دولت ترکیه اعلام کرده که قصد دارد یک میلیون آواره سوری را در شهرک های سیزده گانه ای که در شمال سوریه احداث می کند، جای دهد؛ طرحی که حتی بسیاری از احزاب، شخصیت های و جریان های ترکیه ای را نیز نگران کرده است و اکنون ساکنان شمال سوریه را به هراس انداخته است.
این طرح که تلاش شده در هاله ای از ابهام باقی بماند، یک ایراد بسیار اساسی دارد و آن به لحاظ حقوقی است، جایی که حاکمیت ملی سوریه عملا نقض می شود.
ترکیه در توضیح یا توجیه عملیات نظامی و قصد خود برای ایجاد به اصطلاح منطقه امن، نمی گوید “چگونه ادعاهای ملکی یا وابستگی افراد به سرزمین های مورد نظر را احراز کرده یا خواهد کرد؟!”؛ نکته ای که بعدها می تواند به بستر دائمی خشونت و خونریزی تبدیل شود.
نقض حقوقی دیگر طرح ترکیه در شمال سوریه آنجاست که این شهرک ها بدون اجازه و اطلاع دولت قانونی سوریه ساخته می شود، حال آنکه دستگاه های ذیربط اعم از ثبت احوال ، وزارت کشور یا استانداری ها در آن نقشی ندارند، حتی در تعیین هویت شهروندی آنانی که قرار است در این اردوگاه ها جای داده شوند و این به معنای نقض حقوق بین الملل از سوی آنکاراست.
همچنین چنین اقداماتی به هر دلیل لازم باشد، نیازمند قطعنامه های بین المللی بویژه از سوی سازمان ملل و شورای امنیت است، چرا که اگر هر کشور به دلخواه و با نقض حاکمیت همسایگانش چنین کند، همین نظم نسبی حاکم بر منطقه نیز از بین خواهد رفت و دیگر سنگ روی سنگ بند نخواهد بود.
این اقدام بر اساس برخی مواد و بندهای منشور ملل متحد بویژه اصول “عدم توسل به زور” و “عدم مداخله”، نقض فاحش حاکمیت ملی سوریه محسوب و حتی اقدامی تجاوزکارانه تلقی می شود.
طرح ترکیه ابعاد امنیتی هم دارد که بسیاری از سیاستمداران و تحلیلگران ترک نسبت به آن هشدار داده اند، از جمله آنان دوغو پرینچک رهبر حزب وطن ترکیه است که هفته گذشته در سخنانی به صراحت گفت که در اجرای این طرح ، “حکومتهای کانتونی ایجاد می شود”، “سودجویی جنگ سالاران در منطقه رشد می کند”، “روابط منطقه ای ترکیه بویژه با سوریه تیره تر می شود” و مهمتر اینکه “ترکیه در منطقه منزوی تر می شود”.
این سیاستمدار برجسته ترک حتی هشدار داد، در ادامه این روند “بین ترکیه با عراق، ایران و همه کشورها و ملت های عربی، روسیه و حتی چین فضای بی اعتمادی بوجود می آید و به علاوه روابط ترکیه باکشورهای آسیایی نیز مخدوش می شود.”
وی یکی از خطرناکترین پیامدهای اجرای این پروژه را در نفوذ و خرابکاری اسرائیل درمنطقه ارزیابی کرده و گفته بود که “اسرائیل از ایجاد کانتونها در شمال سوریه حمایت و برای اجرای پروژه دوم خود تحت عنوان « پروژه کردستان» جسارت پیدا می کند.
خیلی ها هم اکنون هشدار می دهند که پروژه ترکیه در شمال سوریه، منطقه را دچار تغییرات جمعیتی خطرناکی می کند و می تواند یک جنگ جدید و خونینی را شعله ور سازد و جالب تر اینکه بسیاری از شخصیت ها و رهبران ترک از سر دلسوزی این موارد را به رجب طیب اردوغان که مصمم به اجرای آن است، گوشزد کرده اند.
بخصوص اینکه ترکیه در درازمدت و با اجرای این پروژه نه تنها قادر به کنترل گروه هایی مانند پ ک ک نخواهد بود، بلکه کلونی های سیزده گانه با تجمیع در یکدیگر می توانند به غده سرطانی به مراتب بزرگتر تبدیل شوند.
به هرحال روزی باید همه آوارگان به خانه هایشان برگردند و برخواهند گشت و این موضوع شامل همه طیف ها و اقوام ساکن این مناطق می شود، نه فقط یک گروه که دولت ترکیه تعیین می کند.
بسیار دیگری از طیف های ساکن شمال سوریه هم خانه هایشان را ترک کرده اند و طبق قطعنامه های بین المللی باید به خانه هایشان بازگردند و نیز منطقی و طبیعی است که بازگشت آوارگان به خانه هایشان به صورت یک پروژه واحد و منطبق با منشور ملل متحد و قطعنامه های بین المللی انجام شود.
بنابراین ضروری است که اولا همه کشورهای منطقه حاکمیت سوریه را بر سرزمین هایش محترم بشمارند و دوم اینکه پروژه بازگشت به خانه تحت مدیریت دولت قانونی سوریه به اجرا در آید.
رهبران ترکیه باید به این نکته توجه کنند که همین حالا هم بخاطر جنگ های بی حاصل ۱۰ ساله در سوریه، زمینه برای منازعات قومی همچنان فراهم است، اما با اجرای این طرح قطعا تخم کینه و نفرتی دائمی تر در منطقه پاشیده خواهد شد که به سوریه خلاصه نخواهد شد.
