روابط آمریکا و چین در انجماد عمیق است

اختصاصی ایراس

به قلم: مانوج جوشی؛ بنیاد پژوهشی آبزرور هند

به نظر می رسد روابط چین و آمریکا در حال سقوط آزاد است. گزارش‌ها پیشتر حاکی از آن بود که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به دنبال تماسی با شی جین پینگ برای کاهش تنش‌های ناشی از حادثه بالون و اعلامیه اخیر در مورد AUKUS بوده است. او انتظار داشت که این گفتگو پس از انتخاب مجدد شی به عنوان رئیس جمهور توسط کنگره ملی خلق که در ۱۳ مارس به پایان رسید، انجام شود. اما چینی ها هنوز پاسخی نداده اند. تاخیر متناسب با یک الگو است. تلاش های لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده برای صحبت با همتای چینی خود پس از سرنگونی بالون جاسوسی توسط ایالات متحده، ثمربخش نبوده است. این حادثه همچنین منجر به لغو سفر آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا به پکن شده بود.

هدف از دیدار بلینکن بازگرداندن شرایط عادی به گفتمان سطح بالای آنها پس از دیدار بایدن و شی در حاشیه نشست گروه ۲۰ در بالی در نوامبر گذشته بود.

نشانه تشدید تنش، اظهارات اخیر شی است که به طور غیرمعمول نام ایالات متحده را برجسته کرده است. وی گفت: کشورهای غربی به رهبری آمریکا ما را به صورت همه جانبه مهار و سرکوب کرده‌اند. این موضوع چالش‌های شدید بی‌سابقه‌ای را برای توسعه ما به همراه داشته است. چین از تأثیرات رکود اقتصاد که منجر به رشد تنها ۳ درصدی در سال ۲۰۲۲ شد – دومین نرخ رشد سالانه پایین در نزدیک به نیم قرن اخیر- متزلزل شده است. ایالات متحده بزرگترین شریک تجاری چین است، اما صادرات چین به ایالات متحده ۱۵ درصد کاهش یافته است، اگرچه واردات آن حدود ۳ درصد افزایش یافته است.

بسیاری در ایالات متحده بر این باورند که چین برای حمله به تایوان آماده می شود. اگر چنین باشد، عواقب آن برای هر دو کشور می تواند شدید باشد. مشخص نیست که آیا چین ظرفیت نظامی برای تسخیر جزیره را دارد یا خیر. مطمئناً فاقد قابلیت آبی خاکی و حمل و نقل هوایی برای آوردن و پشتیبانی از نیم میلیون نیروی مورد نیاز یا بیشتر برای تسخیر جزیره در مدت کوتاهی است. به همین دلیل، بسیاری گمان می کنند که استراتژی چین می تواند متفاوت باشد، تمرکز بر محاصره جزئی جزیره، قطع لینک های اینترنتی و حمله به آن به عنوان آخرین راه حل. اما این موضوع خطر یک محاصره متقابل توسط ایالات متحده را در پی دارد.

چنین محاصره هایی منجر به محرومیت ایالات متحده از واردات کلیدی، به ویژه مواد فعال دارویی (APIs) مورد استفاده در ساخت داروها، به ویژه آنتی بیوتیک ها می شود. اما چینی ها خودشان تحت تأثیر قرار خواهند گرفت زیرا ۲۰ درصد آنتی بیوتیک های خود را از ایالات متحده وارد می کنند. بخش لوازم الکترونیکی مصرفی آمریکا نیز مشکل بزرگی خواهد داشت و چین نیز تامین کننده مهمی برای قطعاتی مانند باتری های لیتیوم یونی برای تلفن های همراه و وسایل نقلیه الکتریکی است. در زمینه هایی مانند پوشاک، مبلمان، ماشین آلات، خودروها، تجهیزات مخابراتی نیز تاثیر خواهد داشت.

