نویسنده: دکتر زینب السادات رفیعی پور علوی ، پژوهشگر روابط بین الملل
مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا ، فرصتی مناسب جهت کاهش تنش ها و حل اختلافات سیاسی بین دو کشور است . این مذاکرات با چالش های سیاسی متعددی پیش رو است . موفقیت در مذاکرات ، نیازمند اراده سیاسی ، انعطاف پذیری در حین حفظ اقتدار ، هویت و منافع ملی است . در این راستا توجه ویژه به منافع مشترک در امر امنیت ملی ، بین المللی و مشارکت در برنامه های اقتصادی و علمی کلان نیز ضروری است .
رسیدن به نتیجه مثبت در مذاکرات به گونه ایست که هر دو طرف از نتیجه مثبت مذاکرات سود برده و احساس ارزشمندی داشته باشند . در بازی برد – برد ، برای دو طرف ، علاوه بر اینکه مذاکره به رضایت دو طرف منجر می گردد شروعی برای تعاملات آینده در جهت پیشبرد منافع اقتصادی ، سیاسی در راستای امنیت و صلح جهانی است .
کشور عمان به دلیل روابط حسنه با هر دو کشور ایران و آمریکا ، در ایجاد فضای مناسب جهت گفتگوهای محرمانه نقش میانجی گری مهمی در تسهیل گفتگوها ایفا کرده است . سیاست عمان در محدود کردن رسانه ای مذاکرا ت ، سیاست والایی است که در جهت حل اختلاف در پیش گرفته است . حضور یک کشور با روابط حسنه بین دو طرف ، بسیار برتر از حضور چندین کشور به عنوان میانجی خواهد بود . حضور چندین کشور به عنوان میانجی ، به این دلیل که ، هریک در پی کسب منافع خود خواهند بود . باعث دخالت زیاد در حل اختلافات دو کشور و ایجاد هرج و مرج می گردد.
در روند مذاکرات ، توجه به این نکته اساسی قابل توجه است که حضور ایران مقتدر با قدرت نظامی والا ، عاملی جهت مهار کشورهایی است که در منطقه قصد شروع جنگ و ایجاد فضای نامناسب جهت گسترش فعالیت های اقتصادی بین المللی دارند خواهد بود . چنانچه سیاست های بین المللی آینده ایالات متحده آمریکا در جهت ایجاد فضای امن در منطقه و گسترش فعالیت های اقتصادی باشد . حضور ایران مقتدر در راستای منافع این کشور در جهت مهار نا امنی هاست .
در این راستا تغییر برخی سیاست های خارجی دو طرف در جهت نیل به صلح جهانی ضروری است .
پیامدهای سیاسی احتمالی مذاکرات در صورت ایجاد توافق ، باعث بهبود روابط دو جانبه خواهد بود . این روابط برای جمهوری اسلامی ایران همراستا با استقلال و ارجحیت حفظ منافع ملی و بین المللی و همکاری با سایر قدرت های بزرگ ، کشورها و متحدان پیشین خواهد بود .
این توافق باعث بهبود تصویر ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران در سطح بین المللی خواهد شد .
-راهکارهای مثبت سیاست گذاری در مذاکرات
اولویت دادن به دیپلماسی و گفتگو به دور از تهدید و تحقیر ، جهت حل اختلافات ضروری است . در این راستا حفظ واسطه گری عمان و حذف نکردن این کشور در روند پیشرفت مذاکرات ضروری است . حضور واسطه های بیشتر ، جز باج خواهی ، عاملی در جهت پیشرفت مذاکرات نخواهد بود .
تمرکز بر منافع مشترک و یافتن زمینه های همکاری علمی ، اجتماعی ، اقتصادی ، هنری ، سینمایی و … بایست مورد توجه قرار گیرد .
حذف واسطه های اقتصادی ، مخصوصا در جهت فروش نفت ایران ، عاملی مؤثر در جهت تکاپوی اقتصادی هر دو کشور خواهد بود .
در راستای ایجاد توافق در مذاکرات ، هر دو کشور بایست برخی فشارهای داخلی را که ناخشنود از ایجاد روابط فی ما بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا است مهار نمایند . در این راستا نقش رسانه در جهت بهبود روابط ضروری است .
-فعالیت ها و چالش های ارتباطی بین دو کشور ایران و آمریکا
جامعه ایرانیان مقیم آمریکا ، نقش مهمی در حفظ ارتباطات فرهنگی و اجتماعی بین دو کشور ایفا می نماید . این جامعه از طریق برگزاری جشن ها ، مراسم فرهنگی و فعالیت های اجتماعی ، باعث ایجاد نمای روشن از فرهنگ ایرانی در آمریکا خواهد شد و در روند دیپلماسی فرهنگی و ایجاد رابطه فی مابین دو کشور تأثیر گذار است . برخی از مؤسسات فرهنگی و سازمان های غیر دولتی از طریق تبادل دانشجو و برگزاری کنفرانس ها و کارگاه ها ، ارتباطات فرهنگی را علی رغم عدم ارتباط دولت ها حفظ کرده اند . برخی از دانشجویان ایرانی با ویزای تحصیلی در دانشگاه های آمریکا مشغول به تحصیل هستند . اگرچه این روند در حال حاضر به دلیل محدودیت های ویزا و مسائل سیاسی کاهش یافته است .
در آمریکا دانشگاهها و مراکز علمی ، تحقیقاتی مطالعاتی در زمینه فرهنگ ، زبان و تاریخ ایران انجام می دهند .
تجارت غیر مستقیم از طریق واسطه ها و کشورهای ثالث وجود دارد . در زمینه صادرات فرش و صنایع دستی ، محصولات ایران به دلیل کیفیت و شهرت جهانی خود ، از طریق واسطه ها به آمریکا صادر می شوند . برخی ایرانیان مقیم آمریکا در پروژه های مختلف اقتصادی در ایران سرمایه گذاری کرده اند . اما این فعالیت ها به دلیل محدودیت های سیاسی و اجتماعی با چالش هایی روبروست . محدودیت های ویزا برای شهروندان ایرانی و آمریکایی ، مبادلات فرهنگی و آموزشی را با مشکل مواجه کرده است .
تبلیغات منفی و تصویر نادرستی که از آمریکا و ایران در رسانه های دو کشور ارائه می شود ؛ باعث ایجاد سوء تفاهم و کاهش تمایل به همکاری بوده که این موضوع بایست اصلاح شود . فعالیت های اجتماعی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا به طور گسترده ای تحت تأثیر روابط سیاسی و دیپلماتیک این دو کشور قرار دارد . به دلیل فقدان دیپلماسی فرهنگی ، علمی ، اقتصادی ، سیاسی فی مابین دو کشور به صورت رسمی فعالیت های علمی ، اجتماعی ، اقتصادی ، هنری و … بین دو کشور کاهش یافته است . امید است با پیشبرد مثبت مذاکرات زمینه ارتباط و همکاری بیشتر بین دو کشور فراهم آید.
انتشار نظرات کارشناسان به منظور تائید و یا عدم تائید آن ها از سوی دیپلماسی پلاس نیست.
