راهبرد معاصر؛ افتتاح سفارت جمهوری آذربایجان در اسرائیل جای تعجب نداشت و نشان دهنده تقویت روابط دو طرف در زمینه های امنیتی، سیاسی و نظامی است. با وجود سفارت اسرائیل در باکو، آذربایجان در این رژیم فقط دفاتر تجاری و گردشگری داشت. این موضوع تا حدی ماهیت راهبرد سیاسی آذربایجان را که در سال های اخیر دنبال کرده است، نمایان می کند.
آذربایجان بنا به دلایلی در صدر فهرست کشورهایی قرار گرفت که اسرائیل به آنها توجه ویژه ای داشت؛ در کنار موقعیت جغرافیایی، آذربایجان نزدیک ۵۰ درصد نیازهای نفتی و گازی اسرائیل را تأمین می کند، چه اینکه صادرات نفت و گاز اصلی ترین رکن اقتصاد آذربایجان است. علاوه بر این، از نظر جغرافیایی نزدیک به ایران و میان دو طرف تنش هایی وجود داشته است. آذربایجان بازار مهمی برای معاملات تسلیحاتی با اسرائیل است که صدها میلیون دلار تخمین زده می شود. این دو همچنین در زمینه اطلاعاتی و امنیتی با تبادل اطلاعات محرمانه همکاری می کنند.
همه این موارد نشان می دهد تصمیم آذربایجان برای افتتاح سفارت در تل آویو در راستای ائتلاف سازی منطقه ای قابل تبیین است. رابطه قدیمی و متمایز آنها پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شد و در دهه گذشته به هم نزدیکتر شده اند. شرکت‌های اسرائیلی تسلیحات باکیفیت در اختیار آذربایجان قرار دادند و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر منتخب در سال 2016 برای امضای مجموعه‌ای از توافق‌نامه‌ها از باکو بازدید کرد.
پیش تر و با وجود تمام تلاش‌ها برای متقاعد کردن باکو، آذربایجان از افتتاح سفارت در تل آویو خودداری می کرد و تنها در سال گذشته با داشتن نمایندگی تجاری حداکثر موافقت کرد. پس چرا آذربایجان موافقت کرده که سفارتش در اسرائیل باز شود؟ چه چیزی تغییر کرده که نظر باکو را تغییر داده است.
ایران و آذربایجان هر دو کشور مسلمان هستند، اما اسرائیل می گوید باکو به امنیت اسرائیل متعهد و به پایگاهی برای سازمان جاسوسی موساد تبدیل شده است. آذربایجان با افتتاح سفارت رسمی خود در تل آویو به کشورهای اهل سنت مصر، اردن، آلبانی، امارات، بحرین و کوزوو می پیوندد.
پیش از اعلام سفارت جمهوری آذربایجان، تحول قابل توجهی رخ داد. بنی گانتز، وزیر جنگ اسرائیل از باکو بازدید کرد. این سفر چندین هدف داشت که به وسیله رسانه ها نادیده گرفته شد که احتمالاً شامل دریافت حمایت فناوری از تل آویو در ازای دریافت نفت بیشتر اسرائیل از سوی باکو می شد. ارتش آذربایجان از پهپادهای تهاجمی ساخت اسرائیل استفاده می کند و کارخانه بزرگ تولید پهپاد به وسیله شرکتی اسرائیلی ساخته شده است.
دیگر بر کسی پوشیده نیست اسرائیل شریک راهبردی مهم برای آذربایجان و فناوری و اطلاعات در ازای نفت در جریان است. بیشتر نفت اسرائیل از باکو می آید و شرکت های الکترونیکی اسرائیلی تحت ثبت خارجی در آذربایجان فعالیت می کنند تا ساختار دفاعی خود را بسازند و صنعت فناوری اطلاعاتشان را توسعه دهند.
ایران می گوید اسرائیل در داخل آذربایجان عملیات اطلاعاتی انجام می دهد. اسرائیلی‌ها می‌دانند اهداف سفر گانتز ممکن است مخفی باشد، اما با رفتار آذربایجان در سال‌های اخیر مرتبط و نشان‌دهنده تغییر در برداشت آن از بافت منطقه‌ای است. آذربایجان دریافته ترکیبی از ثروت معدنی، قدرت نظامی و بحران انرژی به نفع این کشور است و در همین چارچوب بود که گانتز از باکو بازدید کرد.
ارزیابی دیگر اسرائیل از دیدار گانتز این است که همزمان با درگیری میان آذربایجان و ارمنستان بود. روسیه با توجه به بحران اوکراین علاقه ای به قفقاز ندارد، اما ترکیه که می خواهد نفوذ خود را به شرق گسترش دهد، با تمایل آذربایجان برای ایجاد نوعی همجواری، به ویژه با توجه به جست و جوی اروپا برای منابع جدید انرژی، مطابقت دارد.
وزارت امور خارجه اسرائیل بخش جدیدی به نام اوراسیا ایجاد کرده که شامل ارتباط با کشورهایی مانند آذربایجان و شامل 17 دیپلمات یهودی روسی است که برای توسعه روابط با کشورهای این منطقه با هماهنگی موساد، اطلاعات نظامی و دفتر نخست وزیری گماشته شده اند.
این موضوع نشان می دهد اقدامات مبتنی بر رویکرد اسرائیل بر ایجاد نزاع و بحران در میان اعراب، بهره گیری از تنوع قومی، نژادی و فرقه برای تحریک مردم علیه دولت های خود با هدف فلج کردن توانایی آن ها در منطقه است.
در ارتباط با آذربایجان، این کشور به دنبال دامن زدن به اختلافات قومی، نژادی و فرقه ای با کشورهای همسایه به ویژه ایران است و این موضوع نشان می دهد اسرائیل به دنبال نفوذ بر شکل گیری راهبردها در سراسر جهان است و خود را به چارچوب منطقه ای-جغرافیایی محدود نمی کند.
