در چند ماه گذشته، در مورد روابط امارات متحده عربی و عربستان سعودی بسیار گفته شده، برخی از آن ها به طرز شگفت انگیزی سطحی و نادرست است، مقالات اخیر روابط دو بازیگر را به در قاب “رقابت” یا “شکاف” توصیف کرده اند. تا آنجا که آن را “تئاتر رویارویی” می نامند، گویی روابط ریاض و ابوظبی بازی با حاصل جمع صفر است. در همین راستا نشریه نشنال با انتشار یادداشتی نوشت، رقابت، در واقع، یکی از دستور العمل های مخفی موفقیت امارات است. آزادسازی سیاست‌های سرمایه‌گذاری از امارات، دیگران را تشویق می‌کند که همین کار را انجام دهند. امروزه، امارات متحده عربی بیش از یک فرودگاه، و خطوط هوایی پیشرو، بیش از یک اپراتور بنادر پیشرو و بیش از یک مرکز مالی دارد. آیا این موضوع در مورد عربستان سعودی نیز صدق نمی کند؟
تعامل به سبک ریاض و ابوظبی
نویسنده یادداشت نشنال پیش از پرداختن به پاسخ این سوال نوشت: در اولین روز حضور در مجمع استراتژی عرب، یک میزگرد با حضور دو رهبر ارشد، لحن دیدار تغییر کرد. مجری جلسه پرسید: «آنچه در شبکه‌های اجتماعی می‌بینیم [اشاره‌ها] به کشمکش بین دو طرف [امارات و عربستان] است. داستان چیست؟» شاهزاده ترکی الفیصل، سفیر سابق و رئیس اطلاعات عربستان سعودی، به دکتر انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس جمهور امارات متحده عربی اشاره کرد و با حالتی دوستانه پرسید: “آیا چیزی بین ما وجود دارد؟” عبارتی که تشویق حصار را به دنبال داشت. خود دکتر قرقاش پاسخ داد: «هر اتفاقی که در عربستان می افتد برای امارات مثبت است و هر آنچه در امارات می‌افتد برای عربستان سعودی مثبت است».چند روز بعد، یک پانل در مجمع جهانی اقتصاد در داووس به مدیریت سردبیر نشنال، مینا العریبی، و متشکل از مقامات و رهبران صنعت از سراسر خلیج فارس، به این اجماع دست یافتند که این کشورها به جای رقابت نقش مکمل را ایفا می کنند.
نویسنده در ادامه خاطر نشان کرد، برای بررسی بیشتر این موضوع، به استاد علوم سیاسی اماراتی عبدالخالق عبدالله مراجعه کردم و از او در مورد برنامه ستاد منطقه ای عربستان سعودی که هدف آن جذب شرکت های خارجی برای ایجاد پایگاه های منطقه ای در این کشور است، پرسیدم. دکتر عبدالله به من گفت: «حتی اگر ۱۰ درصد از شرکت‌ها در نهایت به عربستان سعودی نقل مکان کنند، نرخی که دبی شرکت‌ها را جذب می‌کند به این معنی است که این ۱۰ درصد ظرف مدت کوتاهی دوباره پر می‌شود.»در واقع، آزادسازی اجتماعی و اقتصادی که عربستان سعودی در سال‌های اخیر در حال انجام است، تا حدی برای تشویق طرح‌هایی مانند برنامه ستاد منطقه‌ای، تنها به نفع پادشاهی و منطقه وسیع‌تر، به ویژه امارات متحده عربی، خواهد بود.
معمای موفقیت برادران
پس از ویرانی های جنگ جهانی دوم، ژان مونه، کمیسر کل وقت هیئت برنامه ریزی ملی فرانسه، طرحی را پیشنهاد داد که بعدها به عنوان “طرح مونه” شناخته شد، که در نهایت منجر به هماهنگی اقتصادی بیشتر بین فرانسه و آلمان و اتحادیه اروپا گشت، اگرچه مونه فرانسوی بود و علیرغم این واقعیت که هر دو ایالت به تازگی با یکدیگر جنگیده بودند، او شکوفایی روابط اقتصادی آلمان و تعامل نزدیک پاریس و برلین را ضروری می دانست.به همین ترتیب، و در خود منطقه خلیج فارس، همانطور که در کتاب ۲۰۲۱ ساختمان شارجه، با ویرایش مشترک تاد ریس، مستند شده است، در سال ۱۹۵۱، دولت کویت برنامه ای را در امارات آغاز کردغ طرحی در باب آموزش پزشکان و معلمان.. طبیعتا کویت بعدا از طرح خود بهره برداری کرد.
ماهاتیر محمد، نخست وزیر وقت مالزی، در یک سخنرانی مهم در سال ۱۹۹۷، اصطلاح «همسایه تو موفق باش» را ابداع کرد. مفهومی که دکتر ماهاتیر در ادامه توضیح داد اساسا به این معنی است که “اگر به همسایه خود کمک کنید تا پیشرفت کند، شما نیز همراه با آن موفق خواهید شد”. این در تضاد کامل با مفهوم بدنام اقتصادی مرکانتیلیستی «گدا-همسایه» است که در آن کشورها حتی اگر همسایگان خود را فقیر کنند، سیاست های اقتصادی خود را دنبال می کنند. کشورهایی که از این دکترین پیروی می کنند، می دانند که رشد اقتصادی بلندمدت خودشان تا حد زیادی به بودن در کنار همسایه مرفه منوط است.پل کولیر، اقتصاددان، براین باور است که یکی از دلایل شکست کشورها داشتن “همسایگان بد است (به خصوص اگر کشور محصور در خشکی باشد). بنابراین، بهبود همسایگی یک گزاره کلیدی برای رفاه است. حتی امروز، نروژ، یک کشور نفت خیز اسکاندیناوی که خود عضو اتحادیه اروپا نیست، از “سیاست همسایگی اروپا” حمایت می کند که هدف آن “توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در جنوب و شرق مرزهای اتحادیه اروپا” است. نروژ یکی از مشارکت کنندگان اصلی توافقنامه منطقه اقتصادی اروپا است و از طریق کمک های مالی نروژ از کشورهای اروپای شرقی که بعدا به عضویت اتحادیه اروپا درآمدند، حمایت کرده است.
در سال های اخیر، ادغام اقتصادی بین کشورهای خلیج فارس تنها با صحبت در مورد ویزای مشترک گردشگری خلیج فارس، شبکه اتصال برق ۱.۶ تریلیون دلاری شورای همکاری خلیج فارس و شبکه ریلی در سراسر شورای همکاری خلیج فارس تشدید شده است، امروزه جهان عرب منطقه ای با ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت است که طبق اعلام سازمان ملل تا سال ۲۰۳۰ به ۳۳ میلیون شغل بیشتر نیاز خواهد داشت. رقابت بین کشورهای عربی برای اصلاح و سرمایه گذاری در آموزش و زیرساخت ها و همچنین جذب استعدادها و سرمایه گذاری خارجی ضروری است. اتفاقی که بین عربستان و امارات می افتد یک بازی با مجموع صفر نیست، بلکه یک بازی با جمع مثبت است که همه ما می توانیم در آن برنده باشیم./ اقتصاد نیوز
