وابستگی آسیا به نفت و گاز خاورمیانه، آن را در برابر هرگونه اختلال در کشتی‌رانی تنگه هرمز آسیب‌پذیر می‌کند. تنگه هرمز یک آبراه حیاتی برای انتقال نفت و گاز محسوب می‌شود که حدود 20 درصد از نفت و گاز جهان از آن عبور می‌کند. با تشدید درگیری‌ها بین ایران و اسرائیل و حتی با اندکی امید به صلح، اکنون معامله‌گران نفت دوباره سناریوی احتمالی بسته‌شدن تنگه هرمز را مرور می‌کنند؛ آن‌هم پس از آن‌که مجلس ایران به‌دنبال حملات آمریکا علیه تأسیسات هسته‌ای ایران، با بستن این آبراه حیاتی موافقت کرد؛ هرچندکه شورای عالی امنیت ملی ایران تصمیم نهایی را درباره این موضوع می‌گیرد،
طبق گزارش‌ها، قیمت نفت خام برنت که یک معیار جهانی است، از هفته گذشته با رشد 5 درصدی همراه شده و در معاملات صبح دوشنبه به بیش از 81 دلار در هر بشکه افزایش یافته است. نفت برنت سپس بخشی از رشد خود را از دست داد و کمتر از 80 دلار به‌ازای هر بشکه معامله شد. با اعلام اخبار ضدونقیض درباره آتش‌بس بهای قیمت نفت بازهم روند نزولی به خود گرفت.
تنگه هرمز، یک آبراه حیاتی
وائل ساوان، مدیرعامل شرکت نفتی Shell، اعلام کرد: «تنگه هرمز مسیری است که انرژی مورد نیاز جهان از آن عبور می‌کند. اگر این آبراه به هر دلیلی بسته شود، تأثیرات بزرگی بر تجارت جهانی خواهد داشت.» کارشناسان اعلام کردند اقتصادهای آسیایی به‌طور چشمگیری تحت تأثیر این اتفاق قرار خواهند گرفت که علت آن به وابستگی آن‌ها به تجارت انجام‌شده از طریق این آبراه مربوط می‌شود. در زمینه انتقال نفت خام با کشتی، آسیا 80 درصد از حدود 15 میلیون بشکه نفت روزانه خود را از طریق تنگه هرمز دریافت می‌کند.
کارشناسان در شرکت Rystad Energy اعلام کردند: «با نبود صادرات نفت خام، آسیا بیشترین ضربه را خواهد خورد.»
داده‌های این شرکت نشان می‌دهد که از نظر حجم صادرات، چین و هند در سال جاری میلادی بیش از نیمی از نفت تنگه هرمز را دریافت کرده‌اند. کارشناسان این شرکت افزودند: «پیش‌تر، نفت عبور کرده از تنگه هرمز می‌توانست با نفت کشورهای روسیه، نیجریه، ونزوئلا، آنگولا و آمریکا جایگزین شود، اما اکنون پیچیدگی‌های به وجود آمده در این کشورها باعث شده که انجام این جایگزینی‌ها به روندی دشوار تبدیل شود.»
کره جنوبی و ژاپن نیز دریافت‌کنندگان بزرگ نفت از طریق تنگه هرمز هستند و آن‌ها در مجموع 24 درصد از نفت خام تنگه هرمز را وارد کرده‌اند. سنگاپور، تایوان، تایلند، مالزی، پاکستان و ویتنام هم همگی مقادیر قابل توجهی نفت خام را از طریق تنگه هرمز دریافت کرده‌اند.
برای محصولات نفتی مانند بنزین و گازوئیل که حدود پنج میلیون بشکه از آن‌ها به‌طور روزانه از تنگه هرمز عبور می‌کند، آسیا حدود 60 درصد آن را دریافت می‌کند.
