الوقت- سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران که از روز دوشنبه (21 خرداد) در سفر پنج روزه به «ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه» سفر کرده بود با چمدانی از توافقات همکاری با این کشورها به تهران بازگشت و در بدو ورود به تهران، نتایج این سفر را پر بار توصیف کرد.
رئیسی با بیان اینکه روابط ایران با کشورهای منطقه آمریکای لاتین پس از پیروزی انقلاب اسلامی به طور عمومی گسترش یافته، اما در یک دهه گذشته بنا به دلایلی با مشکل مواجه شده بود، اظهار داشت:«لازم بود یک بازنگری در روابط با کشورهای آمریکای لاتین به عنوان یک مرکز مهم و راهبردی در جهان داشته باشیم و موانع فعال شدن و گسترش روابط را برطرف کنیم».
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه در عرصه دیپلماسی نگاه ما به شرق و غرب عالم متعادل است، تصریح کرد:«جمهوری اسلامی ایران در سال‌های پس از انقلاب اسلامی با عموم کشورهای منطقه آمریکای لاتین روابط خوبی داشت، ولی این ارتباط در حدود یک دهه گذشته بنا به دلایلی فعال نبود و همکاری‌ها را با مشکل مواجه کرده بود». رئیسی تاکید کرد:«هر کشوری در دنیا بخواهد با ایران ارتباط سازنده و متکی بر احترام به منافع متقابل داشته باشد، حتما با او رابطه خوبی خواهیم داشت و اگر کسی بخواهد با ما دشمنی کند، سیاست ما در برابر او ایستادگی و مقاومت است».
سفر رئیس جمهور به کشورهای آمریکای لاتین بیانگر این است که جمهوری اسلامی آماده تعامل با همه جهان است و تلاشهای دشمنان برای انزوی این کشور هم راه به جایی نخواهد برد.
توافقات چند ده میلیارد دلاری
سفر رئیسی به آمریکای لاتین علاوه بر تقویت روابط سیاسی، بیشتر روی مسئله اقتصاد متمرکز بود و توافقات زیادی در این زمینه بین دو طرف حاصل شد. در همین رابطه، مقامات ایران و ونزوئلا ۱۹ سند و تفاهمنامه همکاری در حوزه‌هایی ارتباطات و فناوری اطلاعات، انرژی، بیمه، حمل و نقل دریایی، آموزش عالی، کشاورزی، دارویی و پزشکی، تبادلات فرهنگی و همچنین توسعه همکاریهای معدنی امضا کردند. همچنین، طی این توافقات شرکت‌های ایرانی دارو و تجهیزات پزشکی تولید شده را به ونزوئلا صادر خواهند کرد. توافق مقامات دو کشور برای ارتقای حجم تجارت دوجانبه به سطح 20 میلیارد دلاری در آینده نزدیک، نشان می‌دهد که دو طرف خود را برای همکاری راهبردی در عرصه اقتصادی آماده می‌کنند.
در کوبا هم مقامات دو کشور، ۶ سند و تفاهمنامه همکاری در حوزه‌های قضایی، همکاریهای جامع سیاسی، مناسبات گمرکی و مشارکت در حوزه فناوری اطلاعات امضا کردند. کوبا یکی از کشورهای پیشرو در عرصه پزشکی و دارویی به شمار می‌رود و می‌تواند بسیاری از محدودیت‌های حاصل از تحریم‌ها علیه دو کشور را خنثی کند. رئیس جمهور در سفر به کوبا، از خط تولید واکسن در کارخانه CIGB بازدید کرد و در جریان آخرین اقدامات و همکاریهای مشترک این کارخانه با شرکت‌های ایرانی قرار گرفت. مدیران کارخانه «CIGB»، در جریان بازدید رئیس جمهور، واحدهای تولیدی واکسن هپاتیتB، سرطان ریه و واکسن ضد کووید– 19 به نام «عبدالا» را به نمایش گذاشتند و از همکاریهای مشترک برای تولید واکسن با موسسه پاستور ایران خبر دادند.
از سوی دیگر، مقامات عالی‌رتبه ایران و نیکاراگوئه هم 3 سند و تفاهمنامه همکاری در حوزه‌های قضایی، همکاریهای اقتصادی، بازرگانی و تجهیزات و ملزومات پزشکی امضا کردند. برای تسهیل تجارت بین ایران و کشورهای آمریکای لاتین، توافقاتی صورت گرفت تا موانع گمرکی و مقرارت دست و پا گیر حتی المقدور برطرف شود تا بازرگانان بتوانند به راحتی به صادرات و واردات کالا اقدام کنند. همچنین، استفاده از پولهای ملی به جای دلار از دیگر موضوعاتی بود که برای تسهیل تجارت با کشورهای آمریکای لاتین بر روی آن توافق شد.
سفر رئیسی؛ جهش روابط تهران با آمریکای لاتین
تحول در روابط با کشورهای آمریکای لاتین و تقویت جای پای اقتصادی در این منطقه از جمله مهمترین اهداف سفر دوره ای رئیسی به سه کشور ونزوئلا، نیاکاراگوئه و کوبا تعیین شده بود.
