ترکیه، متحد اصلی در ناتو، از کردهای تروریست و ایران – به بهانه توافق هسته ای – حمایت کرد. در حالی که ایران با اتخاذ سیاست خارجی تهاجمی و توسعه‌طلبانه خود مشغول بود، ترکیه سیاست خارجی چندجانبه ای را اتخاذ و گفت‌وگوی سازنده ای را با روسیه و ایران برقرار کرد و به یکی از بازیگران اصلی بحران سوریه تبدیل شد.
ترکیه در طول جنگ داخلی سوریه پس از تنها ماندن از جانب متحدان خود در ناتو، این درس دردناک را آموخت که نظام سنتی این ائتلاف فروپاشیده است. ترکیه به جای اعتماد به اتحادهای بین المللی، روند تقویت خود را به عنوان یک دولت – ملت آغاز کرده به لطف موقعیت ژئوپلیتیکی مهم خود، پیشگام اتخاذ یک سیاست خارجی چندجانبه و چند بعدی شده است. آنکارا پس از اتخاذ چنین سیاست خارجی مستقلی به هدف اصلی سه سازمان تروریستی بزرگ در خاورمیانه – پ ک ک، گروه تروریستی گولنیست و داعش – تبدیل شد. این چالش در واقع آزمایشی برای ترکیه بود و مقاومت این کشور را به عنوان یک قدرت منطقه ای محک زد.
ترکیه با انجام یک سری عملیات نظامی برون مرزی، این سازمان های تروریستی را در داخل و خارج از مرزهای خود کاملاً شکست داد و پس از تامین امنیت ملی خود به عنوان یک عامل تغییر دهنده بازی درگیر بحران های منطقه ای شد. ترکیه با تولیدات صنعتی رو به رشد و نوآوری های تاثیرگذار در صنایع دفاعی، اکنون به یکی از قدرت های پیشرو در خاورمیانه، شمال آفریقا، قفقاز و بالکان تبدیل شده است./ دیپلماسی ایرانی
