روابط ایران و پاکستان؛ ضرورت بازتعریف در دولت «شریف»

همچنین، آصف علی زرداری رئیس حزب مردم پاکستان و همسر خانم بی نظیر بوتو نخست وزیر فقید این کشور، به تازگی از سوی نمایندگان مجلس به عنوان رئیس جمهوری جدید برگزیده شد. در نظام سیاسی و حکومتی پاکستان، رئیس جمهوری قدرت اجرایی چندانی ندارد و دولت پاکستان به عنوان کشوری که نظام پارلمانی دارد، با محوریت نخست وزیر اداره می شود.

واگذاری کرسی ریاست جمهوری به آصف علی زرداری، عملا به معنی محقق شدن سهم خواهی حزب مردم پاکستان از تقسیم قدرت در این کشور در دوره کنونی و دلجویی از این حزب بخاطر قرار نگرفتن در جناح مخالف است . حزب مردم به عنوان یکی از احزاب مطرح پاکستان ، برخلاف احزابی چون حزب تحریک انصاف به عنوان حزب مخالف مسلم لیگ نواز، در روند انتخابات و جریانات سیاسی، این حزب را همراهی کرد.

با روی کارآمدن شهباز شریف به عنوان نخست وزیر جدید پاکستان، تاریخ سیاسی این کشور تقریبا برای چندمین بار تکرار می شود و اگرچه در دولت جدید این کشور، محمد شهباز شریف سکان هدایت را بدست گرفته، اما او رهبر همان حزبی است که برادرش محمد نواز شریف با رویکردها و افکاری مشابه، پیشتر رهبری آن را برعهده داشت و سه دوره نیز نخست وزیر پاکستان بود. از این رو، دوره سیاسی کنونی پاکستان را می توان تقریبا تکرار سیاست ها و رویکردهای سه دوره نخست وزیری محمد نواز شریف دانست.

این دومین بار است که شهباز شریف کرسی نخست وزیری پاکستان را در اختیار می گیرد. وی پس از برکناری دولت عمران خان، از فروردین ۱۴۰۱ تا اواخر مرداد ۱۴۰۲ نیز بعنوان نخست وزیر دولت ائتلافی در مسند قرار قرار داشت.

سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران یکی از نخستین سرانی بود که در تماس تلفنی، انتخاب شهباز شریف به نخست وزیری پاکستان را تبریک گفت. این اقدام رئیس جمهوری اسلامی ایران به معنی تاکیدی دوباره بر سیاست ها و رویکردهای نظام جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اولویت توسعه و تقویت روابط با همسایگان است.

مواردی که شهباز شریف در تماس تلفنی رئیس جمهوری ایران مطرح کرده، حاکی از اراده جدی وی برای توسعه بیش از پیش روابط دوستانه با ایران است . نخست وزیر جدید پاکستان در این تماس تلفنی با تاکید بر اهمیت روابط دیرینه و برادرانه دو کشور همسایه، گفت: پاکستان مصرانه به دنبال تعمیق تعاملات همه جانبه با ایران و گسترش همکاری‌های مشترک است.

وی با دعوت از سید ابراهیم رئیسی برای سفر به پاکستان ، گفت: ما منتظر انجام شدن هرچه زودتر این سفر از سوی جنابعالی هستیم.

سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران ایران همچنین در پیامی انتخاب محمد شهباز شریف را به عنوان نخست وزیر جدید پاکستان تبریک گفت و تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران در چارچوب سیاست همیشگی خود برای تقویت و تعمیق تمامی ابعاد مناسبات دوجانبه با کشور برادر و همسایه جمهوری اسلامی پاکستان آمادگی کامل دارد.

روابط ایران و پاکستان به عنوان دو کشور همسایه با مشترکات فراوان فرهنگی، دینی، زبانی، تاریخی و تمدتی و با داشتن حدود یک هزار کیلومتر مرز مشترک، همواره فراتر از روابط دولت های دو کشور بوده و صرف نظر از اینکه کدام حزب یا کدام شخص در راس قدرت هر یک از کشورها قرار داشته ، روابط مردمی و دوستانه دو همسایه، با وجود برخی فراز و فرودهای اجتناب ناپذیر و بعضا تاثیر گرفته از عوامل بیرونی و طرف های ثالث، همیشه روابط خوب ، برادرانه و مبتنی بر احترام متقابل بوده است.