رئیسی درباره اقدامات صورت گرفته در این سفر برای تحقق این هدف گفت:«اولویت‌های ما در ارتباط با این کشورها بر اساس ظرفیت‌های موجود اولا در حوزه صدور خدمات فنی-مهندسی، دوم، صادرات محصولات دانش بنیان و سوم، تامین مواد اولیه با قیمت مناسب و چهارم، ایجاد بازارهای جدید بود. در حوزه انرژی تفاهم‌هایی در حوزه بالادستی و پایین‌دستی داشتیم که تفاهم‌های بسیار خوبی بود و اگر این تفاهم‌نامه‌ها اجرایی و عملیاتی شود، در ادامه اقداماتی که در دو سال گذشته انجام شده، می‌تواند گام موثری در راستای گسترش روابط فیمابین باشد».
ایران سال‌هاست که با تدوین برنامه‌های توسعه‌ای گذار از وابستگی اقتصادی به درآمدهای نفتی را هدف‌گذاری کرده است و در این راستا دولت سیزدهم مصمم است از ظرفیت بازار کشورهای آمریکای لاتین برای تنوع بخشی به صادرات غیرنفتی استفاده کند.
آمریکای لاتین با جمعیتی بیش از ششصد و پنجاه میلیون نفر، با تولید ناخالص داخلی پنج تریلیون و پانصد میلیارد دلاری، برای ایران فرصت مناسبی است تا به این بازار قدرتمند وارد شود. بر اساس آمارها، وجود منابع زیرزمینی منحصر به فرد از جمله لیتیوم، نقره، مس و آهن، آمریکای لاتین را به یکی از مناطق ثروتمند جهان تبدیل کرده است.
در همین راستا رئیس جمهور با اشاره به احیای مجموعه‌های صنعتی تراکتورسازی و خودروسازی در ونزوئلا تاکید کرد:«این مجموعه‌ها به عنوان سرمایه‌های کشورمان حدود 9 سال بود که تعطیل یا نیمه‌تعطیل شده بود که در این سفر، در راستای سیاست دولت سیزدهم برای احیا و فعال‌سازی واحدهای راکد، احیا و فعال شد». رئیسی با بیان اینکه در منطقه آمریکای لاتین استعدادهای بسیار خوبی در زمینه ذخایر معدنی وجود دارد که در این سفر قراردادهایی در این زمینه منعقد شد، اظهار داشت:«در زمینه کار دانش‌بنیان در گام اول 5 قرارداد دانش‌بنیان از سوی بخش‌های خصوصی دو کشور منعقد شد که ارزش آنها بیش از 90 میلیون دلار بود».
صدرو خدمات فنی و مهندسی و تقویت همکاری‌ها در حوزه انرژی با کشورهای آمریکای لاتین بخش دیگری از آورده‌های سفر رئیسی به این منطقه بود که از سوی نمایندگان دولت مورد اشاره قرار گرفته است.
کارشناسان بر این اعتقادند که ایران با صدور خدمات فنی- مهندسی و احیای ظرفیت و ساخت 3 پالایشگاه «سینفوئگس کوبا»، «رویای آرمانی بولیوار نیکاراگوئه» و «کاردون ونزوئلا» 200 تا 300 هزار بشکه در روز می‌تواند برای صادرات نفت خود بازارسازی کند.
از سوی دیگر مشارکت در بخش کشاورزی به عنوان یکی از ظرفیت‌های اقتصادی بزرگ آمریکای لاتین از جمله دستاوردهایی است که می‌تواند در تأمین نیازمندی‌های کشور در این حوزه در میانه بحران کم آبی کمک کند. علی اوجی، وزیر نفت در این باره گفته است:«این کشورها به لحاظ بارش و زمین‌های قابل کشاورزی استعداد بالایی دارند و برخی از محصولات کشاورزی مورد نیاز ما از جمله قلات، سویا و شکر را تولید می‌کنند و می‌توانیم با استفاده از تهاتر این محصولات را تامین کنیم». دلارزدایی و تهاتر که در سفر رئیسی به آمریکای لاتین که مقامات چهار کشور روی آن اتفاق نظر داشتند، می‌تواند در خنثی سازی تحریمهای آمریکا هم موثر باشد.
اما در کنار تمرکز اهداف سفر رئیسی به آمریکای لاتین بر موضوعات اقتصادی، تقویت اتحاد سیاسی با کشورهای این منطقه از دیگر دستاوردهایی بود که حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه به آن اشاره کرد. امیرعبدالهیان درباره همکاریهای تهران و هاوانا گفت:«ایران و کوبا از پیشگامان توسعه همگرایی منطقه‌ای هستند که می‌توانند فرصت حضور یکدیگر در ائتلاف‌های شکل‌گرفته در دو سوی کره‌زمین را فراهم سازند».
امیرعبداللهیان همچنین بر همکاری متوازن با ونزوئلا در سایه قرارداد جامع ۲۰ ساله دوکشور تأکید کرد و گفت: «ونزوئلا دروازه فعالیت تجاری ایران در منطقه آمریکای لاتین و حوزه کارائیب است. از جمیت ۶۰۰ میلیون نفری و بازاری با این وسعت صحبت می‌کنیم که متقابلا آمریکای لاتین و کشورهای دوست ما در این منطقه از طریق جمهوری اسلامی ایران به بازارهای غرب آسیا ارتباط قوی را پیدا می‌کند. در رابطه با ونزوئلا می‌توانیم در از صحبت کنیم».
در مجموع باتوجه به دستاوردهای پر بار سفر مقامات دولت سیزدهم به آمریکای لاتین، به نظر می‌رسد ریل گذاری گسترده‌ای برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی انجام شده است که چشم‌انداز روابط ایران و آمریکای لاتین را رو به ترقی نشان می‌دهد.
