به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، روزنامه عرب‌نیوز در یادداشت تازه خود به‌قلم «لوک کافی» نوشت: در حالی که جنگ اوکراین وارد سومین هفته خود می‌شود، واضح است که پایان جنگ، سریع اتفاق نخواهد افتاد. در زمان نگارش این مقاله، نیروهای روسی در خارج از شهرهای بزرگ کی‌یف و خارکیف گیر افتاده‌اند.
هفته گذشته، «دیمیترو کولبا» -وزیر امور خارجه اوکراین- و «سرگئی لاوروف» -همتای روس وی- برای گفتگوها درباره جنگ در شهر آنتالیا ترکیه دیدار کردند. جای تعجب نیست که هیچ نتیجه‌ای از این دیدار حاصل نشد. درگیری ادامه دارد.
در ماه‌های اخیر، روسیه در برخی از ابتکارات دیپلماتیک بزرگ، از ایران گرفته تا قفقاز جنوبی، مشارکت داشته است. اکنون که مسکو کاملاً درگیر اوکراین است، منابع بسیار کمی برای رسیدگی به مسائل دیگر خواهد داشت.
به طور خاص، سه حوزه وجود دارد که احتمالاً روسیه پیشرفت کمی در زمینه دیپلماسی در آن‌ها خواهد داشت.
اولین مورد، چشم‌انداز صلح پایدار بین آذربایجان و ارمنستان است. طی هرج و مرجی که منجر به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در اوایل دهه 1990 شد، ارمنستان بخش‌های وسیعی از سرزمین‌هایی را که جامعه بین‌المللی آن را بخشی از آذربایجان می‌دانست، تصرف کرد.
در سپتامبر 2020، پس از تقریبا 30 سال درگیری که به بن‌بست خورده بود، درگیری‌های بزرگی بین دو کشور آغاز شد. روسیه در نوامبر 2020 یک توافق آتش‌بس را میانجیگری کرد که خصومت‌ها را متوقف نمود.
نتیجه نهایی این بود که آذربایجان بسیاری از اراضی خود را که توسط ارمنستان اشغال شده بود، آزاد کرد و یک نیروی کوچک حافظ صلح روسیه در منطقه ایجاد شد.
قرار بود توافق 2020 مبنایی برای ایجاد صلح پایدار باشد. متأسفانه پیشرفت کمی در اجرای شرایط آن حاصل شده است.
بر اساس این توافق، تمامی موانع پیش‌روی ارتباطات اقتصادی و حمل و نقل در منطقه باید رفع شود. تقریباً یک سال و نیم بعد، هیچ پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است. علاوه بر این، هیچ تلاش معناداری برای آغاز روند تعیین مرزها صورت نگرفته است. در همین حال، ظاهراً روحیه نیروهای حافظ صلح روسیه در منطقه پایین و نظم و انضباط آن‌ها ضعیف است.
در هفته‌های اخیر، درگیری‌هایی بین نیروهای آذربایجان و ارمنستان رخ داده است. مسکو قدرت اصلی در مناقشه و مجری قرارداد 2020 است. با درگیر شدن عمیق روسیه در اوکراین، چشم‌انداز صلح پایدار بین آذربایجان و ارمنستان ضعیف است.
دومین مورد اینکه، روسیه همچنین تلاش‌ها برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین ترکیه و ارمنستان و بازگشایی مرز بین دو کشور را رهبری می‌کند. این احتمال وجود دارد که این تلاش نیز از بین برود.
ترکیه و ارمنستان در چند دهه گذشته روابط دشواری داشته‌اند. اگرچه ترکیه یکی از اولین کشورهایی بود که استقلال ارمنستان را پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 به رسمیت شناخت، اما روابط بین این کشورها به سرعت پس از حمله ارمنستان به آذربایجان، متحد ترکیه در اوایل دهه 1990 تیره شد.
پیامدهای ژئوپلیتیکی جنگ در اوکراین ناشناخته است و تا سال‌ها به طور کامل احساس نخواهد شد.
در ژانویه امسال، مسکو میزبان مذاکرات دو کشور بود. هر دو طرف فرستادگان ویژه‌ای را برای مذاکره در مورد عادی‌سازی روابط تعیین کرده‌اند. خطوط هوایی ترکیه و ارمنستان پروازهای مستقیم بین دو کشور را از سر گرفتند و ارمنستان اخیراً تحریم واردات خود از ترکیه را لغو کرده است.
اگر ترکیه و ارمنستان راهی برای عادی‌سازی روابط بیابند، مزایای زیادی به همراه خواهد داشت. ارمنستان کشوری فقیر و محصور در خشکی در قفقاز جنوبی است که در دهه‌های اخیر بسیاری از پروژه‌های زیربنایی بزرگ در منطقه را از دست داده است.
بازگشایی مرز با ترکیه می‌تواند فرصت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری جدیدی ایجاد کند که ممکن است نه تنها به نفع ارمنستان، بلکه به سود تمام منطقه باشد.
به دلیل جنگ در اوکراین، این موضوع نیز اکنون برای مسکو مورد توجه قرار خواهد گرفت. به دور از میزبانی روسیه از مذاکرات بیشتر بین ترکیه و ارمنستان، ترکیه اکنون میزبان مذاکرات این کشور و اوکراین است.
موضوع عادی‌سازی روابط ترکیه و ارمنستان، با روابط ارمنستان و آذربایجان مرتبط است. بنابراین، چشم‌انداز عادی‌سازی روابط ترکیه و ارمنستان تاریک باقی می‌ماند.
