نگاهی به روابط ایرانیان و افغانستانی های مهاجر

به گزارش خبرنگار دیپلماسی پلاس، اولین جلسه از سلسله نشست های اندیشمندان ایران و افغانستان در سال 1401 به میزبانی کمیته صلح و روابط بین الملل انجمن علمی مطالعات صلح ایران برگزار گردید. «واقعیت های مساله مهاجرت و زیست همدلانه» موضوع این نشست در بستر فضای مجازی بود که اساتید حوزه روابط بین الملل و فعالین اجتماعی کشورهای ایران و افغانستان در آن حضور داشتند.

اشاره: بحث مهاجرت یا پناهندگی در دنیای امروز بی داد می کند، چیزی که ما از قرن بیستم می‌بینیم تصویری بسیار ناامید کننده و درد آور است. مهاجرت را می‌توان از نگاه یک بحران دید که مشکلات زیادی را به همراه خودش در کشور میزبان ایجاد خواهد کرد. در موضوع مهاجرت این سوال مطرح می شود که مهاجرین چگونه قرار است ارزش ها، باورها، عادت و قوانین خودش را با کشور میزبان هماهنگ کنند.

دکتر رز فضلی عضو هیات علمی پژوهشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی در این نشست اظهار داشت: همدلی نوعی از مواجه و رویکرد ما با دنیا است و با همین نگاه به دو پژوهش که در حوزه همدلی صورت گرفته میپردازیم.

وی ادامه داد: یکی پژوهشی است تحت عنوان لوح های سنگی هند باستان تاملی دوباره از طریق همدلی تاریخی بر امر کثیر و دیگری پژوهش تحت عنوان جنگ برای مهربانی ساختن همدلی در یک جهان تکه تکه شده که هر دو این آثار به همدلی می پردازند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه نویسنده های این مقاله معتقد هستند تنوع و گوناگونی که ما در شرق با آن مواجه هستیم یک امر اجتماعی و پویا است و عوامل گوناگونی مثل تاریخ مذهب جغرافیا و فرهنگ در آن تاثیر گذارند گفت: الگو های مدرن مدیریت و به ویژه مدیریت گوناگونی و تنوع بخصوص در دهه اخیر بر اساس نوع انسان گرایی غربی بنا نها شده و معمولا در نتیجه دریافت منهای تجربه زیستی از آن ها است.

وی ادامه داد: همدلی نه تنها در جهان امروز دارای اهمیت می باشد بلکه برای مدیریت جهان متکثر امروز ضروری است. در آن پژوهش نویسنده بیان داشته است که ما سه نوع  همدلی داریم. همدلی هیجانی که ناشی از دریافت هیجان مشترک با دیگری است، همدلی شناختی که مبتنی بر فهم درک دیگری است و همدلی دقدقه مند که برای بهبود شرایط دیگری می باشد. از این رو او معتقد است که بخش های مختلف شکل های متفاوت، این همدلی را مدیریت می کند. و حتی معتقد است که ساختار ژنتیکی ما در میزان همدلی انسان ها تاثیر گذار است.

دکتر رز فضلی تصریح کرد: نویسنده در نهایت معتقد است که روند ما در یک محیط اجتماعی و آموزشی باعث می شود که در یک روند ترکیبی با یک شیوه عالی همدلی احساس درک غریزه دیگری را داشته و از طرفی دیگر درک عقلانی و تمایل ورود به کشن های و واکنش ها در بهبود وضعیت دیگری را تجربه نماییم.

وی با اشاره به اینکه نویسنده می گوید یکی از عوامل بقای انسان کار گروهی است اظهار داشت: انسان مدرن؛ شهری، منزوی، تکنولوژی زده، درگیر فضای مجازی و درگیر تصویر سازی شده است. مسله همدلی یک مسئله تاریخی است که هم داری سابقه بوده و هم به ویژگی های یک شیوه زندگی بستگی دارد و در هر مقطعی الگو های خاص خودش را داراست. در حقیقت مسئله همدلی بستگی به شیوه زندگی دارد.

در ادامه این نشست سید موسی حسینی دانشجو دکتری روانشناسی عمومی و دبیر کانون علمی فرهنگی نخبگان افغانستان گفت: مهاجرت انواع مختلف دارد از مهاجرت خود خواسته انسان برای پیشرفت و بهبود زندگی تا مهاجرت برای حفظ جان بر اثر ناچاری که به اجبار صورت می گیرد.

وی ادامه داد: مهاجرت همچون که برای فرد مهاجر جنبه مثبت و منفی داشته باشد برای جامعه میزبان هم همینطور است و می‌تواند فرصت ها و چالش هایی را ایجاد کند. بسیاری از کشور های مهاجر پذیر از این چالش‌ ها، فرصت های را ساخته اند چون از بین این مهاجرین نخبگانی در همه زمینه ها حضور دارند.

