الوقت- درحالی که دولت سیزدهم تقویت ارتباطات تجاری و اقتصادی با جهان را در اولویت برنامه‌های دیپلماسی و سیاست خارجی خود قرار داده است، برای عملیاتی کردن این راهبرد ابراهیم رئیسی در طول دو سال سپری شده از عمر دولتش سفرهای خارجی پرتعدادی را انجام داده است که نشانگر آمادگی و استقبال کشورهای مختلف جهان برای تقویت مناسبات با جمهوری اسلامی می‌باشد.
پس از سفرهای سید ابراهیم رئیسی، به چین در شرق آسیا، آسیای مرکزی، و کشورهای منطقه که آخرین مورد آن سفر حائز اهمیت به سوریه بود که با توافقات اقتصادی گسترده‌ای همراه شد، این بار آمریکای لاتین در نیم کره شمالی زمین برای تحکیم و توسعه روابط دوجانبه انتخاب شده است.
رئیسی روز دوشنبه در راس هیئت بلندپایه اقتصادی و سیاسی در سفری پنج روزه به آمریکای لاتین، وارد کاراکاس پایتخت ونزوئلا شد و مورد استقبال نیکولاس مادورو، رئیس جمهور این کشور قرار گرفت و دو طرف درباره روابط دوجانبه و تقویت همکاریها گفتگو کردند. نیکاراگوئه و کوبا مقاصد بعدی سفر رسمی رئیس‌جمهور به منطقه آمریکای لاتین هستند.
خیز برای تجارت 20 میلیارد دلاری
ایران و ونزوئلا سال گذشته سند همکاریهای جامع راهبردی ۲۰ ساله را امضا کردند که هدف اصلی این نقشه راه رساندن سطح روابط دو کشور به سطح همکاریهای استراتژیک در عرصه‌های مختلف بوده است.
بر همین اساس رئیسی در نشست مطبوعاتی مشترک با مادورو، با تأکید بر اینکه روابط میان ایران و ونزوئلا روابط دیپلماتیک معمولی نیست، بلکه راهبردی است، اظهار داشت: برخورداری از منافع، نگاه و دشمن مشترک، همکاریهای فیمابین را عمیق و راهبردی کرده است. رئیسی با اشاره به افزایش حجم تبادلات تجاری میان دو کشور از 600 میلیون دلار در سال 1400 به بالای 3 میلیارد دلار در حال حاضر تاکید کرد:«حجم مبادلات تجاری فیمابین در گام اول به 10 و در گام دوم به 20 میلیارد دلار قابل افزایش است».
از سوی دیگر، مادورو نیز گفت:«ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین قدرت‌های نوظهور در دنیای جدید، نقشی پیشرو ایفا می کند. ما در سمت درست تاریخ قرار داریم و همراه با ایران شکست‌ناپذیر خواهیم بود». مادورو همچنین در ادامه خواستار حمایت بیشتر رئیس جمهور ایران برای توسعه بیشتر همکاریهای علمی و فناوری میان دو کشور شد.
در این دیدار، مقامات دو کشور ۱۹ تفاهمنامه همکاری در حوزه‌هایی ارتباطات و فناوری اطلاعات، انرژی، بیمه، حمل و نقل دریایی، آموزش عالی، کشاورزی، دارویی و پزشکی، تبادلات فرهنگی و همچنین توسعه همکاریهای معدنی امضا کردند.
دیدار و گفتگو با رئیس و روسای کمیسیون‌های مجلس ملی ونزوئلا و نشست با فعالان اقتصادی و بازرگانان ایران و ونزوئلا بخشی از برنامه‌های رئیسی در سفر به این کشور است.
ایران و ونزوئلا در دو دهه اخیر روابط خوبی برقرار کرده و سطح مناسبات اقتصادی را توسعه داده‌اند. ایران در سال ۲۰۲۰ حدود یک و نیم میلیون بشکه بنزین و دیگر مشتقات سوختی را برای تامین نیازهای ونزوئلا به این کشور ارسال کرد که خشم واشنگتن را برانگیخت. ایران همچنین به احیای پالایشگاه‌های ونزوئلا کمک کرده و پیش‌بینی می‌شود در سالهای آینده سطح روابط دوجانبه به بالاترین رقم خود برسد. ونزوئلا با اینکه بزرگترین ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارد، اما در تولید بنزین و گازوئیل با مشکل مواجه است و تهران می‌تواند در این زمینه به متحد خود کمک کند و زیرساختهای آن نیز فراهم شده است.
