در حالی که قرار بود ۱۶ خرداد تیم ملی فوتبال ایران در دیداری تدارکاتی در شهر ونکوور به مصاف تیم ملی کانادا برود، خبری با این مضمون منتشر شد «فدراسیون فوتبال کانادا دیدار دوستانه با تیم ملی ایران را لغو کرد.» فدراسیون فوتبال کانادا در این زمینه بیانیه‌ای صادر و اعلام کرد که در تلاش است حریف جایگزین پیدا کند.
از سوی دیگر «پاسکال سنت اونگه» وزیر ورزش کانادا از اقدام سیاسی فدراسیون فوتبال این کشور حمایت کرد و گفت: «ما از فوتبال کانادا برای این تصمیم قدردانی می‌کنیم و مشتاقانه منتظر تشویق تیم فوتبال مردان خود در جام جهانی ۲۰۲۲ هستیم.» علاوه بر این، نشریه (sportsnet) کانادا هم در گزارشی از فدراسیون کانادا، دلیل دیگری برای لغو بازی با ایران بیان کرد و نوشت: بازیکنان تیم ملی فوتبال کانادا هم از بازی با ایران نگران بودند. برای آنها پیام های زیادی آمده بود که نباید با تیم ملی ایران بازی کنند.
پس از آنکه اعلام شد قرار است این بازی در ونکوور بین تیم‌های ملی ایران و کانادا برگزار شود، تلاش‌هایی برای ممانعت از برگزاری آن صورت گرفت و «جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا نیز در این باره اظهاراتی را مطرح کرد. ترودو در این خصوص به رسانه‌های کانادا گفته بود: «اداره مرزبانی کانادا (CBSA) نهاد اصلی برای تصمیم‌گیری در مورد صدور ویزا برای تیم ملی فوتبال ایران است.» وی پیش از آن نیز گفته بود که انجام این بازی دوستانه را «ایده بدی» می‌داند و افزوده بود: من همچنان می‌خواهم نگرانی خودم را در خصوص این بازی اعلام کنم و معتقدم دیدار با این تیم، ایده‌ای بد است. می‌توانم به شما این اطمینان را بدهم که ورزش کانادا هیچ بودجه‌ای برای این بازی ارائه نکرده است. در خصوص اینکه آیا آنها می‌توانند به خاک کشور کانادا وارد شوند یا نه، باید گفت که تصمیم این موضوع با خدمات مرزی است. این آژانس به صورت حرفه‌ای و کاملا مستقل نسبت به این موضوع تصمیم گیری خواهد کرد.
* ورزشی‌ترین امور هم بازیچه جهت گیری‌های حزبی و جبهه بندی‌های سیاسی در داخل کانادا شده
«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه سوم خرداد ماه در واکنش به اظهارات سیاسی برخی از دولتمردان کانادایی در خصوص دیدار تدارکاتی تیم‌های ملی ایران و کانادا گفت: هماهنگی این دیدار مستقلا از سوی فدراسیون‌های فوتبال دو کشور، در چارچوب دیدارهای معمول تدارکاتی فوتبال صورت گرفته و فدراسیون فوتبال کانادا در این خصوص اعلام کرده که مصمم است با جلوگیری از هرگونه سوء استفاده سیاسی گروه‌های شناخته شده ضد ایران، این رویداد صرفا ورزشی را میزبانی کند. متاسفانه به نظر می‌رسد برخلاف ادعاهای نمایشی، ورزشی‌ترین امور هم بازیچه جهت گیری‌های حزبی و جبهه بندی‌های سیاسی در داخل کانادا شده است. موضع‌گیری‌ها و اظهارنظرهای منفی نخست‌وزیر کانادا و برخی افراد دیگر، حاکی از تفوق نگاه صرف سیاسی و حزبی بر همه وجوه حکمرانی در کانادا بوده و به همین دلیل رفتار مقامات این کشور در علن به راحتی بازیچه گروه‌های مخالف و ایران ستیز می‌شود.