زمانی که صحبت از روابط خوب سیاسی و مردمی دو کشور همسایه بامشترکات فراوان و با مجموع جمعیت بالغ بر ۳۲۰ میلیون نفر به میان می آید، انتظار این است که مناسبات تجاری و اقتصادی چشمگیری بین دو همسایه با این میزان جمعیت بالا وجود داشته باشد اما در عمل، حجم مناسبات تجاری و همکاری های اقتصادی میان ایران و پاکستان، با سطح مطلوب فاصله دارد و رقم های کنونی (حدود دو میلیارد دلار در یک سال اخیر) شایسته روابط خوبی سیاسی و دوستانه دو کشور نیست. اگرچه دولت های وقت دو کشور از بیش از ۱۰ سال پیش، دستیابی به رقم دست کم پنج میلیارد دلار را در مبادلات تجاری هدف گذاری کرده اند اما با وجود گذشت زمان نسبتا طولانی، هنوز فاصله زیادی تا دستیابی به این رقم در آمار و ارقام رسمی وجود دارد.

حضور ایران و پاکستان در سازمان های اقتصادی بزرگ منطقه ای و بین المللی نظیر سازمان همکاری شانگهای نیز فرصت بسیار مغتنمی برای افزایش همکاری های تجاری و اقتصادی دوجانبه و چندجانبه است.

از این رو، جدیت بیشتر دولت جدید پاکستان در توجه به ظرفیت های فراوان دو کشور و به ویژه استفاده بهینه از ظرفیت های فوق العاده بازارچه های مرزی، از جمله موضوعاتی است که جمهوری اسلامی ایران و مردم این کشور انتظار دارند تا از این طریق، جهش قابل توجهی در میزان همکاری های تجاری و اقتصادی دو همسایه ایجاد شود.

ضرورت توجه دولت پاکستان به قراردادهای بزرگ اما بایگانی شده خود با ایران، یکی دیگر از نکاتی است که انتظار می رود دولت محمد شهباز شریف نگاه جدی به آن داشته باشد. قرارداد احداث خط لوله گاز میان ایران و پاکستان با هدف انتقال گاز طبیعی از ایران به پاکستان سالهاست که از سوی طرف پاکستانی به بهانه های مختلف بایگانی شده است. ضرب الاجل اجرای این قرارداد، پایان سال ۲۰۱۴ بود و اکنون ۱۰ سال از آن می گذرد. طرف ایرانی با صرف هزینه گزاف دو میلیارد دلاری به تعهد خود عمل کرد و خط لوله گاز را تا نزدیک مرز پاکستان احداث کرد اما طرف پاکستانی با وجود وعده های فراوان در دوره های مختلف دولت های این کشور، عملا هیچ اقدام انجام نداده است ضمن اینکه حق جمهوری اسلامی ایران برای اقدام حقوقی طبق بندهای موجود در قرارداد یاد شده برای دریافت خسارت از طرف پاکستانی، محفوظ است.

موضوعی دیگر که هم مردم، هم دولت و هم دستگاه های انتظامی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران از همسایه شرقی انتظار دارند، توجه بیش از پیش به تقویت بیشتر امنیت مناطق مرزی و اجازه ندادن به اشرار و عناصر تروریستی برای استفاده از خاک پاکستان علیه ایران است. با وجود روابط بسیار خوب دو کشور، گاهی شرارت های برخی عناصر تروریستی در خاک پاکستان موجب بروز رویدادهای ناگوار مرزی در خاک ایران می شود که تکرار این دست رویدادهای غیرسازنده می تواند در نوع نگاه مردم دو کشور به روابط، اثرگذار باشد.

همچنین تقویت همکاری ها و تلاش های مشترکت نیروهای امنیتی و انتظامی دو کشور برای مقابله موثرتر با پدیده قاچاق کالا، قاچاق سوخت و مواد مخدر از دیگر موارد مورد انتظار است.

بدون تردید، افزایش امنیت مرزها، خودبخود موجب تقویت رونق تجارت مرزی و رونق فعالیت بازارچه های مرزی میان دو کشور خواهد بود.

دولت شهباز شریف با کوله بار بزرگی از تجارب سیاسی که حزب مسلم لیگ نواز در اداره پاکستان اندوخته است، بدون تردید به اهمیت روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از مهم ترین، قدرتمندترین و اثرگذارترین کشورها در تحولات منطقه ای و بین المللی بخوبی واقف است و بر این مهم نیز کاملا واقف است که اتخاذ “سیاست خارجی مستقل و غیروابسته به طرف یا طرف های ثالث” ، بهترین نتیجه را در پیشبرد و توسعه مناسبات همه جانبه با جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری مستقل، بدنبال خواهد داشت./ ایرنا