در میان مانورهای متعدد عربستان برای تاثیرگذاری بر پرونده سیاسی لبنان که توسط «ولید البخاری» سفیر سعودی در بیروت انجام میشود، اخیرا توافق «طائف» تبدیل به دستاویزی برای ریاض جهت پیشبرد برنامههای خود در امور سیاسی لبنان به ویژه مسئله انتخاب رئیس جمهور شده و به بهانه ضربه خوردن به توافق طائف از اجرای هر ابتکاری که منجر به تسهیل توافق نیروهای سیاسی لبنان جهت انتخاب رئیس جمهور شود جلوگیری میکند.
قرارداد طائف به عنوان سند توافق ملی لبنان شناخته میشود که اولین مرجع برای مردم این کشور در راستای صلح داخلی بعد از جنگ داخلی 15 ساله لبنان است. این توافق در شهر طائف عربستان در 22 اکتبر 1989 به امضا رسید. بر اساس این توافق مقام ریاست جمهوری در لبنان از قیمومیت بر کشور و تصمیمات دولت کنار رفته و تشخیص صلاحیت نخستوزیر به نمایندگان پارلمان سپرده شد. همچنین طبق توافق طائف، این نخستوزیر است که رایزنیهای پارلمانی را با هدف تشکیل دولت انجام میدهد و به این ترتیب با حمایت عربستان اختیارات نخستوزیر در لبنان که از جامعه اهل سنت و تحت حمایت ریاض است، افزایش پیدا کرده و به موازات آن اختیارات رئیس جمهور کاهش یافت.
کارشناسان سیاسی معتقدند که توافق طائف هرچند با ادعای ایجاد صلح داخلی در لبنان منعقد شد اما منبع بسیاری از اختلافات و بحرانهای سیاسی این کشور بوده است که نتایج آن تا امروز ادامه دارد.
در سپتامبر 2000 کلیسای «بکرکی» لبنان (محل اقامت سراسقف کلیسای مارونی لبنان) با صدور بیانیهای خواستار خروج ارتش سوریه از لبنان طبق توافق طائف شد و بعد از آن تحرکات بینالمللی به سرکردگی آمریکا برای خروج سوریه از لبنان شدت یافت تا اینکه در سال 2004 شورای امنیت قطعنامه 1559 را در خصوص ضرورت خروج ارتش سوریه از لبنان صادر کرد. چند ماه بعد از آن یعنی در 14 فوریه 2005 «رفیق حریری» نخستوزیر فقید لبنان به طرز مشکوکی ترور شد و ذینفعان این ماجرا که به دنبال اخراج سوریه از لبنان بودند به هدف خود رسیدند.
اکنون بعد از گذشت 22 سال از آن اتفاقات، شماری از سیاستمداران لبنانی که خط عربستان را دنبال میکنند مدعی هستند که بحران سیاسی فعلی در لبنان نتیجه نقض توافق طائف بوده و راه حل این بحران، اجرای توافق طائف به معنای واقعی کلمه است. همین سیاستمدارانی که به نوعی مهره عربستان در لبنان محسوب میشوند همراه با سفیر سعودی به بهانه محافظت از توافق طائف در برابر هر راهکاری که میتواند بحران سیاسی لبنان را کمرنگتر کند مانعتراشی میکنند.
بعد از لغو ضیافت شام سفارت سوئیس در لبنان که قرار بود برای انجام دیدار و گفتگو میان همه نیروهای سیاسی لبنان برگزار شود و سفیر عربستان و متحدانش مانع آن شده و ادعا کردند که چنین اقداماتی مغایر با مفاد توافق طائف است، سعودیها در صدد انجام اقدام تازهای جهت پیشبرد مانورهای خود در لبنان هستند. طبق گزارش روزنامه الاخبار، در 5 نوامبر جاری سفارت عربستان قصد دارد یک مانور تبلیغاتی در واکنش به کمپینهای حزبالله و جریان آزاد ملی در حمایت از میثاق ریاستجمهوری لبنان، به راه بیندازد.
