پیش بینی می‌شود که «جام جهانی ۲۰۲۲» عملکرد بخش گردشگری را در کشورهای حوزه خلیج فارس تقویت کند و بخش گردشگری، هتلداری، املاک و ساختمان در دوره آتی شاهد رونق بی‌سابقه‌ای باشد.
کشورهای حوزه خلیج فارس به دلیل پروژه‌های جدید و توسعه‌ای در این زمینه شاهد رونق گردشگری هستند که به جذب گردشگران بیشتر به منطقه کمک می‌کند. رویدادهای مهم جهانی، مانند نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ دبی و جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ در قطر، به تقویت بخش گردشگری در منطقه کمک می‌کنند.
برنامه‌های ایران برای جام جهانی
ایران در حال برنامه ریزی برای توسعه صنعت گردشگری خود همزمان با جام جهانی ۲۰۲۲ قطر است. بطوریکه به گفته از مدتها پیش بسته‌های سفری را تدوین کرده که به مقاصد متنوع فرهنگی و تاریخی، گردشگری پزشکی با تمرکز قوی بر رقابت‌پذیری سفر می‌پردازد. برای دستیابی به این هدف، بخش‌های گردشگری مربوطه باید با بخش خصوصی به‌ویژه آنهایی که با شرکای قطری کار می‌کنند، همکاری کنند.
ایران در نظر دارد از جام جهانی ۲۰۲۲ قطر بعنوان اولین جام جهانی فوتبال که در خاورمیانه و جهان عرب برگزار می‌شود، برای ارتقای ظرفیت‌های ورزشی و گردشگری خود استفاده کند.
مسئولان گردشگری ایران برای جذب گردشگران و شرکت کنندگان در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، مناطق آزاد کشور به ویژه منطقه آزاد کیش در منطقه استراتژیک خلیج فارس را شناسایی کرده‌اند. بنابراین از دیدگاه مسئولان ایرانی، برگزاری جام جهانی در قطر را فرصتی ویژه برای کشورش دانست.
این منطقه می‌تواند جزو جزایر شناخته شده برای گردشگران جهان باشد. جزیره کیش با قدمتی طولانی در حدود ۳۰۰۰ سال از قدیم الایام به مروارید خلیج فارس نیز معروف بوده است. این جزیره در بین ۱۰ جزیره زیبای جهان قرار دارد و همچنین سومین مقصد تعطیلات پربازدید در خاورمیانه است. ایران علاوه بر تبلیغ جاذبه‌های فرهنگی، طبیعی و تاریخی خود از جمله مکان‌های شیراز و اصفهان، می‌خواهد از حیثیت‌های ورزشی ۲۰۲۲ قطر استفاده تا مردم را با چهره نادیده میراث خود آشنا کند.
سازمان منطقه آزاد کیش معتقد است نزدیکی کیش به قطر به همراه هزینه کمتر اقامت در این جزیره، تماشاگران و تیم‌ها را تشویق می‌کند تا در جام جهانی در اینجا بمانند.در حال حاضر حدود ۴۰۰۰ اتاق در کیش برای پذیرایی از ایرانیان و خارجی‌های شرکت کننده در این رویداد آماده شده است.
همچنین به تهران که روی سیاستی برای استفاده از دارایی‌های تاریخی خود در تقویت روابط با کشورهای همسایه کار می‌کند کمک خواهد کرد تا دیپلماسی را از طریق ابزارهای گردشگری بسیار گسترده‌تر دنبال کند. مقامات ایرانی پس از باز کردن حریم هوایی خود برای گردشگران خارجی، اکنون به طور جدی در حال بررسی امکان ایجاد هاب پرواز یا مرکز توزیع برای پروازهای منطقه آزاد کیش قبل از شروع جام جهانی فوتبال در قطر در نوامبر سال آینده هستند. به باور مقامات ایران، نزدیکی به مرزها امکان تمرکز مناطق آزاد کشور بر بازارهای هدف گردشگری را فراهم کرده و می‌تواند منجر به حرکت یکپارچه و استفاده هدفمند از روابط بین الملل شود.
تهران که امیدهای زیادی به جام جهانی فوتبال قطر بسته است، کاملاً خوشبین است که جریان گردشگران خارجی در سایت‌های متعدد ثبت شده در یونسکو در سال آینده از سر گرفته شود. باید توجه داشت که تأثیرات همه‌گیری کووید-۱۹، صنعت گردشگری ایران را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. بطوریکه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران اخیراً اعلام کرده است که هتلداران ایرانی طی دو سال گذشته ۲۲۰ تریلیون ریال (حدود ۷۴۰ میلیون دلار) ضرر کرده‌اند.
