الوقت- روند تحولات منطقه در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که ائتلاف سازی جدیدی در حال شکلگیری است که ایران و اعراب در محور آن قرار دارند. در ماههای اخیر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی رجزخوانی می‌کرد که به زودی پروژه عادی سازی روابط با عربستان سعودی را تکمیل خواهد کرد و همه منتظر دورهمی صهیونیستها و سعودیها در قلب ریاض بودند اما یکباره ورق برگشت و به جای صهیونیستها، دروازه‌های ریاض به روی رهبران مقاومت فلسطین گشوده شد. در همین رابطه، روز یکشنبه هیئت بلندپایه‌ای از رهبران حماس متشکل از اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، خالد مشعل رهبر حماس در خارج و موسی ابومرزوق و زاهر جبارین از رهبران این جنبش، برای ادای حج و مناسک عمره به ریاض وارد شدند.
انتظار می‌رود این هیئت ضمن انجام فریضه حج عمره دیدارهای مهمی با مقامات سعودی داشته باشد و به بررسی پرونده‌های مهم دوجانبه از جمله روابط حماس و عربستان و پایان دادن به مسئله بازداشت شدگان فلسطینی در عربستان بپردازد. حماس در بیانیه‌ای نزدیکی دیپلماتیک با عربستان را گامی مهم در راه وحدت امت اسلام، برای افزایش امنیت، ثبات منطقه و تفاهم میان کشورهای عرب و دولت‌های مسلمان خواند. حماس تاکید کرد که این گام در راستای منافع قضیه فلسطینی و حمایت از مقاومت در برابر تجاوزگری اسرائیل علیه ملت و مقدسات ملت فلسطین است.
روابط میان ریاض و حماس در دو دهه گذشته مسیر پرتنشی را طی کرده است و انتظار می‌رود این سفر بتواند اختلافات را کنار زده و به بهبود مناسبات دو طرف منجر شود.
تنش زدایی با حماس
سفر رهبران حماس به ریاض درحالی است که عربستان سعودی از زمانی که حماس در سال 2006، پس از برگزاری انتخابات، غزه را تحت کنترل خود گرفت و رهبران جنبش فتح را از این منطقه اخراج کرد متشنج شد و سعودیها در واکنش به این اقدام حمایت از تشکیلات خودگردان فلسطین را در دستوکار قرار دادند و از آن زمان حماس مغضوب ریاض شد.
عربستان که فعالیتهای حماس را تهدیدی برای منافع خود می‌دید، در مارس 2014 در اقدامی اخوان‌المسلمین و حماس را یک سازمان تروریستی اعلام کرد و از آن زمان تاکنون اقدامات زیادی را برای مقابله با آن انجام داده است. ریاض، اخوان‌المسلمین را رقیبی منطقه ای می دانست و در کنار متحدینی همانند امارات و مصر در دوران ریاست جمهوری ژنرال السیسی، استراتژی فشار بر اخوانی‌ها را در پیش گرفت. شکلگیری بحران محاصره قطر در سال 2017 و تنش در روابط با ترکیه به عنوان محور اخوانی در منطقه در این دوره کلید خورد و فشار بر فعالیتهای حماس در خاک عربستان نیز تشدید شد به صورتی که حتی تعدادی از اعضای حماس به بهانه‌های امنیتی و ادعای تلاش برای انجام عملیات تروریستی، دستگیر و زندانی شدند.
امارات و عربستان که در سالهای اخیر در مسیر عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی گام بر می‌داشتند و هر گونه رابطه با مقاومت فلسطین را تهدیدی جدی در مسیر سازش می‌دانستند، نمی‌خواستند با حمایت از حماس، خللی در مسیر اتحاد با صهیونیستها پیش بیاید و به همین دلیل به آرمان قدس هم پشت کردند و چشم خود را به روی جنایات اسرائیل در غزه و کرانه باختری بسته بودند.