دبیر کانون علمی فرهنگی نخبگان افغانستان با بیان اینکه وقتی در کشورهای مهاجر پذیر فضای رشد فراهم می شود مهاجر هم خودشان رشد می کردند گفت: مهاجران همواره در پیشرفت جامعه میزبان نقش داشته اند. مثال ها زیاد است ولی در منطقه ما کشورهای ترکیه و امارات فعالیت خوبی داشتند و برنامه دراز مدتی را تنظیم کردند. درک واقعیت شرایط مهاجر می تواند به همدلی ها، همفکرها و همراهی ها بیشتر کمک کند. وقتی یک مهاجر را به دیدگاه انسانی فرای مرز های سیاسی و تقسیم بندی های مذهبی زبانی در نظر بگیریم آن وقت رفتار انسان بهتر معنی پیدا می کند و در این صورت است که چالش ها به راحتی رفع خواهند شد.

وی با اشاره به تاثیر نقش فرهیختگان، اندیشمندان، هنرمندان، رسانه ها و سیاستگذاران در موضوع مهاجرت اظهار داشت: مهاجر نیز باید بتواند شرایط میزبان را درک کند که جامعه میزبان هم مشکلات خودش را دارد و بنابراین درک کند که قوانین شرایط اجتماعی و ساختار اداری چگونه است. مهاجر باید خودش را با شرایط جامعه میزبان تطبیق بدهد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: وقتی از دیدگاه دینی به این نتیجه برسیم ما همه خواهر و برادر هستیم شاید بیشتر این چالش‌ ها راحت تر کنار گذاشته شوند.

دکتر رسول صادقی دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه تهران در ادامه این نشست گفت: مهاجرت به شدت تحت تاثیر روابط سیاسی بین دو کشور است. ما در واقع وقتی راجع به مهاجرت صحبت میکنیم بیشتر منظورمان مهاجرت اجباری است. مهاجرت در کشور افغانستان یک سنت و سابقه دیرینه دارد و در دهه های اخیر نیز بی سابقه شده است. طبق تحقیقات از بین هر 4 نفر در افغانستان سه نفر در زمان زندگیش مهاجرت را تجربه کرده است

وی ادامه داد: مهاجرت قانونی بیشتر به خاطر عواقب سیاسی و اقتصادی برای یک عده افراد محدود اتفاق می افتد و در سال های اخیر مهاجرت غیر قانونی یک گزینه ارجع بوده و در این میان شبکه های قاچاق نقش مهمی را داشته اند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ایران به عنوان یک جامعه میزبان درگیر این جریانات شده است اظهار داشت: بیشتر مهاجرینی که در ایران هستند آینده مبهمی دارند. همانگونه که تنوعی در جریانات مهاجر داریم تنوعی هم در بین خود مهاجرین داریم. یکی از چالش‌های که مهاجرین در ایران با آن مواجه هستند بحران هویت است که این می‌تواند چالش هایی را برای مسائل اجتماعی به همراه داشته باشد.

وی افزود: در کشور ما سیاست های مهاجرتی مشخصی نداریم. با اینکه برخی از سیاست های ما علی رغم کمک هایی که در حوزه های آموزش و پرورش و خدمات صورت گرفته مناسب بوده است اما سیاست های ما در سایر حوزه ها کارایی نداشته است. در بحث اشتغال مهاجران را به مشاغل سطح پایین محدود کرده ایم در صورتی که خیلی از مهاجرین تحصیل کرده هستند و در زمینه های مختلف می‌توانند کمک کنند.

رسول صادقی در پایان اظهار داشت: ما باید سیاست های مناسبی را در خصوص مهاجرین به کار بگیریم.

نادر موسوی موسس مدرسه فرهنگ و خانه آفتاب مهاجرین اهل افغانستان در ایران به عنوان آخرین سخنران این نشست با اشاره به شرایط مهاجرین افغان در ایران گفت: طبق گزارش آموزش و پرورش 530 هزار دانش آموز مهاجر از افغانستان در مناطق مختلف ایران کنار دیگر دانش آموزان حضور دارند که از آمار تمام کشورهای مهاجر در ایران بیشتر است.

وی اظهاد داشت: در این مقطعی که طالبان بر افغانستان تسلط پیدا کرده همدلی ایرنیان نسبت به گذشته بیشتر شده که این جای خوشحالی دارد.

موسس مدرسه فرهنگ و خانه آفتاب با اشاره به اینکه ما باید با همدلی و استفاده از تمام ظرفیت ها پیوند قوی تری بین دو کشور ایران و افغانستان ایجاد نماییم تصریح کرد: در بخش آموزش باید در این خصوص بیشتر کار شود. همچنین به مسئله فرهنگ، مذهب و… هر دو کشور پرداخته شود. روی ادبیات و شعر کودک در بخش مهاجرین باید کار شود تا آشنایی زیادی بین دو جامعه برقرار گردد.

وی تاکید کرد: ریشه های فرهنگی و دوستی بین افغانستان و ایران آنقدر قوی است که این موج ها نمی‌تواند ضربه ای وارد کند ولی ما باید به خوبی فرهنگ سازی کنیم تا دیگر با چالش روبرو نشویم.

نادر موسوی در پایان اظهار داشت: این نشست ها باعث شده استحکام بیشتری بین ما پیوند بخورد تا بتوانیم حاشیه ها را به کمک هم مدیریت کنیم.