مقاصد اصلی گردشگران خارجی در ایران به طور مشخص شهرهایی مانند مشهد، قم، تبریز، شیراز، یزد و اصفهان است و برای بازگشت به رقم بالای هشت میلیون گردشگر ورودی قبل از شیوع ویروس کرونا، برنامه ریزی جدی لازم است. تهران در تلاش برای احیای این صنعت، به سفرا و نمایندگان خود در کشورهای سراسر جهان نیز گفته است که آژانس‌های گردشگری ایران در خارج از کشور را فعال کنند. همچنین قرار است، ایران ۴۰ مشاور گردشگری را به سایر کشورها اعزام خواهد کرد.
شیراز مرکز استان فارس است و یکی از قدیمی‌ترین امپراتوری‌ها یعنی امپراتوری هخامنشی را در خود جای داده است. تحقق این اهداف به پروازهای بیشتر در طول بزرگترین رویداد ورزشی قطر نیاز دارد. از همین روی، برنامه‌هایی برای افزایش پروازهای بین شیراز و دوحه در جام جهانی تهیه و جلسات با برخی از بازرگانان، هتلداران و افراد داخلی ترتیب داده شده است.
مقابله با ایران هراسی
با نزدیک شدن به جام جهانی، تمایل ایران برای قرار گرفتن در خط مقدم قطب گردشگری منطقه بیشتر می‌شود. معاون گردشگری ایران، با امید به مقابله با شعارهای «ایران هراسی»، اهمیت تعامل گردشگران و قرار گرفتن ایران در معرض بازدیدکنندگان را مطرح کرد.
جام جهانی فرصتی مهم برای معرفی چهره واقعی ایران با تلاش برای کاهش احساسات به اصطلاح ضدایرانی است. در تلاش برای کسب امتیاز در جام جهانی بر لزوم ایجاد اجماع بین دستگاه‌های ذیربط نیاز است و در صورت عدم تحقق این امر به ضرر کشور خواهد بود. گردشگری در ایران پیش از شیوع کووید-۱۹ به شدت کاهش یافته بود. تحلیلگران می گویند سوگیری‌های رسانه‌ای و احساسات «ایران هراسی» نیز به کمبود گردشگری و سرمایه گذاری خارجی کمک کرده است.
جام جهانی قطر فرصتی بی‌نظیر برای معرفی مقاصد نزدیک به کشور میزبان است و ایران باید از این فرصت برای مقابله با «ایران هراسی» استفاده کند. موقعیت جغرافیایی ایران و ارتقای زیرساخت‌های آن، این کشور را به مقصدی بالقوه برای تماشاگران جام جهانی تبدیل می‌کند، به‌ویژه با افزایش پروازهای بین دوحه و تهران.
ایران قصد دارد از این رویداد بزرگ ورزشی به عنوان فرصتی برای دعوت از گردشگران بیشتر به کشور استفاده کند. در ماه نوامبر سال ۲۰۲۱، مقامات ایرانی اعلام کردند که جزیره کیش جمهوری اسلامی آماده پذیرایی از هواداران فوتبال و تیم‌های شرکت کننده است. نزدیکی این جزیره به قطر و هزینه‌های کم آن به تماشاگران این امکان را می‌دهد که در طول جام جهانی مکانی برای اقامت پیدا کنند.
مقامات ایران اعلام کرد که درآمدهای صنعت گردشگری در سال ۲۰۱۹ به ۱۱.۷ میلیارد دلار رسید که ۲.۸ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل می‌داد. جمهوری اسلامی ایران نیز در همان سال به عنوان دومین کشور سریع‌الرشد در گردشگری از سوی سازمان جهانی گردشگری رتبه‌بندی شد.
کارشناسان بر این باورند که گردشگری ایران تحت «تبلیغات رسانه‌ای» غربی که مردم را از سفر به این کشور منصرف می‌کند، دست و پنجه نرم می‌کند. افزایش تنش‌ها بین ایران و ایالات متحده به ویژه پس از خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ در تشدید ایران هراسی تاثیرگذار بود.در سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا به‌طور یکجانبه واشنگتن را از برجام خارج کرد و تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را علیه ایران به منظور اعمال «فشار حداکثری» بر این کشور اعمال کرد.