وی تصریح کرد: از دولت و فدراسیون کانادا انتظار می‌رود فارغ از جوساز‌ی‌ها، بر اساس منشور حرفه‌ای ورزش و اصول شناخته شده فیفا، برگزاری این دیدار تدارکاتی و دوستانه را به دور از شائبه‌ها و انگیزه‌های سیاسی و نیز شانتاژهای تبلیغاتی مخالفان تعاملات غیرسیاسی بین مردم کشورها، تسهیل کند. فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران به ما اطمینان داده است همه توافقات لازم را با فدراسیون فوتبال کانادا در همین چارچوب انجام داده و در صورت نقض توافقات، مسؤولیت تمامی عواقب آن بر دوش طرف کانادایی خواهد بود.
پس از لغو این بازی، «علی بهادری جهرمی» سخنگوی دولت در یادداشتی با عنوان «اولویت سیاست بر ورزش و حقوق بشر!» در صفحه اینستاگرام خود نوشت: خشت اول چون نهد معمار کج، تا ثریا می‌رود دیوار کج! حکایت این روزهای آزادی و حقوق بشر در غرب شده است. مثال‌های ورزشی در نگاه و استفاده سیاسی از حقوق بشر این روزها پرحاشیه بودند… لغو یکجانبه بازی تیم ملی فوتبال ایران با کانادا، نمونه دیگری از تأثیر سیاست بر ورزش در عین ادعای آزادی و نفی سیاست در ورزش است. تحریم ورزشکاران رشته‌های ورزشی مختلف روسیه از سوی فدراسیون‌های جهانی هم یک نمونه اخیر دیگر از همین برخوردهای سیاسی است.
این اقدام همچنین واکنش «کاظم غریب آبادی» دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه را نیز به دنبال داشت و وی در توئیتی در این خصوص نوشت: «تصمیم کانادا برای لغو بازی دوستانه با ایران گواهی بر این واقعیت است، به اصطلاح سرزمین آزادی نمی‌تواند سیاست را از ورزش دور نگهدارد.»
در همین خصوص نیز «محمد کشاورززاده» سفیر ایران در پکن در توئیتی با اشاره به لغو بازی دوستانه ایران و کانادا نوشت: «از لغو بازی تیم ملی فوتبال تعجب نکنید، پنج سال قبل به عنوان مدیرکل آمریکا پس از پنج دور مذاکره با مقامات وزارت خارجه کانادا به توافق رسیدیم مانند آن‌چه که در واشنگتن داریم در اتاوا نیز به ایرانیان خدمات کنسولی دهیم، ولی جمعیت نیم میلیونی ایرانیان مقیم قربانی امیال سیاسی عده‌ای اندک شد.»
جالب این‌جاست که پس از آن هم دولت اوکراین اعلام آمادگی کرد که با تیم ملی کانادا به جای ایران بازی می‌کند.
به گزارش فارس، این رویکرد کانادا در قبال ایران مختص لغو این بازی دوستانه نیست. دولتمردان این کشور چندین سال است که این رویکرد را در قبال ایران در پیش گرفته‌اند. از یک سو مبدع قطعنامه‌های حقوق بشری علیه ایران شده و از سوی دیگر اقدام به قطع یک طرفه روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی کرده‌اند. روابطی که از شهریور ۱۳۹۱ قطع شده و کماکان نیز ادامه دارد.
* قطع روابط دیپلماتیک با ایران
هفدهم شهریور ماه ۱۳۹۱ دولت کانادا اعلام کرد که سفارتش در تهران را تعطیل و روابط با جمهوری اسلامی ایران را تعلیق کرده و فرصت ۵ روزهای به دیپلمات‌های ایرانی داد تا خاک این کشور را ترک کنند. در همان زمان «جان بیرد» وزیر خارجه وقت کانادا دلیل این تصمیم را حمایت ایران از سوریه، برنامه هسته‌ای و دشمنی ایران با رژیم صهیونیستی خواند و دیپلمات‌های ایرانی در آن کشور را «عنصر نامطلوب» خواند و اعلام کرد: «در چنین شرایطی کانادا دیگر نمی‌تواند حضور دیپلماتیک در ایران را حفظ کند… روابط دیپلماتیک بین ایران و کانادا به حالت تعلیق در آمده است».