با در نظر گرفتن این فشار و هجمه‌ها از سوی عربستان، شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که روزی برسد که سعودیها دست دوستی به سمت رهبران حماس دراز کنند. موضوعی که به نظر می‌رسد به گشایش‌های سیاسی مورد انتظار در پرونده‌های منطقه ای پس از توافق اخیر میان تهران- ریاض باز می‌گردد. از این رو تمایل عربستان به تنش زدایی با گروههای مقاومت از جمله حماس و و یا در آینده گشایش در پرونده انسداد سیاسی لبنان و بهبود روابط با حزب الله بخشی از چرخش سیاست خارجی سعودیها به سمت کاهش تنش با محور مقاومت برداشت می‌شود.
این مسئله تهدید بزرگی برای رژیم اشغالگر به شمار می‌رود که در سه سال گذشته تلاش کرد تا اعراب را از حماس و جهاد اسلامی دور کرده و اشغالگریهای خود را تداوم بخشد. سعودیها به این ارزیابی رسیده‌اند که اگر قرار است با جمهوری اسلامی در منطقه همکاری کنند باید در بسیاری از موضوعات مهم منطقه‌ای هم در یک راستا گام بردارند و حمایت از گروههای مقاومت فلسطین یکی از این موارد است.
آب سرد ریاض بر پیکر عادی سازی
میزبانی عربستان از هیئت حماس پس از آن انجام شد که کابینه تندرو رژیم صهیونیستی در هفته‌های اخیر هتک حرمت به مسجدالاقصی را افزایش داده است که خشم رهبران جهان اسلام از جمله ریاض را برانگیخته است. دوستی عربستان و حماس بیانگر این است که سعودیها دیگر روی پروژه عادی سازی روابط با اشغالگران متمرکز نیستند و این مسئله همچون آب سردی بر پیکر نتانیاهو است که از زمان روی کار آمدن مجدد در راس کابینه تل‌آویو، به همزیستی با سعودیها دل بسته بود. چیزی که رسانه‌های صهیونیستی هم نتوانستند نگرانی خود را از سفر رهبران حماس به عربستان مخفی نگه دارند و اعلام کردند که این ضربه‌ای به دیپلماسی اسرائیل در غرب آسیا است.
این اقدام ریاض همزمان با اتحاد مسلمانان علیه رژیم صهیونیستی در هفته‌های اخیر، نشان می‌دهد که طرح عادی سازی فعلا از روی میز کشورهای عربی برداشته شده است. سعودیها از عملکرد تندروها در اسرائیل به شدت نگران هستند و تلاش می‌کنند با نزدیک به گروههای مقاومت غزه، این پیام را به نتانیاهو و دوستانش بدهند که تداوم اشغالگری و جنایتها در کرانه باختری عواقب خوبی برای صهیونیستها نخواهد داشت. از زمان تشکیل دولت راستگرای افراطی نتانیاهو، سعودیها چندین بار در واکنش به گسترش شهرک‌سازی در کرانه باختری، رویارویی خشونت‌آمیز بین نظامیان اسرائیلی و فلسطینی‌ها موضع‌گیری تندی داشته‌اند.
به نظر می‌رسد رهبران حماس سعی خواهند کرد تا عربستان را به حمایت بیشتر از آرمان قدس متقاعد کنند و در صورت همگرایی بیشتر ریاض با مقاومت فلسطین، رژیم صهیونیستی بیش از پیش در محاصره امنیتی قرار خواهد گرفت و در زمانی که اعتراضات در سرزمینهای اشغالی روز به روز ابعاد گسترده‌ای به خود می‌گیرد، می‌تواند مسیر فروپاشی این رژیم را تسریع کند. عربستان اخیرا هم روابط با سوریه را از سرگرفته است و به زودی سفارتخانه این کشور در دمشق بازگشایی خواهد شد و این مسئله هم برای صهیونیستها نگران کننده است.
صهیونیستها امیدوار بودند با وارد کردن سعودیها به پروژه عادی‌سازی روابط، در جهان عرب برای خود مشروعیتی کسب کرده و بتوانند از انزوای امنیتی و سیاسی خارج شوند اما تمام نقشه‌هایشان بر باد رفت و روند تحولات در غرب آسیا برخلاف خواست مقامات تل‌آویو پیش می‌رود و بعد از این حصار امنیتی سرزمینهای اشغالی تنگتر خواهد شد.