رقابت با عمان
با سازماندهی جام جهانی ۲۰۲۲ توسط کشور قطر، کشورهای منطقه در حال آماده شدن برای بهره‌مندی اقتصادی از برگزاری مهمترین رویداد جهانی در منطقه خلیج فارس از طریق گردشگری و پذیرایی از طرفداران جام جهانی در کشورهای خود هستند. از جمله این کشورها می‌توان به سلطان‌نشین عمان اشاره کرد که با مناطق گردشگری و طبیعی جذاب، کوه‌ها، سواحل، آبشارها و بیابان‌ها مشخص می‌شود که آن را به مقصدی توریستی برای علاقه‌مندانی تبدیل می‌کند که از سراسر جهان به کشور قطر سفر می‌کنند. به گفته سالم بن محمد المحروقی، وزیر میراث و گردشگری عمان، چشم انداز کاملی برای بهره مندی از جام جهانی ۲۰۲۲ قطر آماده کرده است.
عمان قصد دارد طی سه سال آینده سرمایه گذاری به ارزش ۳ میلیارد ریال (۷.۷ میلیارد دلار) جذب کند، زیرا در نظر دارد تا سال ۲۰۴۰ مسقط را به مهمترین مقصد گردشگری مورد بازدید گردشگران برای تعطیلات، اکتشاف و ملاقات‌ها تبدیل کند. در همین راستا، استان ظفار را به عنوان یک مقصد گردشگری پایدار و موفق جهانی در طول سال معرفی کرد که میزبان بیش از ۳ میلیون گردشگر و استخدام ۲۰۰۰۰۰ کارمند است.
حجم سرمایه گذاری عمان در کل پروژه‌های گردشگری بالغ بر ۵ میلیارد و ۶۸۵ میلیون ریال (۱۴.۷ میلیارد دلار) بوده و پس از اتمام تمامی پروژه‌ها، ۱۵ هزار و ۵۰۰ شغل مستقیم و ۳۱ هزار شغل غیرمستقیم ایجاد می‌کند.در واقع عمان به دنبال سود بردن از جام جهانی قطر است تا بخشی از خسارات وارده به بخش گردشگری در اثر همه گیری کرونا را جبران کند.
از همین روی، اخیراً بسته‌ای از اقدامات را برای توسعه بخش گردشگری و جذب سرمایه گذاری خارجی انجام داده و بازسازی آن را به عنوان بخشی از برنامه‌های خود برای تنوع بخشیدن به اقتصاد آغاز کرده است.
هدف چشم انداز ۲۰۴۰ ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در این سلطان نشین بوده و دولت راه را برای شرکای جهانی باتجربه در بخش توسعه گردشگری باز کرده است. این کشور، توانایی پذیرش هزاران گردشگر را در طول برگزاری جام جهانی در قطر دارد، چراکه رتبه اول خلیج فارس و رتبه دوم جهان عرب را در شاخص گردشگری پایدار در سال ۲۰۲۰ که توسط بنیاد تحقیقات بین المللی یورومانیتور دریافت است.
میزبانی قطر در جام جهانی ۲۰۲۲ یک رویداد بزرگ برای اولین بار به میزبانی یک کشور عربی است که کشورهای منطقه از جمله عمان از آن بهره خواهند برد. در واقع، برگزاری این رویداد جهانی توسط قطر یک تبلیغ بی‌سابقه برای منطقه خلیج فارس در جهان است که شاید دیگر تکرار نشود. علاقه‌مندان و بازدیدکنندگان با میراث فرهنگی، فرهنگ، آداب و سنن منطقه آشنا می شوند و به دلیل مجاورت جغرافیایی، آن را به عنوان یک منطقه جذاب به بازار عرضه می کنند.
پیش بینی می‌شود که «جام جهانی ۲۰۲۲» عملکرد بخش گردشگری را در کشورهای حوزه خلیج فارس تقویت کند و بخش گردشگری، هتلداری، املاک و ساختمان در دوره آتی شاهد رونق بی‌سابقه‌ای باشد. کشورهای حوزه خلیج فارس به دلیل پروژه‌های جدید و توسعه‌ای در این زمینه شاهد رونق گردشگری هستند که به جذب گردشگران بیشتر به منطقه کمک می‌کند.
رویدادهای مهم جهانی، مانند نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ دبی و جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ در قطر، به تقویت بخش گردشگری در منطقه کمک می‌کنند.
