پس از عملیات «طوفان الاقصی» و در کنار حمله نظامی اسرائیل به غزه، احزاب مذهبی افراطی درون ائتلاف رژیم از فرصت راهبردی استفاده کردند تا برنامه جابجایی هدفمند فلسطینیان در کرانه باختری اشغالی را آغاز کنند.
این سیاست پنهانی به وسیله عوامل متعددی مانند خشونت شهرک نشینان، افزایش فشار سیاسی بر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و استفاده شهرک نشینان از اهرم‌های خود علیه ائتلاف حاکم و نهادهای دولتی کلیدی به ویژه وزارت دارایی تشدید شد.
به عنوان نمونه، نزدیک به ۲۵۰ میلیون دلار از بودجه که برای هزینه‌های جنگ در دسامبر ۲۰۲۳ در نظر گرفته شده بود، به وسیله بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی تندروی اسرائیل به پروژه‌های شهرک‌سازی در کرانه باختری تخصیص یافت. این موضوع با انتقاد اتحادیه اروپا نیز مواجه شد، زیرا آنها بر این باور هستند گسترش شهرک‌های غیرقانونی اسرائیل و جابجایی اجباری فلسطینیان امنیت کرانه باختری اشغالی را تضعیف و اسرائیل را ناامن می‌کند.
جنگ خاموش در کرانه باختری
تل آویو کنترل خود را بر فلسطینیان کرانه باختری تشدید کرده است که این موضوع شامل جلوگیری از استخدام کارگران فلسطینی در اسرائیل و خودداری وزیر دارایی از انتقال وجوه به تشکیلات خودگردان فلسطین برای پرداخت حقوق کارگران غزه بود.
همچنین در جبهه نظامی، اسرائیل از هفتم اکتبر عملیات نظامی جنون آمیزی در کرانه باختری به راه انداخت که به کشته شدن صدها نفر و دستگیری بیش از ۶ هزار فلسطینی منجر و اعمال خشونت‌آمیز، جابجایی اجباری غیرنظامیان، و حملات شهرک نشینان مسلح به طور چشمگیری در سراسر سرزمین اشغالی تشدید شده است.
بن گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل از عملیات «طوفان الاقصی» برای آواره کردن ۲۵ جامعه بادیه نشین فلسطینی ازجمله ۲۶۶ خانواده در کوهپایه‌های شرقی نزدیک رام الله و دره اردن استفاده کرد. پیش تر نیز نتانیاهو زیر فشار متحدان افراطی خود تخریب مکان های غیرقانونی یهودیان را در کرانه باختری متوقف کرده بود که این رویکرد برخلاف پیشنهاد یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل مبنی بر کاهش تنش‌ها در کرانه باختری است.
اوایل ژانویه اسموتریچ و بن گویر علنی خواستار مهاجرت ساکنان غزه شدند تا راه را برای بازگشت شهرک نشینان صهیونیست به نوار غزه هموار کنند. البته اظهارات جنگ طلبانه آنها باعث افزایش اختلافات با دولت جو بایدن در ایالات متحده شد که به شدت از لفاظی‌های تحریک آمیز و غیرمسئولانه تل آویو انتقاد کرده است.
مأموریت بلینکن در رام الله
دیدار اخیر آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز نه درباره بحث‌های پس از جنگ غزه، بلکه بر مهار آتش در کرانه باختری متمرکز بود.
سرزمین اشغالی فلسطین امروز بمبی ساعتی است که می‌تواند با جرقه ای کوچک یا بزرگ منفجر شود و تلاش‌ها را برای خنثی سازی و مدیریت تشدید تنش نظامی در مرزهای لبنان به خطر بیندازد. از همین روی، هدف اصلی بلینکن اعمال فشار بر تشکیلات خودگردان برای جلوگیری و سرکوب هرگونه قیام مردمی فلسطینی است که می‌تواند به گشودن جبهه جنگ سوم علیه تل آویو منجر شود.
هفته گذشته نیز مقام های امنیتی و نظامی اسرائیل هشدارهای خود را به اعضای کابینه تشدید کردند و خواستار کاهش تنش‌ها شدند تا از انتفاضه سوم جلوگیری کند؛ آن هم در حالی که ارتش اسرائیل بر غزه، لبنان و تأثیرات اقتصادی حملات یمن در دریای سرخ متمرکز است.
