اخیراً محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی به ترکیه سفر کرد. سفرمحمد بن زاید به ترکیه و دیدارش با رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری این کشور بعد از یک دهه قطع روابط سیاسی بین دو کشور صورت گرفت. در سفر اخیر ولیعهد ابوظبی به ترکیه، چند توافق مهم میان ترکیه و امارات به امضا رسید.
سال ۲۰۱۱ و شکل گیری اعتراضات در جهان عرب تحت عنوان بهار عربی، نقطه‌ی شروع اختلافات عمیق میان دو کشور ترکیه و امارات بود. این دو کشور از سال ۲۰۱۱ تقریباً در هر نقطه از درگیری‌های منطقه‌ای در نقطه مقابل یکدیگر بوده‌اند.
ترکیه و امارات درگیر تنش سیاسی-نظامی نیابتی بین شاخ آفریقا و شرق مدیترانه هستند. فراتر از این، رقابت آنها همزمان در واشنگتن و بروکسل، گفتمان رسانه‌های جهانی، صنعت انرژی و اخیراً بنادر و دریای آزاد هم جریان دارد.
رهبران ترکیه و امارات به طور متناقضی از این تقابل بهره سیاسی برده‌اند به طوری که عملاً از آن برای تقویت مواضع داخلی و بین‌المللی خود استفاده می‌کنند. مقابله با ترکیه برای امارات متحده عربی درهای جدیدی را به منظور اتحاد با بازیگران غربی از جمله کشورهای اروپایی مانند فرانسه و یونان باز کرده است.
ضمن اینکه این کشور همزمان موقعیت خود را در واشنگتن را هم ارتقا بخشیده است. آنکارا برای رای‌دهندگان ترک تصویری خصمانه از امارات به تصویر کشیده است و این طور وانمود می‌کند که این کشور به دنبال تضعیف قدرت ترکیه است.
امارات و ترکیه در سالهای اخیر تقریباً در تمام جبهه‌ها مواضعی علیه یکدیگر داشته اند. در مصر، ترکیه پس از کودتای نظامیان علیه اخوان‌المسلمین روابط دیپلماتیک خود را با قاهره قطع کرد، در حالی که امارات یکی از متحدان مهم دولت فعلی مصر و یکی از بزرگترین سرمایه‌گذاران خارجی در این کشور به شمار می‌رودامارات و ترکیه در سالهای اخیر تقریباً در تمام جبهه‌ها مواضعی علیه یکدیگر داشته اند. در مصر، ترکیه پس از کودتای نظامیان علیه اخوان‌المسلمین روابط دیپلماتیک خود را با قاهره قطع کرد، در حالی که امارات یکی از متحدان مهم دولت فعلی مصر و یکی از بزرگترین سرمایه‌گذاران خارجی در این کشور به شمار می‌رود.
در لیبی هم ترکیه و قطر حمایت خود را از فائز سراج، رهبر دولت وفاق ملی لیبی که نماینده اخوان‌المسلمین در این کشور است اعلام کردند و در سوی دیگر، امارات و عربستان مواضعی در حمایت از خلیفه حفتر اتخاذ نمودند.
در ماجرای بحران قطر نیز، زمانی که عربستان، امارات، بحرین و مصر به تحریم قطر پرداختند، ترکیه در حمایت از قطر، مایحتاج این کشور را تامین کرده، حریم هوایی خود را به روی قطر بازگذاشت و نیروهای نظامی برای تامین امنیت قطر، به دوحه اعزام کرد.
آنچه جالب توجه می‌نماید تلاش دو کشور برای عادی سازی روابط خود در روزهای اخیر است. در ۲۴ نوامبر سال جاری ولیعهد ابوظبی پس از یک دهه اختلاف، به ترکیه سفر کرد، دیداری که نقش مهمی در از سرگیری روابط دیپلماتیک دو کشور دارد.
آنکارا نیاز قابل توجهی به جذب سرمایه گذاران خارجی دارد. امارات ترکیه را مقصد مطلوبی برای سرمایه‌گذاری منطقه‌ای می‌داند. شیوع ویروس کرونا و ضربات اقتصادی، تنوع در منابع درآمدی و سرمایه گذاری را ایجاب کرده و ترکیه می‌تواند یکی از مقاصد جدید سرمایه گذاری باشد.
