به‌گزارش مرکز مطالعات سورین، وبگاه اوراسیانت در مطلب تازه خود به‌قلم «حیدر عیسایف» نوشت: آذربایجان از مسیر مذاکرات با ارمنستان با میانجیگری اتحادیه اروپا خوشحال به نظر می‌رسد درحالی‌که روسیه را مانعی در مسیر ادغام قره‌باغ کوهستانی می‌داند.
دیدگاه دولت آذربایجان در مورد میانجیگری آمریکا و اتحادیه اروپا در مذاکره با ارمنستان بیش‌ازپیش مثبت به نظر می‌رسد و به‌طور فزاینده‌ای نسبت به تلاش‌های میانجیگری روسیه منفی می‌شود.
این گفتگوها در مسیری جداگانه و بدون هماهنگی با میانجی‌های غربی انجام می‌شود. روسیه یک گروه ۲۰۰۰ نفری حافظ صلح در قره‌باغ کوهستانی ارمنی‌نشین آذربایجان دارد.
به نظر نمی‌رسید که آخرین دیدار بین رهبران ارمنستان و آذربایجان در ۱۵ جولای در بروکسل با میانجیگری رئیس شورای اروپا، چارلز میشل، روند را خیلی پیشبرده باشد، اما یک ایده جدید را معرفی کرد.
میشل از تمایل آذربایجان به ارائه کمک‌های بشردوستانه به ارمنی‌های قره‌باغ کوهستانی از طریق شهر آغدام آذربایجان استقبال کرد.
این ابتکار مورد استقبال ارامنه قرار نگرفت. بسیاری آن را گامی در جهت عادی‌سازی و مشروعیت بخشیدن به محاصره هفت ماهه قره‌باغ کوهستانی آذربایجان تفسیر کردند.
برخی از ساکنان آسکران، یکی از شهرهای ارمنی‌نشین نزدیک آقدام، قول داده‌اند که موانعی را در جاده عسکران-اقدام «به‌منظور مقابله با به‌اصطلاح کمک‌های بشردوستانه از پیش تعیین‌شده توسط مقامات آذربایجان» نصب کنند.
میشل همچنین بر لزوم باز کردن جاده لاچین که قره‌باغ کوهستانی را به ارمنستان متصل می‌کند، تأکید کرد. تویوو کلاار، نماینده ویژه اتحادیه اروپا در قفقاز جنوبی، به رسانه‌های ارمنی گفت که پیشنهاد آغدام یک جایگزین نیست، بلکه مکملی برای جاده لاچین است.
آذربایجانی‌ها عمدتاً از پیشنهاد آغدام استقبال کردند و آن را فرصتی برای پیشبرد ادغام ارامنه قره‌باغ در کشور آذربایجان دانستند.
فواد شهباز، تحلیلگر سیاسی به زبان انگلیسی در توییتی نوشت: درصورتی‌که کمک‌های بشردوستانه توسط جامعه ارمنی پذیرفته شود، می‌تواند در آینده نزدیک سابقه‌ای برای پذیرش تابعیت آذربایجان برای آن‌ها ایجاد کند.
واصف حسینوف، از مرکز دولتی تحلیل روابط بین‌الملل، برای بنیاد جیمزتاون نوشت که حمایت میشل از پیشنهاد آقدام تأیید دیگری بر تمامیت ارضی آذربایجان توسط اتحادیه اروپا و ارمنستان و موجب نارضایتی برخی از گروه‌های ملی‌گرای افراطی در ارمنستان و طرف روسی بود.
واکنش آذربایجان به بیانیه وزارت خارجه روسیه در همان روز، ۱۵ جولای، به‌طور مشابه، ترجیح فزاینده آن را برای مسیر مذاکرات اروپایی نشان داد.
بیانیه روسیه با این مقدمه آغاز شد که ایروان به‌طور اساسی شرایط بنیادینی که تحت آن آتش‌بس با میانجیگری روسیه که به جنگ دوم قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ پایان داد امضا شد را تغییر داده است.