ایران پیش از این در حوزه‌هایی چون تولید مشترک خودرو، ایجاد کارخانه سیمان، کارخانه صنایع لبنی و کارخانه خانه‌سازی با هدف تولید انبوه مسکن با ونزوئلا همکاری کرده بود و اگر این طرحها در سایر کشورهای آمریکای لاتین هم اجرایی شود، برای ایران پیروزی بزرگی خواهد بود.
کشورهای آمریکای لاتین هم مانند ایران در دهه‌های اخیر با تحریمهای اقتصادی و تهدیدات آمریکا مواجه بوده‌اند و این فصل مشترک، آنها را به سمت همگرایی بیشتر سوق داده است و تهران به دلیل تجربه موفق در دور زدن تحریمها، در این مورد به شرکایش کمک خواهد کرد. دولتهای آمریکا میلیاردها دلار هزینه کرده‌اند تا رهبران ملی را در آمریکای لاتین کنار زده و غربگرایان را روی کار بیاورند و در ایران هم کودتا علیه دولت محمد مصدق را طراحی کردند، در این مورد هم اشتراک نظری بین دو طرف وجود دارد که سعی دارند با امپریالسم واشنگتن مقابله کنند.
در اشاره به این موضوع نیز آیت‌الله رئیسی در دیدار با مادورو از سال‌ها مقاومت مردم ونزوئلا در برابر امپریالیسم تمجید کرد و گفت: «ایران و ونزوئلا منافع و دیدگاه‌های مشترکی در زمینه‌های استقلال‌طلبی، آزادی و عدالت‌خواهی دارند که باعث شده مردم این دو کشور کنار هم قرار گیرند». رئیس جمهور همچنین با بیان اینکه مردم ایران و ونزوئلا دارای دشمنان مشترکی هستند که نمی‌خواهند ما مستقل زندگی کنیم، گفت:«ملت ایران در طول سالهای گذشته دوستی خود را با مردم ونزوئلا اثبات کرده و همواره نشان داده که دوست روزهای سخت آنان است».
اهمیت رو به رشد آمریکای لاتین برای قدرت‌های جهان
کشورهای حوزه کارائیب ظرفیتهای زیادی دارند که در قطب‌بندی‌های اقتصادی در آینده نقش مهمی ایفا خواهند کرد. زمین‌های حاصلخیز کشاورزی، در کنار صنایع پیشرفته و وجود معادن عظیم، آمریکای لاتین را به گوهر گرانبهایی تبدیل کرده که توجه همه کشورها را به خود جلب می‌کند.
اینکه روسیه و چین و سایر بازیگران مانند اروپایی‌ها قدرتمند تلاش می‌کنند روابط خود را با آمریکای لاتین تعمیق کنند و قراردادهای زیادی را در عرصه‌های اقتصادی امضا کرده‌اند بیانگر جایگاه این منطقه در تحولات آتی جهان است.
آمارها حکایت از آن دارند که ۲۵ درصد از زمین‌های جنگلی و قابل کشت در این منطقه از کره زمین قرار دارند. همچنین، ۶۵ درصد از ذخایر جهانی لیتیوم، ۴۲ درصد از ذخایر نقره، ۳۸ درصد از ذخایر مس و ۲۱ درصد از ذخایر جهانی آهن، آمریکای لاتین را به یکی از مناطق ثروتمند جهان تبدیل کرده است و این ظرفیتهای عظیم برای ایران فرصت خوبی است تا با افزایش همکاریهای خود با این کشورها و فعالیت در حوزه‌های مختلف اقتصادی، بتواند جایگاه خود را در عرصه جهانی ارتقا دهد. کوبا با وجود تحریمهای گسترده آمریکا، اما در حوزه پزشکی و دارو جزء کشورهای پیشرو در جهان است که می‌تواند بسیاری از محدودیت‌های حاصل از تحریمها علیه دو کشور را خنثی کند.
