نیکولاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا روز جمعه به دعوت ابراهیم رئیسی به تهران آمد. وی که در حال حاضر در ایران به سر می‌برد، دیدارهایی را با مقامات ارشد ایرانی انجام داده است در حالی که هدف اصلی از این سفر را تلاش برای ارتقاء راهبردی فرایند همکاری های دو کشور در سطوح عالی تر و در راستای پیشرفت ایران و ونزوئلا عنوان کرده است.
رئیس جمهور ونزوئلا همچنین گفت: در طول این سال ها، موضوع پیشرفت برای این دو کشور در حال تحول در زمینه های مختلف، ازجمله دانش علوم گوناگون و فناوری های کاربردی و به ویژه در عرصه اقتصادی مقوله ای واجب و حیاتی بوده است.
در سال گذشته وزیر امور خارجه ایران اعلام کرده بود که در سفر رئیس جمهور ونزوئلا به ایران، سند همکاری ۲۰ ساله به امضای طرفین خواهد رسید. بر همین اساس، اسناد همکاری در زمینه های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نفتی و پتروشیمی، گردشگری و همچنین سند ۲۰ ساله همکاری ایران و ونزوئلا به امضا رسید.
روابط سیاسی و اقتصادی ایران و ونزوئلا در دو دهه گذشته رشد کرده است. این کشور آمریکای جنوبی دارای بزرگترین ذخایر شناخته شده نفت در جهان است، اما علیرغم اینکه سال ها است که ونزوئلا به عنوان اقتصاد پیشرو در این قاره شناخته می شود، نمونه بارز «رکود اقتصادی» در نظر گرفته می شود. با توجه به تحریم های آمریکا علیه هر دو کشور، می توان تحلیل های زیادی در مورد ارتباط منابع غنی انرژی هر دو کشور انجام داد. همچنین، در مورد رابطه هویت ایدئولوژیک هر دو کشور در شرایط تحریم و همبستگی که آنها ایجاد کرده اند، می توان بسیار گفت.
پس از حمله روسیه به اوکراین، یافتن جایگزینی برای نفت و گاز طبیعی روسیه اکنون اولویت اصلی وارد کنندگان انرژی است. از آنجایی که جو بایدن دستور ممنوعیت واردات نفت روسیه را صادر کرد، ونزوئلا به عنوان جایگزینی در بازار انرژی ایالات متحده ظاهر شده است. بر همین اساس، ماه گذشته، چندین هیئت آمریکایی امکان واردات نفت ونزوئلا را بررسی کردند.
حتی صحبت از لغو برخی تحریم ها علیه ونزوئلا نیز مطرح شده است. منابع بازار حتی احتمال جایگزینی نفت و گاز روسیه با عرضه از ایران را عنوان کرده اند. اما، باید به این نکته اشاره کرد که ایران ظرفیت افزایش تولید و صادرات را ندارد. در هر صورت، نفت ایران در حال حاضر در بازار بین المللی انرژی فروخته می شود.
در حقیقت، بعید است که ونزوئلا به منبع جایگزین انرژی برای جایگزینی نفت روسیه در بازار ایالات متحده تبدیل شود. علیرغم گفتگوهای اکتشافی و نزدیکی جغرافیایی بین واشنگتن و کاراکاس، هنوز مسائل زیادی وجود دارد که بتوان جایگزینی نفت روسیه را جدی گرفت.
در همین راستا، خوزه چالهوب، تحلیلگر مشاوره ریسک سیاسی و نفت ونزوئلا معتقد است که هم ایران و هم ونزوئلا هنوز توافقی دارند که به موجب آن ونزوئلا ترکیبی از نفت را به ایران می فرستد در حالی که میعانات گازی را از ایران دریافت می کند تا بنزین بیشتری را تولید کند.
تا دهه ۱۹۷۰، پالایشگاه های ونزوئلا توسط شرکت های نفتی آمریکایی و اروپایی ساخته و اداره می شد. شرکت دولتی نفت و گاز ونزوئلا (PDVSA) به فناوری ایالات متحده به ویژه برای تعمیر و نگهداری، قطعات و توسعه وابسته بود. بر همین اساس، می‌توان فرض کرد که ایران مجبور خواهد بود تا قطعات یدکی خود را تولید کند. پس از کاهش قیمت و درآمد نفت، از سال ۲۰۱۴ سرمایه گذاری در پالایشگاه های ونزوئلا انجام نشده است. بنابراین وضعیت عمومی آنها بدتر شده است.