این مانور تبلیغاتی عربستان در قالب یک کنفرانسی مشابه «کارناوال » انجام میگیرد که سفیر عربستان در بیروت قصد دارد در آن مشارکت کند. در این کنفرانس همچنین قرار است شماری از نمایندگان شرکت کننده در اجلاس طائف و وزرا و شخصیتهای وابسته به عربستان حضور یابند. حاضران در کنفرانس مذکور قرار است درباره اهمیت دفاع از توافق طائف و اجرای مفاد آن صحبت کنند و یکی از عناوین اصلی این کنفرانس هدف قرار دادن سلاح مقاومت تحت عنوان «خروج سلاح شبه نظامیان» است.
طی هفته گذشته ولید البخاری، سفیر عربستان در بیروت تماسهای متعددی با طرفهای مختلف برقرار و جلساتی نیز برگزار کرده و در تلاش برای بسیج بیشترین تعداد ممکن از شخصیتهای لبنانی جهت شرکت در کنفرانس مذکور است. او همچنین بر انجام فعالیتهای رسانهای و سیاسی بیسابقهای جهت اتخاذ مواضعی در دفاع از توافق طائف تاکید دارد.
اقدامات سفیر سعودی برای بسیج شخصیتهای مخالف مقاومت
شواهد نشان میدهد که توجه استثنائی عربستان به این کنفرانس به دلیل شکست سفیر آن در مدیریت پرونده انتخابات پارلمانی لبنان است و به نوعی قصد دارد این شکست را جبران کرده و بر آن سرپوش بگذارد. بر این اساس ولید البخاری میخواهد به همه کسانی که از شکستهای او در پرونده سیاسی لبنان انتقاد میکردند بگوید که توانایی نقشآفرینی در عرصه لبنان به نفع پروژه عربستان را دارد.
منابع آگاه در خصوص پروژه جدید عربستان در لبنان گزارش میدهند که همه تمرکز عربستان در این زمینه معطوف به حزبالله و ابزارهای مقابله با آن در لبنان از جمله تحمیل مسئولیت بحرانهای این کشور به مقاومت خواهد بود. بر این اساس کنفرانس مذکور آغاز مرحلهای شبیه به سال 2000 در لبنان است؛ یعنی همانطور که در سال 2000 سعودیها و متحدانشان به بهانه اجرای توافق طائف، لبنان را برای اخراج سوریها تحت فشار قرار دادند، در مرحله فعلی نیز در صدد تکرار همین سناریو علیه حزبالله با هدف خلع سلاح آن هستند. حزب نیروهای لبنانی به ریاست سمیر جعجع و حزب کتائب که سابقه کشتار مردم لبنان و ایجاد جنگ داخلی و جاسوسی برای دشمن صهیونیستی و …. را در کارنامه خود دارند در صف مقدم اجرای این پروژه سعودی قرار گرفتهاند.
منابع لبنانی در این زمینه معتقدند که عربستان به هر قیمتی به دنبال رسیدن به اهداف خود در لبنان است که مهمترین آنها منزوی کردن حزبالله میباشد؛ به طوری که سعودیها به منظور تحقق خواستههای شوم خود حتی از تکرار سناریوهایی چون کشتار الطیونه (اشاره به جنایت حزب نیروهای لبنانی در کشتار لبنانیهایی که سال گذشته برای اعتراض به سیاسی کاری قاضی پرونده انفجار بیروت مقابل ساختمان دادگستری تجمع کرده بودند) یا ایجاد جنگ و فتنه داخلی در لبنان ابایی ندارند.
منابع سیاسی آگاه لبنان معتقدند، عربستان نگران کمرنگتر شدن نفوذ خود در داخل لبنان طی دو دهه گذشته بوده و میترسد با روی کار آمدن ابتکارهای جدید برای ایجاد همگرایی و همزیستی مسالمتآمیز میان لبنانیها، توافق طائف که دروازه اصلی نفوذ و مداخلات ریاض در این کشور است به تدریج بسته شود.