کشورها آمریکای لاتین عمدتا دولتهای چپ گرا ومخالفت دخالت‌های مداوم آمریکا در تحولات منطقه هستند و به همین دلیل با فشارهای اقتصادی آمریکا مواجه می‌شود که باعث تمایل این کشورها به نزدیکی با دولتهای مستقل مانند روسیه و چین و ایران شده است. تلاش برای عضویت در گروه اقتصادی «بریکس» تحت رهبری روسیه و چین با این هدف انجام می‌شود.
افول قدرت واشنگتن و قدرت‌نمایی تهران
تغییر و تحولات جهانی نشان می‌دهد که نظم جدیدی در حال شکل گیری است که در آن آمریکا قدرت برتر نخواهد بود. درحالی که آمریکا پس از چند دهه جولان نظامی در غرب آسیا، قدرت خود را از دست رفته می‌بیند و کشورهای عربی در مسیر واگرایی از متحد غربی خود گام برمی‌دارند، جمهوری اسلامی بیخ گوش واشنگتن جای پای خود را سفت می‌کند.
ایران به خوبی راه نفوذ به حیاط خلوت آمریکا را یاد گرفته است، پس از اعزام نفتکش‌ها به ونزوئلا و لنگر انداختن ناو ارتش در برزیل، اکنون توسعه روابط اقتصادی را برای چالش کشیدن سیاستهای واشنگتن برگزیده است.
ایران سال گذشته به همراه روسیه و چین، رزمایش مشترکی را در خاک ونزوئلا برگزار کردند و هشداری برای واشنگتن بود که دوران بزن در رو، به پایان رسیده و رقبا نیز قدرت لازم برای ضربه زدن به منافع آمریکا را دارند. روسیه و چین سرمایه‌گذاریهای زیادی در بخش معادن و زیرساختهای انرژی آمریکای لاتین انجام داده‌اند و ایران هم می‌تواند در حوزه کارائیب حضور قابل توجهی داشته باشد. مقامات واشنگتن نسبت همگرایی با آمریکای لاتین ابراز نگرانی کرده‌اند اما با این حال مجبورند قدرت فزاینده تهران را بیخ گوش خود تحمل کنند.
افزایش مناسبات اقتصادی بین تهران و کاراکاس به 20 میلیارد دلار، و متعاقب آن امضای تفاهم‌نامه‌های چند ده میلیارد دلاری با کشورهای کوبا و نیکاراگوئه، نمونه‌هایی از پیروزی‌های تهران در مقابل سیاستهای امپریالیستی آمریکا است. زیرا، تنوع بخشی به متحدان در عرصه بین‌المللی سبب می‌شود واشنگتن به راحتی نتواند فشارهای اقتصادی علیه تهران اعمال کند و آمریکای لاتین به دلیل ظرفیتهایی که دارد، نقش مهمی در این زمینه ایفا خواهد کرد.
واشنگتن قصد داشت در غرب آسیا ائتلاف تشکیل داده و ایران را منزوی کند، اما اکنون خودش در حیاط خلوت ادعایی از سوی مثلث تهران-مسکو-پکن تحت فشار قرار گرفته است. به عبارت بهتر، در دویستمین سالگرد اعلام دکترین مونروئه، آمریکای لاتین نه تنها در محدوده حیاط خلوت آمریکا نمی‌گنجد بلکه با قدرت‌نمایی مسکو-تهران-پکن، بیشتر به منطقه تهدید علیه آن تبدیل شده است.
از طرفی، رئیس جمهور ونروئلا هم اخیرا با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی دیدار و گفتگو کرد و نشان می‌دهد دشمنان واشنگتن نه تنها در آمریکای لاتین قدرت آنرا به چالش می‌کشند بلکه به دنبال بریدن پای آن در خلیج فارس هم هستند و این افول جایگاه آمریکا برای تاثیرگذاری در تحولات جهانی را نشان می‌دهد.