ناهمسویی آمریکا و اسرائیل
واشنگتن به دلیل حملات هوایی اخیرش به یمن، خود را در باتلاق غرب آسیا درگیر می‌کند. در این میان، به نظر می‌آید متحد اسرائیلی آن به طرز ناامیدکننده‌ای نگران معضل آمریکا نیست، زیرا نتانیاهو بیشتر بر آینده سیاسی خود و برنامه شرکای تندروی ائتلافش متمرکز شده است که با منافع کلی ایالات متحده همسو نیست.
با وجود هشدارهای مداوم در زمینه وضعیت ناآرام کرانه باختری، نخست وزیر اسرائیل از فشار بر متحدانش خودداری می‌کند، زیرا از تهدیدهای مکرر آنها برای کنار گذاشتن کابینه ائتلافی هراس دارد. در مقابل، ایالات متحده نمی‌تواند تشدید تنش نظامی در کرانه باختری را به دلیل پیامدهای مهم آن بر آینده جنگ غزه و البته صحنه سیاسی داخلی تحمل کند. تشکیلات خودگردان که میان گروه های فلسطینی محبوبیت خود را از دست داده، یکی از مؤلفه‌های مهم پروژه‌های ایالات متحده در خاورمیانه است که با برنامه‌های مختلف منطقه‌ای همپوشانی دارند.
از زمان آغاز جنگ غزه، ایالات متحده همسو با چندین کشور عربی و غربی به دنبال مشارکت تشکیلات خودگردان در بازسازی سیاسی پس از جنگ به عنوان گام اولیه برای ازسرگیری مذاکرات برای راه حل دو کشوری میان اسرائیل و فلسطین بوده است.
با افزایش نارضایتی‌ها در ایالات متحده بر سر مدیریت بحران بایدن در منطقه خاورمیانه، کاخ سفید برای تضمین برخی دستاوردهای انتخاباتی به پیشرفت دیپلماتیک در خاورمیانه نیاز دارد. با وجود این، نظرسنجی‌های اخیر که احتمالاً با حملات غیرقانونی هفته گذشته به یمن تشدید خواهد شد، همچنان نارضایتی رأی دهندگان ایالات متحده (۵۷ درصد) از مدیریت بایدن را در زمینه سیاست خاورمیانه ای وی نشان می‌دهد.
آینده مبهم تشکیلات خودگردان
با وجود برخی اختلافات میان ارتش اسرائیل و پنتاگون، جلوگیری از شعله‌ور شدن اعتراضات در کرانه باختری نگرانی اصلی هر دو طرف است. به همین دلیل این موضوع محور دیدار بلینکن با عباس و «دیپلماسی شاتل» وی با سعودی‌ها بود.
محور اصلی تلاش‌های کاخ سفید حفظ امنیت تشکیلات خودگردان به‌عنوان شریک اصلی فلسطینی‌اش و جایگزینی با حماس و دیگر گروه‌های مقاومت در غزه است. از هفتم اکتبر تشکیلات خودگردان به وسیله همسویی با مواضع مصر و اردن مبنی بر اعلام هشدار به اسرائیل و متحدانش در زمینه جابجایی جمعیت در غزه و کرانه باختری، به دنبال تقویت جایگاه سیاسی خود است. این موضوع به افزایش تعاملات میان رام الله، قاهره و امان منجر شده که با برنامه واشنگتن سازگار است.
موارد فوق این واقعیت را پنهان نمی‌کند که تشکیلات خودگردان سوار بر دوش نیروهای آمریکایی مطرود به دنبال براندازی مقاومت مردمی فلسطین است. علاوه بر این، واشنگتن که در دهه‌های اخیر و پس از توافق صلح اسلو نمی‌توانست راه‌حلی برای فلسطین ارائه دهد، اکنون چه می‌تواند انجام دهد؟ کشورهای ثروتمند عربی نیز تمایلی به حمل بار تشکیلات خودگردان ندارند، حتی ایالات متحده نیز به دشواری می‌تواند از آن حمایت کند./ راهبرد معاصر