اما عواقب آن برای چین چیزی کمتر از فاجعه نخواهد بود. اول اینکه چین همچنان به واردات نفت و گاز طبیعی متکی است و دوم اینکه نیاز به واردات مقادیر زیادی غذا دارد. بخشی از آسیب پذیری نفت و گاز توسط خطوط لوله بین چین و تامین کنندگان در روسیه و آسیای مرکزی کاهش می یابد. اما حتی در آن زمان، حدود ۸۰ درصد از ترانزیت نفت وارداتی چین از طریق اقیانوس هند انجام می شود.

اما آسیب پذیری واقعی آن در حوزه مواد غذایی است. همانطور که نویسنده ادوارد لوتواک اشاره کرده است، چین بزرگترین واردکننده مرغ، گوشت گوسفند، گوشت گاو و محصولات لبنی و همچنین خوراک دام به شکل سویا، ذرت، گندم و سورگوم در جهان است. با وجود تنش ها، امروز بزرگترین بازار صادرات محصولات کشاورزی ایالات متحده است.

در سال ۲۰۲۰، چین بیش از ۲ میلیون تن گوشت گاو، عمدتاً از برزیل و آرژانتین وارد کرد. ۲۰ میلیون تن ذرت عمدتاً از ایالات متحده و اوکراین وارد شد. ۴٫۵ میلیون تن گوشت خوک از منابع مختلف، از جمله ایالات متحده؛ ۸ میلیون تن گندم عمدتاً از ایالات متحده، کانادا و فرانسه. به علاوه حدود ۱۰۰ میلیون تن سویا به عنوان خوراک؛ و همچنین بیش از ۸ میلیون تن روغن خوراکی وارد می کند. با افزایش سن جمعیت چین و شهری شدن آن، این آسیب پذیری افزایش خواهد یافت. لوتواک همچنین با توجه به هنجار تک فرزندی چین، موضوع توانایی ارتش چین برای تلفات را مطرح می کند.

چینی ها ممکن است ظرفیت حفظ فاصله ایالات متحده از سرزمین اصلی و تایوان را داشته باشند، اما آنها به هیچ وجه به داشتن نیروی دریایی که بتواند در شرایط جنگی در بقیه اقیانوس آرام و هند عمل کند، نزدیک نیستند. نیروی دریایی ایالات متحده همچنان قدرتمندترین قدرت در اقیانوس آرام و اقیانوس هند است.

در سطح استراتژیک، چین مفهوم خوداتکایی و انعطاف‌پذیری زنجیره تامین را برای دو دهه یا بیشتر ترویج می‌کند. بقیه جهان فقط پس از تجربه کووید این موضوع را دنبال کرده اند. به گفته موسسه سیاست استراتژیک استرالیا، چین اکنون در فناوری‌های حیاتی مرتبط با دفاع، فضا، روباتیک، انرژی، محیط زیست، بیوتکنولوژی، مواد پیشرفته و ساخت و همچنین هوش مصنوعی و فناوری کوانتومی پیشتاز جهان است.

چین امیدوار است که بتواند با توسعه علم و فناوری خود با تأکید بر خوداتکایی، بر چالش های خارجی و داخلی خود غلبه کند. این کشور مفهوم «گردش دوگانه» را با هدف ارتقای مصرف داخلی و کاهش اتکای آن به زنجیره‌های تأمین جهانی مطرح کرده است. اما در زمینه کشاورزی نمی‌تواند این کار را انجام دهد.

در هر صورت بحث اتکا به خود مربوط به آینده است. هر جنگی بر سر تایوان در پنج سال آینده به شیوه ای متفاوت رخ خواهد داد. در حال حاضر، چین به شدت به بقیه جهان وابسته است. اینکه آیا در مورد جنگ تصمیم می گیرد یا نه چیزی است که هیچ کس نمی تواند پیش بینی کند. مشکل، همانطور که تاریخ به ما نشان داده است، این است که رهبران اغلب خطرات مربوط به شروع یک جنگ را اشتباه محاسبه می کنند.