ظاهراً دولت بایدن تصمیم گرفته که از هر زمینه، ظرفیت و امکانی برای اعمال فشار علیه ترکیه استفاده کند. اقدام جدید آمریکا در مورد قبرس جنوبی، به این معنی است که واشنگتن، رویکرد دفاعی ترکیه را همچون یک تهدید تلقی می کند و لازم می داند این کشور را مهار کند.
تنها یک روز پس از آن که اردوغان از تاشکند ازبکستان به نیویورک آمریکا رفت و امیدوار است که با جو بایدن دیدار کرده و از او جنگنده اف ۱۶ بخرد، رئیس جمهور ترکیه به معنی واقعی کلمه با دوش آب سرد مورد استقبال قرار گرفت. چرا که آمریکا اعلام کرده که تحریم دفاعی علیه جمهوری قبرس در سال آینده را از میان برداشته و لازم می داند که این عضو اتحادیه اروپا را در برابر تمامیت خواهی ها و تهدیدات ترکیه و ترک های قبرس، تقویت کند.
تصمیم وزارت امور خارجه آمریکا برای تمدید رفع تحریم های دفاعی در مورد قبرس و اشاره مستقیم به ضرورت تقویت این کشور اروپایی در برابر ترکیه، پیام مستقیمی در مورد سطح روابط واشنگتن و آنکارا است. اقدام معنی دار آمریکا علیه ترکیه در شرایطی صورت گرفته که بین آنکارا و آتن تنش های فراوانی روی داده و کار به اعلام تهدید نظامی کشیده است.
روزنامه ملی گازته ارگان رسانه ای حزب اسلامگرای سعادت نوشته است: «آمریکا هم یونان را علیه ما تسلیح می کند، هم بخش روم نشین جزیره قبرس را». بسیاری از روزنامه های چاپ آنکارا و استانبول، امروز به اقدام آمریکا واکنش نشان داده و آن را خصمانه توصیف کردند.
روزنامه ینی چاغ، ارگان رسانه ای حزب خوب (به رهبری مرال آکشنر)، در صفحه نخست به این موضوع پرداخته و یادآوری کرده است: «آمریکا که مثلاً دوست ترکیه است، در شمال سوریه از تروریست های مخالف ترکیه حمایت می کند و حالا هم با تسلیح بخش روم نشین قبرس به ما ضربه می زند».
روزنامه ملیت، از روزنامه های تحت امر حزب عدالت و توسعه، اقدام آمریکا را به عنوان یک گام خطرناک توصیف کرده است. در همین حال روزنامه آیدنلک، ارگان رسانه ای حزب کمونیستی وطن (از متفقین اردوغان) به این اشاره کرده که آمریکا عملاً ترکیه را در محاصره نظامی قرار داده است.
دو انگیزه مهم آمریکا در رفع تحریم قبرس
در بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا آمده است: «آنتونی جی. بلینکن، وزیر امور خارجه، تشخیص جدید خود را به کنگره اعلام و تایید کرد که جمهوری قبرس شرایط لازم را دارد که در سال مالی ۲۰۲۳ میلادی، از آمریکا اقلام دفاعی و نظامی خریداری کند. در نتیجه این تصمیم گیری و صدور گواهی، وزیر امور خارجه، محدودیت های تجاری دفاعی برای جمهوری قبرس را برای سال مالی ۲۰۲۳ لغو کرد.»
در بیانیه مزبور به دو نکته مهم اشاره شده است که انگیزه آمریکا از رفع تحریم نظامی علیه قبرس را به خوبی به نمایش می گذارد: ۱٫دولت جمهوری قبرس به همکاری با دولت ایالات متحده در تلاش برای اجرای اصلاحات در مقررات مبارزه با پولشویی و نظارت بر مقررات مالی ادامه داده است. ۲٫ دولت جمهوری قبرس اقدامات لازم را برای ممانعت از دسترسی کشتی‌های نظامی روسیه به بنادر برای سوخت‌گیری و سرویس‌دهی انجام داده و ادامه می‌دهد.