این برخورد کانادا به تبعیت از اقدام انگلستان در بستن سفارتخانه این کشور در تهران انجام شد و پس از آن بود که رامین مهمان‌پرست سخنگوی وقت وزارت خارجه در گفتوگو با فارس در واکنش به این اقدام کانادا که دقیقا یک هفته بعد از برگزاری شانزدهمین نشست سران جنبش عدم تعهد در تهران، صورت گرفت، خاطرنشان کرد: «یکی از نتایج بسیار درخشان برگزاری موفق اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران، علی رغم فشارهای قابل توجه قدرت‌های غربی از جمله دولت آمریکا و دولت کانادا و همین طور رژیم صهیونیستی مبنی بر عدم حضور کشورهای مختلف در این اجلاس و حداقل کاهش سطح حضور، شکست مفتضحانه این کشورها در یک نبرد دیپلماتیک در صحنه‌های مختلف تبلیغاتی و افکار عمومی مردم دنیا بود.»
لازم به ذکر است، یکشنبه ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۳۹۱ نیز بخش صدور ویزای سفارت کانادا در ایران تعطیل و روابط اقتصادی و سیاسی ۲ کشور که از سال ۱۳۸۵ روند نزولی داشت به حداقل ممکن رسیده بود. در نهایت پس از ضرب‌الاجل دولت کانادا به دیپلمات‌های ایرانی، ۲۳ شهریور ۱۳۹۱ دیپلمات‌های ایرانی در کانادا به کشور بازگشتند.
پس از این وقایع و به منظور رفع مشکلات ایرانیان مقیم کانادا، ستاد ویژه رسیدگی به امور کنسولی برای هموطنان ایرانی در وزارت خارجه تشکیل شد. چند روز بعد و در اول مهر ماه ۱۳۹۱ نیز دولت کانادا جمعی از موسسات و شرکت‌های تخصصی در حوزه بهداشت، دارو و درمان ایران از جمله موسسه پاستور ایران، موسسه پژوهشی سرم و واکسن سازی رازی، شرکت داروسازی سبحان و … را مشمول تحریم‌های یکجانبه قرار داد. آبان ماه ۱۳۹۱ هم روزنامه کانادایی «نشنال پست» گزارش داد: قاضی دادگاهی در استان «اونتاریو» کانادا حکم ضبط املاک متعلق به دولت ایران را صادر کرد که براساس آن، اموال سفارت ایران در شهر «اتاوا» و مرکز فرهنگی سابق ایران در شهر «تورنتو» مشمول این حکم قضایی شدند.
در سال ۱۳۹۵ رایزنی‌هایی بین سفرا و نمایندگان دائم ایران و کانادا در سازمان ملل انجام شد و بعد از آن نیز محمدجواد ظریف و استفان دیون وزیران خارجه وقت ایران و کانادا در شهریور ۱۳۹۵ برای اولین بار از زمان قطع روابط دو کشور و در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک دیدار کردند. در حالی که در این مدت چندین دور مذاکرات کارشناسی در سطح مدیران کل بین وزارت خارجه‌های ایران و کانادا برگزار شد، ولی عملا تحولی در این زمینه رخ نداد و از شهریور ۱۳۹۱ عمان به عنوان حافظ منافع ایران و ایتالیا نیز حافظ منافع طرف کانادایی باقی ماندند، تا اینکه عمان جایش را به سوئیس سپرد و البته عنوان شد که خدمات کنسولی ارائه نمی‌شود.
ظریف ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۶ با خانم فریلند وزیر پیشین امور خارجه کانادا در خصوص برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در کانادا گفتوگو کرد که البته به نتیجه‌ای منجر نشد. یک روز بعد از این تماس تلفنی یعنی در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ هیأت سیاسی وزارت خارجه کانادا برای انجام مذاکراتی پیرامون روابط دو کشور با مقامات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به تهران سفر کرد.
بیست و دوم خرداد ۱۳۹۷ هم مجلس عوام کانادا با تصویب طرحی طرحی خواستار متوقف کردن همه مذاکرات دولت این کشور برای از سرگیری روابط دیپلماتیک با ایران شد و «جاستین ترودو» نخست‌وزیر این کشور که قبل و بعد از انتصاب به این سمت از برقراری رابطه با تهران سخن به میان آورده بود، از این طرح حمایت کرد.