تلاش های اردوغان برای پیوستن ترکیه به اتحادیه‌ی اروپا کاملاً با شکست مواجه شده است و این امر سبب شده تا نگاه سیاستگذاران ترکیه مجدداً معطوف به منطقه شود تا متحدانی قدرتمند برای خود ایجاد کنندتلاش های اردوغان برای پیوستن ترکیه به اتحادیه‌ی اروپا کاملاً با شکست مواجه شده است و این امر سبب شده تا نگاه سیاستگذاران ترکیه مجدداً معطوف به منطقه شود تا متحدانی قدرتمند برای خود ایجاد کنند.
در بعد کلان، پیروزی دموکرات‌ها در کاخ سفید و حضور جو بایدن در راس قدرت ایالات متحده آمریکا، شرایطی را در خاورمیانه رقم زده است که کشورها ناگزیر از حذف حداکثری پرونده‌های اختلافات هستند.
به همین دلیل، سفارت امارات در ترکیه مجدداً آغاز به فعالیت کرده است، هلدینگ توسعه‌ی ابوظبی با همکاری صندوق ثروت ترکیه قراردادهای تجاری امضا کرده اند و قراردادهای سرمایه‌گذاری زیادی در حوزه‌ی فناوری های پیشرفته و انرژی در ماه گذشته میان دو کشور منعقد شده است. امارات یک صندوق برای حمایت از سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک در ترکیه، از جمله در حوزه‌های سلامت و انرژی، اختصاص داده است.
با وجود آنکه مقامات ترکیه و امارات در مقطع کنونی نیاز به برقراری ارتباطات به ویژه ارتباطات اقتصادی با یکدیگر دارند اما به نظر می‌رسد روابط دو کشور در بهترین حالت روابطی تاکتیکی خواهد بود و نه راهبردیبا وجود آنکه مقامات ترکیه و امارات در مقطع کنونی نیاز به برقراری ارتباطات به ویژه ارتباطات اقتصادی با یکدیگر دارند اما به نظر می‌رسد روابط دو کشور در بهترین حالت روابطی تاکتیکی خواهد بود و نه راهبردی.
در خصوص پرونده جنبش اخوان المسلمین به عنوان یک جریان ایدئولوگ فرامرزی همسو با سیاست های آنکارا و تأثیر مناسبات جدید ترکیه بر این پرونده نیز ابهامات زیادی وجود دارد که با جزئیات توافق میان ترکیه و امارات ارتباط مستقیم دارد. مقامات اخوان در حال حاضر منتظر هستند تا ببینند ترکیه مناسبات خود با اخوانی‌ها را با وجود همگرایی با ابوظبی حفظ خواهد کرد یا نه.
اما تحلیلگران اعتقاد دارند که ائتلاف عمیق آنکارا با اخوانی‌ها و منافع راهبردی بین‌المللی ترکیه در نتیجه این ائتلاف عمیق‌تر از آن است که اردوغان آن را با سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری امارات در این کشور معاوضه کند. به باور ناظران بسیاری از متغیرهای منطقه ای دو طرف را وادار به بررسی مجدد در محاسبات خود کرد.
طنابی که ابوظبی برای خروج ترکیه از بحران اقتصادی به طور ناگهانی آویزان کرده نیاز به اعتماد دارد و به اعتقاد ناظران هنوز زود است در مورد استحکام و دوام آن قبل از آزمایش صحبت کرد. بسیاری بر این باورند که ابوظبی پس از ناکام ماندن راه حل های سیاسی برای برون رفت از بحران های منطقه، تصمیم گرفت برای حل اختلافات خود با مخالفان به رویکرد اقتصادی روی آورد.
آیا نزدیکی امارات و ترکیه به آشتی واقعی منتهی خواهد شد یا دو طرف تمایل دارند فرصتی را برای آزمایش نظریه «مصالحه با وجود اختلافات» فراهم کنند، نظریه ای که اردوغان در روابط خود حتی با مسکو که با سیاست های آن در سوریه و اوکراین مخالف است و همینطور با واشنگتن، استفاده کرده است./ خبرگزاری مهر