طرف رومی چه می گوید؟
در ادبیات سیاسی و رسانه ای ترکیه، دولت حاکم بر بخش جنوبی جزیره قبرس را، «قبرس رومی» یا «طرف رومی» قلمداد می کنند. یعنی همان طرفی که تحت حمایت یونان است و به عضویت اتحادیه اروپا نیز درآمده است. اما بخش شمالی جزیره در ترکیه با عنوان «جمهوری ترک قبرس شمالی» خوانده می شود که دارای دولت مستقلی است و صرفاً از سوی ترکیه به رسمیت شناخته شده است.
نیکوس آناستاسیادس، رئیس جمهوری قبرس درباره تصمیم آمریکا اعلام خرسندی کرده و چنین نوشته است: «با کمال خرسندی از اطلاعیه وزارت امور خارجه آمریکا استقبال می کنم. برچیده شدن کامل تحریم تسلیحاتی قبرس ایالات متحده علیه قبرس، یک تصمیم مهم است که منعکس کننده روابط استراتژیک رو به رشد بین دو کشور از جمله در حوزه امنیتی است. من همچنین می خواهم علناً از سناتور منندز تشکر کنم. او به خاطر تمام کارهایی که در این مسیر انجام داده و منجر به این تصمیم ارزشمند شده است. دیروز با سناتور صحبت کردم و یک بار دیگر از دوستی او تشکر کردم.»
سناتور باب منندز رئیس کمیته روابط خارجی سنا با یک ادبیات شفاف، به ترکیه تاخته و نوشته است: «خوشحالیم که وزیر، واجد شرایط بودن قبرس برای صادرات ادوات دفاعی آمریکا به این کشور را تأیید می کند. ما باید توانایی قبرس را تقویت کنیم تا در برابر اشغال‌های مداوم و غیرقانونی که در قسمت شمالی جزیره توسط ترکیه انجام شده، از خود دفاع کند.»
پیام واضح و مستقیم سناتور منندز، نشان دهنده این واقعیت است که هم اکنون در ساختار سیاسی آمریکا، این فقط دولت بایدن نیست که با دولت اردوغان مشکل و اختلاف دارد، بلکه بیش از صد سناتور آمریکایی، به طور مداوم بر این موضوع تاکید می کنند که ترکیه برای آمریکا، یک متفق قابل اعتماد نیست و باید در معرض فشار قرار بگیرد.
قبرس ترک چه می گوید؟
ارسین تاتار که از سوی ترکیه به عنوان «رئیس جمهور جمهوری ترک قبرس شمالی» شناخته می شود، در مورد اقدام آمریکا گفته است: «واضح است که این تصمیم منجر به تسلیح بیشتر طرف یونانی قبرس می شود. یعنی همان طرفی که بین سال های ۷۴-۱۹۶۳ با اقدامات مسلحانه علیه مردم ترک قبرس، انواع جنایات را مرتکب شد. متاسفانه، این اقدام آمریکا مانع از تلاش برای رسیدن به راه حل شده و منجر به ایجاد یک مسابقه تسلیحاتی خواهد شد. چنین تصمیمی، بر صلح و ثبات منطقه تاثیر منفی دارد و لغو تحریم تسلیحاتی طرف یونانی، غیرقابل قبول است. ما نگران این تصمیم هستیم و آن را به شدت محکوم می کنیم.»
ارسین تاتار که این روزها، آشکارا حمایت رسمی خود از جمهوری آذربایجان را نیز اعلام کرده، تهدید کرده که بخش ترک نشین جزیره قبرس نیز دنبال تسلیحات می رود. این در حالی است که حتی حقوق هفتاد هزار نیروی نظامی و انتظامی ترکیه ای مستقر در جزیره از سوی آنکارا پرداخت می شود، تامین آب شیرین بخش ترک نشین بر عهده اردوغان بوده و این مدیریت محلی، پول و بودجه ای برای خرید تسلیحات ندارد و صرفاً می تواند نیازهای خود را از ترکیه تامین کند.
این در حالی است که کمتر از ۱۰ ماه به زمان برگزاری انتخابات سراسری ترکیه مانده و دولت اردوغان، با یکی از بزرگترین بحران های اقتصادی تاریخ معاصر این کشور روبرو است و در همین حال، روابط ترکیه با اتحادیه اروپا و آمریکا، بیشترین افول دو دهه گذشته را ثبت کرده است.