* سقوط هواپیمای اوکراینی
پس از سقوط هواپیمای اوکراینی، دوباره رایزنی‌های تلفنی و دیدارها بین مقامات دو کشور از سر گرفته شد. «فرانسوا فیلیپ شامپانی» وزیر امور خارجه کانادا ۱۹ دی ماه ۱۳۹۸ در تماس تلفنی با محمدجواد ظریف وزیر سابق امور خارجه درباره سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی و سایر موضوعات مورد علاقه گفتگو و تبادل نظر کرد. ۲۷ دی ماه ۱۳۹۸ وزرای خارجه ایران و کانادا به درخواست طرف کانادایی درباره سقوط هواپیمای اوکراینی در مسقط دیدار و توافق کردند که تیم‌های کارشناسی دو وزارتخانه به تماس‌ها در این زمینه ادامه دهند و خودشان هم در آینده دوباره دیدار کنند. پس از آن هم در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۹۸ ظریف با جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا و همچنین همتای کانادایی در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ دیدار کرد.
روز پنجشنبه ۲۲ خرداد ماه ۱۳۹۹ هم خبری منتشر شد مبنی بر گفت‌وگوی تلفنی «محسن بهاروند» معاون وقت امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران و خانم «مارتا مورگان» معاون وزیر امور خارجه کانادا؛ این گفتوگو، اولین تماس بین ۲ طرف بعد از آخرین ملاقات وزرای خارجه ایران و کانادا بود. معاون وزیر امور خارجه ایران در این گفتوگو با توجه به تعداد زیاد ایرانیان مقیم کانادا و مشکلاتی که در زمینه دریافت خدمات کنسولی دارند و همچنین به منظور مسائل حقوقی و نیاز به ارتباط با خانواده افرادی که در سقوط هواپیما جان خود را از دست داده‌اند، از دولت کانادا خواست موانع ارائه خدمات کنسولی به شهروندان ایرانی و کانادایی را برطرف کرده و اتباع مقیم ۲ کشور قادر به دریافت این خدمات باشند. اما واکنش طرف کانادایی به این درخواست همتای ایرانی، موکول کردن بررسی موضوع مشکلات اتباع ایرانی در کانادا و برقراری خدمات کنسولی به آینده بود.
البته در این میان و در پی سقوط هواپیمای اوکراینی نیز شاهد این گونه رفتارها و سوءاستفاده‌های دولت اتاوا بودیم. تا جایی که محسن بهاروند معاون پیشین امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه نیز نسبت به سوءاستفاده سیاسی این کشور از این موضوع هشدار داد و گفت: هر مبتدی در حوزه هوانوردی می‌داند که نظرات کانادا به عنوان مشاور اوکراین اخذ شده و یک بار هم لحاظ شده است و لذا از بعد حقوقی، فاقد هرگونه صلاحیت هستند که گزارش و یا نظرات یکجانبه و خودسرانه در مورد گزارش سانحه هوایی در خارج حوزه صلاحیت کشور دیگری را ارائه دهند. اگر این رفتار شدیدا سیاست‌زده و غیر حقوقی کانادا باب شود همه کشورها و حتی صنعت هوانوردی غیر نظامی متضرر اصلی خواهد بود.
* صدور قطعنامه‌های حقوق بشری علیه ایران
کانادا همچنین در این سال‌ها مبدع قطعنامه‌های حقوق بشری علیه ایران بود. آنچنان که آبان ۱۴۰۰ سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به قطعنامه وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران، طرح این قطعنامه در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحد توسط کانادا با حمایت برخی کشورهای غربی و تکرار ادعاهای بی اساس مبتنی بر اطلاعات نادرست و تعمیم‌های غیرصادقانه را فاقد وجاهت قانونی و از اساس مردود خواند و گفت: این قطعنامه بر پایه آرای ضعیف و متفرق بین‌المللی است و بخش متنابهی از آرای مثبت آن حاصل فشارهای سیاسی و تهدیدهای گوناگون بوده است.