تولید نفت این کشور در این مدت چهار برابر شده و به ۶۲۰ هزار بشکه در روز رسیده است. بدهی خارجی نیز به ۱۵۰ میلیارد دلار رسیده است. در سال های اخیر، شرکت انرژی روسی روس نفت شاهد تحریم دو شرکت تابعه فعال خود در ونزوئلا از سوی ایالات متحده بوده است.
همراه با کاهش قیمت نفت، این موضوع بدان معناست که ارزش سهام این شرکت تقریباً به نصف رسیده است. روس نفت از آن زمان اعلام کرده که تمام فعالیت های خود در ونزوئلا را که اکنون با بحران بنزین مواجه است، متوقف می کند.
دولت ترامپ نیز در این میان از نزدیک بر ارسال سوخت ایران به ونزوئلا نظارت داشته به طوری که وزارت دادگستری آمریکا گزارش داده که یک محموله سوخت چند میلیون دلاری ایران به مقصد ونزوئلا توسط ماموران فدرال توقیف شده است. گفته می شود که این بزرگترین تشنجی است که تا به حال رخ داده است.
همزمان با تلاش تهران و کاراکاس برای دور زدن تحریم‌های آمریکا، آمریکا با حمایت متحدانش در مجموع ۱.۱ میلیون بشکه نفت از چهار نفتکش خارجی توقیف کرده است. در همین راستا، جواد اوجی وزیر نفت ایران در جریان سفر رسمی یک ماه پیش خود به ونزوئلا با نیکلاس مادورو رئیس جمهور و طارق الایسامی همتای ونزوئلایی خود دیدار کرد.
به گفته مادورو، آن نشست یک جلسه سازنده برای تعمیق روابط برادری و همکاری در زمینه انرژی بود. بر اساس گفته های برخی از تحلیلگران، ونزوئلا برگی از کتاب ایران در مورد نحوه دور زدن تحریم ها برداشته که برای هر دو کشور مفید بوده است.
کارشناسان ونزوئلایی معتقدند که ایران فرآورده های نفتی مازاد دارد که ونزوئلا به آن نیاز دارد. ایران و ونزوئلا که هر دو توسط ایالات متحده تحریم شده‌اند، از سال ۲۰۲۰ همکاری‌های خود را به‌ویژه برای پروژه‌های انرژی و سوآپ نفت گسترش داده‌اند و به کشور کارائیب کمک می‌کنند تا تأثیر اقدامات واشنگتن را کاهش دهند. به نظر می‌رسد تهران و کاراکاس به سیاست‌های خارجی خود ادامه دهند که مغایر با منافع واشنگتن است.
جدا از نفت ایران که به ونزوئلا ارسال می شود، دو کشور می توانند در حوزه فناوری نیز با یکدیگر مبادله و مراوداتی داشته باشند، زیرا می دانند که تخصص و منابع شرکت های داخلی نمی تواند نیازهای آنها را برآورده کند.
با این وجود، تا زمانی که مسائل با ایالات متحده حل نشود، آنها شاهد کاهش نقش جهانی انرژی خود خواهند بود. این امر بر روابط بین المللی آنها تأثیر خواهد گذاشت. انرژی می تواند به محور همکاری ایران و ونزوئلا تبدیل شود. اکتبر گذشته اعلام شد که برنامه همکاری اقتصادی ۲۰ ساله بین ایران و ونزوئلا به سرعت آماده خواهد شد که در خرداد به امضای طرفین رسید. در آن زمان، فلیکس پلاسنسیا وزیر امور خارجه ونزوئلا در سفری رسمی به تهران و با حسین امیرعبداللهیان همتای ایرانی خود دیدار کرد.
در همان سفر، امیرعبداللهیان برای بیان روابط همکاری دو کشور به چندین توافق قبلی در زمینه های مختلف اشاره کرد. پس از آنکه رویترز گزارش داده بود که یک ابر نفتکش ایرانی حامل دو میلیون بشکه نفت خام سنگین از یک شرکت نفتی دولتی در ونزوئلا است، از ایران بازدید کرد.
به نظر می رسد با توقف مذاکرات هسته ای در وین، ایران فرصتی برای تقویت روابط خود با ونزوئلا پیدا کرده است. در این میان اگر کاراکاس نیز می‌خواهد به تامین‌کننده نفت آمریکا تبدیل شود، باید روی ساختار انرژی ویران خود سرمایه‌گذاری زیادی کند. این امر مستلزم لغو تحریم‌های آمریکا و تعدیل برخی از سیاست‌های منطقه‌ای کاراکاس است./ تحلیل بازار