گاز طبیعی مایع
داده‌های شرکت کپلر نشان می‌دهد که درست مانند نفت خام، آسیا بیش از 80 درصد از گاز طبیعی مایع که از تنگه هرمز عبور کرده را دریافت می‌کند. قطر به‌عنوان دومین صادرکننده بزرگ گاز طبیعی مایع و همچنین امارات متحده عربی برای رساندن این سوخت به کشورهای جهان، نیازمند دسترسی به تنگه هرمز هستند.
چین و هند به‌عنوان مقاصد اصلی گاز طبیعی مایع شناخته می‌شوند و در مجموع بیش از 40 درصد از آن را دریافت می‌کنند، در حالی‌که تعدادی از کشورها، از کره جنوبی و ژاپن گرفته تا پاکستان، مشتری این سوخت هستند. ایران در گذشته بارها تهدید بستن تنگه هرمز را مطرح کرد بود، اما هیچ‌گاه این آبراه را نبسته است، حتی در بحبوحه جنگ ایران و عراق در دهه 1980.
خشم چین
ریسک نارضایتی چین به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران را نباید نادیده گرفت. یکی از تحلیل‌گران Nomura Research Institute می‌گوید: «چین یک شریک مهم برای ایران است و در شورای امنیت سازمان ملل متحد از تهران در برابر تحریم‌های غربی محافظت می‌کند. بسته‌شدن تنگه هرمز باعث آسیب به چین می‌شود، بنابراین موانع زیادی برای بستن این آبراه وجود دارد.»
با این حال، در صورت وقوع چنین سناریوی یعنی بسته‌شدن کامل تنگه هرمز، کارشناسان اعلام کرده‌اند که قیمت‌های نفت می‌تواند از 100 دلار به‌ازای هر بشکه فراتر رود و قیمت‌های جهانی گاز ممکن است افزایش یابد زیرا آسیا و اروپا برای عرضه‌های محدود گاز طبیعی مایع به رقابت خواهند پرداخت.
تحلیل‌گران گلدمن ساکس معتقدند: «اگر جریان نفت از تنگه هرمز برای یک ماه تا 50 درصد افت کند و سپس برای 11 ماه بعدی، 10 درصد کاهش یابد، ما پیش‌بینی می‌کنیم که نفت برنت در مدتی کوتاه به قله حدود 110 دلار در هر بشکه خواهد رسید.»
آن‌ها افزودند که قیمت گاز طبیعی اروپا می‌تواند به سطحی افزایش یابد که در دوران بحران انرژی اروپا در سال 2022 مشاهده شد؛ امری که موجب از بین رفتن تقاضای گسترده شد که علت آن به قیمت‌های بالا مربوط بود. قیمت‌های گاز طبیعی اروپا و آسیا به‌شکل قابل توجهی با یکدیگر همبستگی دارند. استفان انگریک، اقتصاددان ارشد در Moody’s Analytics می‌گوید: «قیمت‌های بالاتر انرژی می‌تواند به نااطمینانی‌های مربوط به چشم‌انداز تورمی آسیا بیفزاید.»
خطر رشد تورم
این کارشناس افزود: «قیمت‌های نفت و کامودیتی از اوایل ژوئن در حال افزایش هستند؛ امری که منجر به افزایش این ریسک شده است که تورم در سراسر منطقه دوام بیشتری داشته باشد و یا حتی مجددا سرعت بگیرد. کشورهای با درآمد بالا نظیر ژاپن، کره جنوبی و تایوان به‌طور ویژه در معرض خطر قرار دارند؛ چراکه برای تأمین انرژی و مواد غذایی به واردات وابسته هستند و قیمت‌های بالاتر کامودیتی منجر به افزایش صورت‌حساب واردات این کشورها خواهد شد.»
او در پایان اعلام کرد: «این اتفاق احتمالا باعث تضعیف ارز این کشورها و ایجاد تورم خواهد شد. بانک‌های مرکزی کشورها تحت تأثیر با توقف روند کاهش نرخ بهره یا ادامه افزایش نرخ‌ها پاسخ خواهند داد.»