خطیب‌زاده با اشاره به اعتیاد کانادا و دیگر بانیان اصلی این قطعنامه به استمرار پروژه شکست خورده «بدنام سازی» ایران، گفت: شوربختانه برخی بازیگران که خود سابقه طولانی در نقص فاحش حقوق انسان‌ها از جمله از طریق فروش سلاح به رژیم‌های خودکامه و اشغالگر و متجاوز دارند، حقوق بشر را ابزار پیشبرد مطامع و اغراض سیاسی خود کرده اند. چنین تحرکات غیراخلاقی و غیرموجه نه تنها کمکی به ارتقای وضعیت حقوق بشر و احترام به آن در سطح جهانی نمی‌کند، بلکه صرفا موجب دامن زدن به کلیشه سازی‌های منفی و برچسب زنی سیاسی علیه ملت‌ها می‌شود. اقدام دولت کانادا و دیگر بانیان این قطعنامه که مصداق بارز سوءاستفاده از مفاهیم و ارزش‌های متعالی حقوق بشری برای پیشبرد اغراض کوته بینانه سیاسی است، را محکوم و فاقد هرگونه وجاهت و اثر قانونی می‌دانیم.
از سوی دیگر با توجه به قطعی روابط دو کشور، ایرانیان مقیم این کشور در این مدت نتوانسته‌اند در انتخابات ریاست جمهوری ایران مثل دیگر نقاط جهان شرکت کنند. محمدجواد ظریف وزیر سابق امور خارجه ۲۷ خرداد ۱۴۰۰ و پیش از برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در خارج از کشور گفت: متاسفانه جایی که با ما همکاری نکرد و بسیار ناراحت شده و شرمنده ایرانیان آن جا شدیم، دولت کانادا بود که علیرغم ادعاهای مردمسالاری و ادعای خدمت به ایرانیان که مطرح می‌کند مانع از این شد که حتی یک صندوق رای مستقر کنیم. متاسفانه علیرغم چندین دور مذاکره که در سازمان ملل متحد و همین‌طور در بین سرویس‌های اطلاعاتی دو کشور داشتیم، دولت کانادا همراهی نکرد و اجازه برای استقرار یک صندوق اخذ رای را نداد.
کانادا آنگونه که سید عباس موسوی سخنگوی سابق وزارت خارجه عنوان کرد، رفاه ۴۰۰ هزار ایرانی مقیم این کشور را گروگان اهداف سیاسی پوچ و بیهوده خود کرده و افزود: بار‌ها اعلام کرده‌ایم که آماده گفتگو با کانادا برای گشایش همکاری‌های کنسولی از جمله مسئله مفسدین اقتصادی که کانادا را مامن خود قرار داده‌اند، هستیم، بار دیگر نیز آمادگی خود برای گفتگو با کانادا را تکرار می‌کنیم و از آن دولت می‌خواهیم که مسائل سیاسی را بهانه و مانع ارائه خدمات کنسولی برای اشخاص و شهروندان قرار ندهد و قبل از هر چیز در مورد گشایش بخش‌های کنسولی در دفاتر حفاظت منافع دوکشور در تهران و اتاوا همکاری کند.
این رفتارهای سیاست زده تنها مختص به این موارد نیست، دولت کانادا حتی در توئیتر رسمی خود از نام جعلی برای خلیج فارس استفاده کرد که این موضوع ۱۱ بهمن ۱۴۰۰ واکنش سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران را در پی داشت و در این باره گفت: متاسفانه دولت کانادا برخی اختلافات سیاسی خودش را به مرزهای بچه‌گانه‌ای کشانده و فراموش کرده این اختلافات نمی‌تواند بر موضوعات روشن و حقوقی اثر بگذارد.
وی با بیان اینکه نام کشورها و مناطق نمی‌تواند تابعی از خواست سیاسی هیچ پایتختی و یا تابع اغراض سیاسی این دولت باشد، خاطرنشان کرد: اولین بار نیست که دولت کانادا برای مطامع و اغراض سیاسی خود دست به این کارها می‌زند. جامعه بسیار فرهیخته ایرانیان در کانادا هر روزه این رفتار دورو و پر از ریای دولت کانادا را می‌بینند، از یک طرف اشک تمساح می‌ریزد و از سوی دیگر به هویت ایران و ایرانی حمله می‌کند. این اظهارات کمترین ارزش حقوقی و بین‌المللی ندارد، ولی به خوبی ذات این دولت و تحت تاثیر پذیر بودن این دولت را که در تجارت رای هر کاری را می‌کند، برای همه ایرانیان در داخل و خارج از ایران و همچنین ایرانیان مقیم کانادا روشن می‌کند.
در این میان باید به حضور «استفان هارپر» نخست‌وزیر سابق کانادا در تیر ۱۴۰۰ در کنفرانس سالیانه گروهک تروریستی منافقین اشاره کرد.
