ریاض در حال گذار از غرب به شرق

به گزارش روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال»، ریاض و پکن در حال مذاکره برای معامله برخی از صادرات نفت عربستان به چین به یوان (واحد پول چین) هستند و اجرایی شدن آن گامی انقلابی در اقتصاد جهانی است و این امر موجب متزلزل شدن جایگاه دلار به عنوان ارز اصلی قیمت‌گذاری نفت در بازارهای جهانی خواهد شد و ممکن است اعتراض واشنگتن را برانگیزد.

به نوشته این روزنامه، عربستان سعودی از «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین دعوت کرده است تا برای تقویت روابط دو کشور به ریاض سفر کند و این امر باعث افزایش جدایی بین واشنگتن و ریاض می‌شود.

 از تحریم تا همکاری نظامی

در ادامه گزارش وال استریت ژورنال آمده است: اگرچه چین در حال حاضر شریک تجاری درجه یک عربستان سعودی است اما روابط دیپلماتیک دو کشور برای مدت طولانی قطع بوده است.

پس از تاسیس جمهوری خلق چین در سال ۱۹۴۹، عربستان سعودی تا سال ۱۹۷۵ آن را به رسمیت نشناخت زیرا در آن زمان ریاض در کنار موضع آمریکا در حمایت از تایوان ایستاد.

با این حال، به دلیل ادامه به رسمیت شناختن تایوان از سوی ریاض، با آنکه بعدا” عربستان سعودی جمهوری خلق چین را به رسمیت شناخت اما تا ۱۵ سال بعد تبادل سفرا بین دو کشور به سرعت انجام نشد.

در این مدت روابط بین عربستان و آمریکا گرم بود تا اینکه در سال ۱۹۸۰ بحرانی بین ریاض و واشنگتن به وجود آمد و واشنگتن از فروش مخازن سوخت هواپیماهای «اف ۱۵ ایگل» به عربستان خوداری کرد و

این امر باعث شد تا این کشور به دنبال جایگزینی بگردد که چین یکی از این گزینه‌ها بود.

در نوامبر ۱۹۸۵ اولین دیدار رسمی چین و عربستان سعودی در عمان برگزار شد و سه سال بعد دو کشور توافق کردند ۵۰ تا ۶۰ موشک میان برد «دانگ فنگ ۳» با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای در اختیار ریاض قرار گیرد.

آشکار شدن یک پایگاه ساخت موشک چینی رد عربستان سعودی در سال ۱۹۸۸ به بحران بین واشنگتن و ریاض  منجر شد.

با این حال، ریاض از کوتاه آمدن در برابر فشارهای آمریکا خودداری کرد و به روابط غیررسمی خود با پکن ادامه داد و سال ۱۹۸۸ نقطه عطفی برای آغاز واقعی همکاری تجاری بین چین و عربستان شد.

اما روابط رسمی دیپلماتیک بین چین و عربستان سعودی تا سال ۱۹۹۰ پس از قطع روابط ریاض با تایوان که بیش از چهار دهه ادامه داشت، برقرار نشد.

سفر «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان به چین در سال ۲۰۱۷ یک جهش کیفی در روابط دو کشور ایجاد کرد زیرا این اولین سفر رسمی یک پادشاه سعودی به پکن بود و پس از آن «شی جین پینگ» رئیس جمهور در سال ۲۰۱۶ به ریاض سفر کرد.

به نوشته واشنگتن پست پس از آنکه آمریکا از ارائه فناوری ساخت پهپاد به عربستان خودداری کرد در حاشیه سفر ملک سلمان به پکن دو طرف قراردادهایی به ارزش بیش از ۶۵ میلیارد دلار از جمله تأسیس کارخانه چینی پهپاد در عربستان سعودی را امضا کردند.

بر اساس گزارش رویترز،  در همان سال، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا موافقت کرد که به عربستان در ساخت برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز کمک کند تا به کشور دیگری متوسل نشود، اما پس از آن که عربستان سعودی حاضر نشد یک طرف هر توافقی باشد که آن را از دسترسی به غنی‌سازی اورانیوم محروم کند، مذاکرات شکست خورد.

به گزارش «وال استریت ژورنال»، چین جایگزین آماده برای مقابله با ناسازگاری آمریکا بود زیرا عربستان سعودی در سال ۲۰۲۰ ساخت یک تاسیسات هسته‌ای را با کمک چین آغاز کرد.

به گزارش شبکه «سی ان ان» در دسامبر ۲۰۲۱، تصاویر ماهواره‌ای و ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا نشان داد که عربستان با کمک چین تاسیساتی را برای ساخت موشک‌های بالستیک ساخته است.

این شبکه به نقل از سخنگوی وزارت خارجه چین گفت که پکن و ریاض شریک‌های راهبردی همه جانبه هستند و همکاری دوستانه را در همه زمینه‌ها از جمله تجارت نظامی حفظ می‌کنند.

 افزایش ۲۲ برابری مبادلات در دو دهه

مبادلات تجاری بین عربستان سعودی و چین از سه میلیارد دلار در سال ۲۰۰۰ به ۶۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رسید به این معنی که در دو دهه به بیش از ۲۲ برابر افزایش یافته است.

چین اولین شریک تجاری عربستان است و پس از آن امریکا قرار دارد.

عربستان در این چند سال کوتاه، توانست با پیشی گرفتن از روسیه همسایه شمالی و شریک استراتژیک پکن، به صادرکننده شماره یک نفت به چین تبدیل شود.

عربستان در نوامبر ۲۰۲۱ به طور متوسط روزانه ​​۱.۸ میلیون بشکه نفت به چین صادر کرده است که نسبت سال ۲۰۲۰ که با میانگین ۲.۰۶ میلیون بشکه در روز بود، کاهش داشت اما همچنان برتری خود را نسبت به روسیه حفظ کرد که صادرات آن به چین به شکل پایدار به ۱.۶۷ میلیون بشکه در روز است.

بر اساس داده‌های وب‌سایت «ITC Trade»   این مقادیر قابل‌توجه صادرات نفت عربستان به چین، تراز تجاری بین دو کشور در سال ۲۰۲۰ را به میزان ۱۱ میلیارد دلار به نفع ریاض تغییر داد  زیرا میزان صادرات عربستان به چین ۳۹ میلیارد دلار و میزان صادرات چین به عربستان ۲۸ میلیارد دلار بود.

بر این اساس  حجم مبادلات تجاری بین عربستان و چین بسیار بیشتر از آمریکا است که یک شریک استراتژیک برای ریاض به شمار می‌آید.

به گفته منبع مذکور، در سال ۲۰۱۸ مبادلات تجاری عربستان و آمریکا بالغ بر ۳۷ میلیارد دلار بوده است که ۲۴ میلیارد دلار آن صادرات عربستان به آمریکا و ۱۳ میلیارد دلار آن واردات از آمریکا بوده است.

این اعداد نشان می‌دهد که چگونه چین طی ۳۰ سال گذشته توانسته است روابط خود با عربستان از طریق همکاری‌های تجاری و نظامی را توسعه دهد.