وزارت خارجه آذربایجان به‌سرعت بیانیه خود را در اعتراض به این خط منتشر کرد: اظهارنظر و تعیین شروط وزارت خارجه روسیه در مورد حاکمیت و تمامیت ارضی آذربایجان در چارچوب به رسمیت شناختن قره‌باغ به‌عنوان بخشی از آذربایجان توسط نخست‌وزیر جمهوری ارمنستان، کشوری که نزدیک به ۳۰ سال سرزمین‌های آذربایجان را اشغال کرده بود، غیرقابل‌قبول است.
وزارت خارجه روسیه و آذربایجان هر دو تأکید کردند که ارمنستان قبلاً قره‌باغ را به‌عنوان بخشی از آذربایجان به رسمیت شناخته است درحالی‌که درواقع فقط تمایل خود را برای انجام این کار اعلام کرده است.
این نوع جدال لفظی بین روسیه و آذربایجان از زمان جنگ دوم قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ جدید نیست. جمهوری آذربایجان مدت‌هاست روسیه را به شکست در تضمین خروج گروه‌های ارمنی مسلح غیرقانونی از قره‌باغ متهم می‌کند. (این موضوع به نیروی مسلح قره‌باغ، ارتش دفاعی آرتساخ اشاره دارد.)
تقریباً در همه اظهارات رسمی، آذربایجان در تلاش است که نیروهای حافظ صلح روسی در قره‌باغ را که موقتاً در آنجا مستقر کرده‌اند، مورداشاره قرار داده است. دوره پنج‌ساله استقرار نیروهای حافظ صلح در سال ۲۰۲۵ به پایان می‌رسد.
جنگ روسیه علیه اوکراین بستر دیگری برای سرزنش روسیه در اختیار باکو قرار داد. اگرچه آذربایجان هرگز رسماً تهاجم روسیه را محکوم نکرده و به قطعنامه‌های سازمان ملل علیه روسیه رأی نداده است (بر اساس توافقنامه مشارکت استراتژیک که دو روز قبل از حمله روسیه امضا شده است)، رسانه‌های دولتی آذربایجان به وضوح طرف اوکراینی را گرفته‌اند. و آذربایجان از آغاز جنگ به‌طور مرتب کمک‌های بشردوستانه به اوکراین ارائه می‌کند.
باکو از مشغله‌های روسیه در اوکراین سوء استفاده می‌کند و مناطق بیشتری را در قره‌باغ کوهستانی تصرف کرده و منطقه را در محاصره قرار داده است.
این به‌طور گسترده به‌عنوان تلاشی برای تغییر وضعیت در میدان تلقی می‌شود به گونه‌ای که اطمینان حاصل شود که حافظان صلح قره‌باغ را پس از پایان مأموریتشان ترک می‌کنند.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، شریک استراتژیک آذربایجان، به همین دلیل از درخواست آذربایجان برای خروج به موقع صلحبانان روسی حمایت کرد و ابراز اطمینان کرد که تا سال ۲۰۲۵ آن‌ها قره‌باغ را ترک خواهند کرد.
شجاعت احمدزاده، تحلیلگر مرکز توپچوباشوف، یک اندیشکده مستقر در باکو، می‌گوید گفتمان موجود و آخرین اظهارات نشان می‌دهد که آذربایجان در تلاش است تا خروج روسیه از قره‌باغ را تضمین کند. او می‌گوید باکو دو اهرم کلیدی دارد که می‌تواند برای تحقق این امر از آن استفاده کند.
اولاً، نیاز به ادغام سریع روسیه در فضای اقتصادی غیرغربی وجود دارد. در این راستا، تشدید تماس‌های تجاری با هند، غرب‌آسیا و سایر بازیگران بیش از هر زمان دیگری مطرح است. تحقق کامل کریدور شمال-جنوب که از آذربایجان می‌گذرد بیش از همیشه برای مسکو اهمیت دارد.
ثانیاً، برای روسیه مهم است که کشورها به جبهه ضد روسیه نپیوندند. آذربایجان از اوکراین حمایت می‌کند و کمک‌های بشردوستانه ارائه می‌دهد، اما به جبهه ضد روسیه نمی‌پیوندد. در این مورد، بی‌طرفی آذربایجان برای مسکو بیش از هر زمان دیگری مهم است. احمدزاده گفت که هر دوی این موارد برای روسیه مهمتر از حفظ صلح بانان در قره‌باغ است.
