رویارویی این ماه اسرائیل و ایران ممکن است آرام گرفته باشد، اما درگیری مستقیم بی‌سابقه بین این دو دشمن قدیمی سوالاتی را در مورد نقش روسیه در بحران در حال گسترش در خاورمیانه ایجاد کرده است
گسترش همکاری‌های نظامی «متقابلاً مفید»
هفته گذشته در پی حادثه اصفهان ادعاهایی درباره هدف قرار گرفتن بخشی از یک سامانه پدافند هوایی روسی مطرح شد. یک روز بعد، یک خبرگزاری رسمی از ورود قریب الوقوع جنگنده‌های جدید از روسیه خبر داد و بعداً بدون توضیح این خبر را حذف کرد.
سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه روز جمعه در دیدار با محمدرضا آشتیانی، همتای ایرانی خود در آستانه، پایتخت قزاقستان، گفت: روسیه آماده گسترش همکاری‌های نظامی «متقابلاً مفید» خود با ایران است.
به نوشته بلومبرگ، موضوع تهیه تسلیحات روسی توسط ایران نگرانی‌هایی را در اسرائیل در مورد پیامدهای گسترش روابط دفاعی مسکو و تهران ایجاد کرده است – به ویژه در زمانی که اسرائیل و ایران بیش از هر زمان دیگری به جنگ تمام عیار نزدیک به نظر می‌رسند. اسرائیل حامی خاص خود را در ایالات متحده دارد و قصد دارد از بسته کمکی 26 میلیارد دلاری واشنگتن برای تقویت قابلیت‌های دفاع هوایی خود استفاده کند.
به گفته شای هارزوی، سرپرست سابق وزارت امور استراتژیک اسرائیل، به نظر می‌رسد روسیه قصد دارد هواپیماهای جنگنده سوخو-35 را برای نوسازی نیروی هوایی چند دهه‌ای ایران عرضه کند، و همچنین سامانه پیشرفته دفاع هوایی اس-400. مسکو همچنین در زمینه جنگ سایبری و به اشتراک گذاری اطلاعات و همچنین کمک به پرتاب ماهواره‌های جاسوسی با ایران همکار می‌کند.
هارزوی که از اعضای ارشد دانشگاه رایشمن در نزدیکی تل آویو است، معتقدست: روسیه «یک دشمن اسرائیل است و از محوری که علیه ما می‌جنگد حمایت می‌کند.» او افزود که نقش مسکو با تشدید درگیری اسرائیل با ایران و گروه‌های متحد آن در منطقه اهمیت بیشتری می‌یابد.
تسلیحات مکمل
به ادعای بلومبرگ، روسیه برای تهاجم خود به اوکراین به پهپادهایی متکی بوده که ادعا می‌شود از ایران تامین می‌شود و به جمهوری اسلامی اهرمی برای تقویت تسلیحات خود با کمک روسیه می‌دهد و انبارهای دو کشور مکمل یکدیگر هستند: روسیه به پهپادها و موشک‌های بیشتری نیاز دارد، ایران نیازمند سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته و جت‌های جنگنده است -این در حالی است که تهران و مسکو همکاری پهپادی در جنگ اوکراین را رد کرده‌اند.
در انعکاسی از تغییر استراتژیک گسترده‌تر، کره شمالی، کشور دیگری که به روسیه برای مبارزه با اوکراین تسلیحات می‌دهد، این هفته هیئتی را به تهران فرستاد.
به گفته آموس گیلاد، یکی از مقامات ارشد سابق وزارت دفاع اسرائیل: «روسیه و ایران به لطف جنگ در اوکراین بیش از هر زمان دیگری به هم نزدیک هستند. روس‌ها اکنون می‌توانند برخی از فناوری‌های بسیار مهم را در اختیار آن‌ها بگذارند که نشان‌دهنده ارتقای چشمگیر توانایی‌های ایران است.»
روابط اسراییل و روسیه در دهه‌های اخیر نزدیک بوده است که بر اساس روابط شخصی بین بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور و همکاری‌های امنیتی طولانی مدت شکل گرفته است. اما از زمان حمله مسکو به اوکراین در فوریه 2022، با روابط نزدیک اسرائیل با آمریکا، بی طرف ماندن برای این دو غیرممکن شده است. این امر روسیه و ایران را به هم نزدیک‌تر کرده است.
روسیه در خاورمیانه
همکاری کرملین با ایران بخشی از فشار گسترده‌تر مسکو برای مقابله با ایالات متحده و متحدانش در خاورمیانه است، جایی که روسیه به دنبال افزایش حضور نظامی خود از جمله با یک پایگاه دریایی در لیبی است.
این موضوعات باعث ایجاد تنش در سوریه شد و اسرائیل در اواخر سال گذشته اطلاع رسانی به روسیه قبل از انجام حملات در این کشور جنگ زده را متوقف کرده، حملاتی که نیروهای متحد ایران را هدف قرار می‌دهند. اسرائیل توانایی خود برای ضربه زدن به اهداف در سوریه را برای ممانعت از ارسال محموله‌های ایران به حزب الله لبنان ضروری می‌داند. روسیه که از متحدان بشار اسد رئیس جمهور سوریه است و پایگاه‌های نظامی در این کشور دارد، از قابلیت‌های دفاع هوایی گسترده‌ای در سوریه برخوردار است.
یک سامانه موشکی ضدهوایی اس-400 روسی
ایران اولین هواپیمای آموزشی رزمی یاک 130 را در ماه سپتامبر از روسیه تحویل گرفت. می‌توان از آن‌ها برای آموزش خلبانان سوخو 35 استفاده کرد و دو ماه بعد معاون وزیر دفاع ایران گفت که مقدمات تحویل این هواپیماهای جنگنده نهایی شده است. ناوگان هواپیماهای جنگی کنونی ایران قدیمی شده است، از جمله هواپیماهای اف-14 آمریکا که اولین بار در دهه 1970 وارد خدمت شدند.
درخواست برای اس-400
بلومبرگ سال گذشته گزارش داد که ایران همچنین به دنبال سامانه اس-400 است که می‌تواند اهدافی را تا فاصله 400 کیلومتری هدف قرار دهد و تا حدی توانایی مقابله با جت‌های رادارگریز مانند F-35 ساخت آمریکا در نیروی هوایی اسرائیل را دارد. یک هیئت رسمی ایرانی در مارس 2023 از کارخانه‌ای در شهر اورال در اکاترینبورگ بازدید کرد که قطعات سیستم‌های دفاع هوایی از جمله اس-400 را تولید می‌کند.
سیما شاین، رئیس سابق بخش تحقیق و تحلیل موساد و رئیس برنامه ایران در مؤسسه مطالعات امنیت ملی، ادعا کرده: «همکاری روسیه با ایران شامل انتقال تسلیحات غربی ضبط شده در اوکراین به ایران، مانند موشک‌های ضدهوایی بوده است.»
یوری لیامین، کارشناس روسی گفت: «با توجه به اینکه زیردریایی‌های روسی نیز در فهرست بالقوه خرید ایران قرار دارند، اتحاد نظامی مسکو با تهران نه تنها برای اسرائیل، بلکه برای دیگر متحدان آمریکا در منطقه مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی نگران کننده است».او گفت: «در حال حاضر تنها عامل بازدارنده همکاری نظامی روسیه و ایران ممکن است عدم تمایل مسکو برای ایجاد اختلاف با سعودی‌ها و اماراتی‌ها باشد.»
منبع: اکو ایران
